Osmanlı İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Sipahilerden oluşan eyaletler ordusu  I. Alaeddîn Keykûbâd (1220-1237) zamanında  100 bin kişiye ulaşmıştı.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl büyük işletmelerin Osmanlı toplam mülk topraklarının içindeki payı % 10’dur. Bu durum bize özel mülk toprakların % 90’ni küçük işletmeler olduğunu göstermektedir. Büyük işletmeler coğrafi dağılım itibariyle Rumeli’de ağırlıktaydı.

Yanıt Açıklaması: Meşrutiyet dönemine ait 11 mâlî yıla ait bütçe verisi yer almıştır

Yanıt Açıklaması: II,III,IV doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Tımar sahipleri, tımarları üzerinde ömür boyu değil, genellikle kısa dönemli tasarrufa sahiplerdi. Ömür boyu olması ve kuşaktan kuşağa aktarılmaları durumunda bunların toprağa bağlı bir aristokrasi meydana getirme riskleri bulunuyordu. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 19. yy.da Osmanlıda ziraî üretimin artışının iki önemli nedeni vardır. Bunlardan ilki artan iç talep ve alınan göçler nedeniyle nüfusun artmasıdır, ikinci önemli nedeni dış talepteki artıştır. 19. yüzyıl boyunca Anadolu’dan Avrupa ve Kuzey Amerika pazarlarına yapılan ihracat on kattan daha fazla artış göstermiştir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı toplumsal sistemini oluşturan siyasal-idari, sosyal ve ekonomik yapılar oluşum, gelişme ve dönüşüm tarihleri birbiri ile farklılaşan zaman dilimlerine karşılık gelse de ana hatları ile klasik dönem ve yenileşme dönemi olarak iki ana döneme ayrılabilir. Klasik dönem 18. yüzyıl sonlarına kadar uzanan dönemdir. Yenileşme dönemi ise 19. yüzyıl başlarından devletin çöküşüne kadarki dönemi kapsar.

Yanıt Açıklaması: Para vakıflarının ilk bilineni II. Mehmed (1451-1481) tarafından kurulmuştur. Fatih, geliri yeniçeri ocaklarına verilen etlerin subvansiyonunda kullanılmak üzere 24 000 altın vakfetmiştir. istanbul’da Fatih’ten beri, 1456-1551 arasında kurulmuş 1161 para vakfı vardı. Yine istanbul’un et ihtiyacı için Kanûnî Süleyman (1520- 1566) kendinden önce bu iş için tesis edilen vakışarı bir araya getirerek 698 bin akçelik bir vakıf yapmıştı. Bunun gelirleri istanbul kasaplarına sermaye olarak veriliyordu. Para vakışarı o kadar gelişmiş idi ki bunları vakıf bankalar olarak adlandırmak mümkündür.

Yanıt Açıklaması: Osmanlının önemli gelir kaynaklarından biri, ‘avârız-ı divaniye’ veya kısaca ‘avârız’ denen olağandışı vergilerdir. Bunlar başlangıçta savaş harcamalarını finanse etmek için konmuş, 17. yüzyılın sonlarından itibaren olağan vergiler haline gelmişti. Avârız yükümlülükleri nüzül, sürsat ve iştirâ olarak aynî ve avârız gibi nakdî vergilerdir. Mukâtaalar doğrudan devlet işletmeleri, devlete ait bir gelir payının tahsili işi, inhisar haline getirilen herhangi bir kuruluşun işletme hakkı veya üretilen malı satın alma tekeli oluşturma gibi özellikler taşıyabilirler. Mukâtaaları günümüz yaklaşımıyla (genellikle özel teşebbüs tarafından işletilen) Kamu iktisadî teşebbüsleri olarak görmek mümkündür. Kara ve deniz gümrükleri, darphaneler, madenler ve Şaphâneler buna örnek olarak verilebilir. İslâm devletlerinde zimmî statüsündeki Müslüman olmayan faal erkek nüfustan alınan gelire ise cizye denmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: 1885’den 1914’e kadarki dönemde sadece bugünkü sınırları ile Türkiye’de yaşayan gayrimüslim nüfus % 25  azalmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1691 yılında gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ademi merkeziyetçi bir yapıya sahip Osmanlı İmparatorluğu toprak, emek ve kapital üzerinde kontrol sağlamakla iktisadi yaşamı kendi tekelinde tutmaya böylece Batı Avrupa’da görüldüğü gibi siyasi iktidar dışında bir güç odağı haline gelen burjuvazi gibi güç dengesini aleyhine geliştirebilecek değişimlerin oluşmasını engellemeye çalışmıştır. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı ülkesinde gayrimüslim nüfusun yüksek oranı yanında dikkati çeken bir başka husus da bu grubun çeşitli ırklar ve mezheplerden müteşekkil oluşudur. Bu yönü ile Osmanlı Devleti adeta bir etnik ve dînî-mezhebî zenginlik örneğidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Tarihçi Ömer Lütfi Barkan’a göre 16. Yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti’nin tamamının (Mısır ve Kuzey Afrika dâhil) nüfusu 30-35 milyon, Fransız tarihçi Fernand Braudel’e göre ise 20-22 milyondur.

Yanıt Açıklaması: Merkez maliyesini gelir ve giderleri merkezî bütçeye yansıyan ve Bâb-ı defterî denen ve Başdefterdâr tarafından yönetilen mâliye daireleri oluşturmaktadır. Bu teşkilatın en üst makamı Başdefterdârlıktır.

Yanıt Açıklaması: Celali İsyanları, 16. yüzyıl sonlarında çıkan ve Osmanlı Devleti’nde 17. yüzyılda da görülen isyanlar için kullanılan eşkiyalk hareketlerinin genel adıdır. doğru cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: Resm-i ispenç, Rumeli’de umumiyetle müslüman olmayan, köylü veya şehirli reayadan alınan bir baş vergisidir.

Yanıt Açıklaması: Tımar ve malikâne. Bir çeşit özelleştirme olan İltizam sisteminde reayanın müteşebbis olan mültezim tarafından ezilmesi söz konusu olmaktadır. Malikâne bu riski artırmak üretimdeki sürekliliği sağlamak amacıyla 1695 te geçilen bir sitemdir. Tımarda da sipahiyi köylünün her zaman şikâyet hakkı vardı.

Yanıt Açıklaması: Tümü doğrudur. Tımar, askerilere maaş karşılığı verilen gelirler demektir. Esham, savaş finansmanı için başvurulan bir iç borçlanma şeklidir. Günümüzdeki devlet tahvillerinin satışına benzer. İmdadiye, 18. Yy. da taşra üst düzey yönetici giderleri için izin verilen bir çeşit vergi toplama yöntemidir

Yanıt Açıklaması: Mukâtaa Gelirleri Bütçelerde yer alan gelir kaynakları çoğunlukla mukâtaa, cizye ve avârız gelirleridir. Mukâtaalar doğrudan devlet işletmeleri, devlete ait bir gelir payının tahsili işi, inhisar (satıştekeli, monopol) haline getirilen herhangi bir kuruluflun işletme hakkı veya üretilen malı satın alma tekeli (monopson) oluşturma gibi özellikler taşıyabilirler.