Hukuk Tarihi

Yanıt Açıklaması: Eski hukuk döneminde plebler kendilerine uygulanan keyfiliğin sona ermesi için Roma Hukukunun yazılı hale getirilmesini teklif ettiler. Patriciiler ise hukuk ve devlet yönetimindeki tekellerinin sona ereceği endişesi ile bu talebi önce reddettiler. Ancak pleblerin mücadelesi on yıl devam etti ve başarıya ulaştı. Sonunda Yunanistan’a bir heyet gönderilerek daha önce yapılan kodifikasyon çalışmaları incelendi. Heyetin Roma’ya dönmesinden sonra mevcut magistralıklar lağvedildi ve kanunları yapmakla görevli ve consul yetkisini haiz on kişilik bir hükümet kuruldu. Decemviri hükümeti adı verilen ve sadece patriciilerden oluşan bu hükümet on levha tutarında kanun yaptı. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sümerce yazılmış yasalar: Urukagina (2350); Ur-Nammu (2100); Ana-İttişu (2000) ve Lipit-İştar (1900) Yasaları.

Yanıt Açıklaması: Kur’an’da 114 sure ve 6236 âyet vardır.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet Döneminin Krallık Döneminden en önemli farkı, magistra sayısının fazla oluşudur. Gerek devlet başkanlığı gerekse diğer magistralık makamlarında birden fazla sayıda ve genellikle iki tane magistra görev yapardı. Birinin aldığı karar tek başına yeterli olmakla birlikte diğeri bu kararı beğenmezse intercessio adı verilen veto yetkisini kullanır ve kararı ortadan kaldırırdı.

Yanıt Açıklaması: Uygurlarda “Tutuk” adı ile anılan boy reisleri mevcuttu. Bu kişiler her türlü siyasi görevlerinin yanında devlet hazinesi için vergi toplamakla da görevliydiler. Boy reisleri çoğunlukla kağanın yakın akrabaları arasından atanmış olmakla birlikte, bu makamın babadan oğula geçip geçmediği hakkında açıklayıcı bilgilere rastlanmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Mülk arazi, fetih sırasında gazilere dağıtılmış veya eski sahiplerinin elinde bırakılmış yahut sahipleri göç ederek muhacirlere verilmiş ya da sahipleri topluca Müslüman olmuş yahut da devletçe halka satılmış arazidir. Bazen gazilere dağıtılmaz, hazinede tutulup kiraya verilir. Buna mirî arazi denir. Arazinin üçüncü çeşidi vakıf arazidir. Bunlar umumun istifadesine açık meydanlar, yollar, pazar yerleri ile muayyen bir köyün faydalanabileceği çayır, yaylak, kışlak, baltalıklardır. Bunlarda kimse mülk kuramaz. Beşincisi kimsenin olmayıp, meskûn yerlerden bir ses aşımı (1,5 mil, yarım saat) mesafede bulunan mevat arazidir. Bunlar üzerinde ihya yoluyla mülkiyet kurulabilir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Digesta üzerine yapılan araştırmalar sistematik olarak ilk defa İtalya’nın Bologna şehrinde Irnerius ile başladı. Bu ekol, Corpus Iuris Civilis’in tamamını incelemekle birlikte Digestaya özel bir önem veriyordu. Digesta metninin içerisine, satır aralarına, sayfa kenarlarına Digestadaki kelime ve kavramların açıklamasını yapmayı bir metot olarak benimsedikleri için bu ekole şerhçiler anlamında Glossatorlar adı verilmektedir. Bu çalışmalar Digesta metninin pek çok kez kelime kelime açıklanması ile yaklaşık 150 yıl devam etti. Açıklanmamış hiçbir kelime ve kavram kalmayınca bu çalışmalara son verildi ve eldeki şerhlerin (glossa) en iyileri birleştirilerek Glossa Ordinaria adı altında yayınlandı. XIII. yüzyılın ortasından sonra Bologna hukuk mektebinde Glossatorlar gibi açıklama temeli üzerine çalışan bir akım ortaya çıkmıştır. Kendilerine sonraki şerhçiler anlamında Postglossatorlar veya Commentatorlar adı verilen bu araştırmacılar, Digesta glossalarını şerh etmekteydiler. Bu çalışmaları yaparken glossatorlar gibi kısa ve teknik açıklamalar yerine, uzun ve uygulamaya yönelik açıklamaları tercih ediyorlardı. Davaya bakan hâkimler bu açıklamaları ücret karşılığında talep ediyorlar ve hukukçular da hukuki mütalaalarını (Consilium) veriyorlardı. Bu sebeple, günümüzde postglossatorlar için consiliatores tabiri de kullanılmaktadır. Postglossatorların ince kelime oyunlarıyla süsleyerek ve hukuk kurumlarının somuttan soyut hale dönüşmesine altyapı oluşturarak uygulamaya hazır hale getirdikleri Digesta metinleri Avrupa tarafından iktibas edilebilir hale gelmiş oldu. Avrupa’nın pek çok yerinde açılan Bologna’dakine benzer hukuk mektepleri ortak bir Roma hukuku kültürünün oluşmasına katkı sağladılar.  Avrupa ülkelerindeki hâkimler karşılaştıkları olayları kendi örf ve adetlerine göre ve mahallî hukuklarına göre çözmeye çalışıyorlar, bir çözüm bulamazlarsa Roma Hukukuna başvuruyorlardı. Roma Hukuku ile ilgili yapılan zengin araştırmalar da çözüm bulmayı kolaylaştırınca Roma Hukuku Avrupa’da ortak hukuk haline gelmişti. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İmam Şâfiî’nin hukuk ilmine en büyük hizmeti er-Risâle fi’l-Usul adlı eseridir. Bu kitap dünyada hukuk metodolojisi sahasında yazılmış günümüze ulaşan ilk kitaptır.

Yanıt Açıklaması: "Göktürk Devleti’nde, idari işlerde çeşitli adlar ile anılan beyler mevcuttur. Bu beyler arasında en yüksek mevkide bulunanlar “Şadapıt”lardır." Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çin’de insan kültürünün başlangıcına ait ilk izler muhtemelen, MÖ 7000’li yıllara kadar uzanmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İslâm hukukunun  belirli bir zaman veya mekân ile kayıtlı olmayarak bütün insanlığa hitap etmesi onun umumi hususiyetinden ileri gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Cumhuriyet Dönemi'nde iç ve dış tehlikelere maruz kalındığında ve kriz zamanlarında consullerden birisi diğerini en fazla altı aylığına dictator ilan eder, sürenin sonunda veya ilan eden consulün görev süresi bitince dictatorün de bu sıfatı sona ererdi. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sadece Roma yurtdaşlarına uygulanan ius civilenin yanında praetor peregrinus tarafından getirilen kurallardan ve çözümlerden oluşan bir hukuk alanı da Klasik Hukuk Döneminde ortaya çıkmıştır. Romalı hukukçularca, Roma’daki yabancılık unsuru taşıyan olaylara uygulanmak üzere oluşturulan bu hukuka yabancılar hukuku anlamında ius gentium adı verilmekteydi. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sünnet, kelime anlamıyla yol; terim olarak ise Hz. Peygamber’in yapılmasını emredip övdüğü yahut yaptığı veya yapılırken görüp de mâni olmadığı işlere denir. Sünnet, hukukî bağlayıcılığını yine Kur’an’dan alır. Nitekim pek çok âyette Hz. Peygamber’e itaat emredilmektedir: Âli İmrân: 31-32; Nisâ: 59; Ahzâb: 21, 36. Sünnet Kur’an’ın anlaşılması ve izahını sağlar.

Yanıt Açıklaması: Hammurabi Kanunnamesi'ne göre erkek, evlenme esnasında kadına "nudunuu" isimli hediye verir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İbra: Bir alacaklı, borçlusundaki bir veya bütün alacağından vazgeçtiğini tek taraflı beyan edebilir. Buna ibra denir. Geri dönülmez.

Yanıt Açıklaması: Roma devletinin temelini güçlü bir aile yapısı oluşturmaktaydı. Bu ailelerin başında tıpkı bir devlet başkanı gibi yetkileri olan aile babası (pater familias) bulunmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Oğuş

Yanıt Açıklaması: Krallık Dönemi'nde Roma yurttaşı sayılanlar, vergi mükellefi olanlar, askerlik yapmak mecburiyetinde olanlar ve oy hakkına sahip olanlar sadece patriciuslardır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hicret vâki olduğunda Medine’de Araplarla beraber Yahudiler de yaşamaktaydı. Bunlar, Hz. Peygamber’i devlet başkanı olarak tanımışlar ve bir anlaşma imzalamışlardı. İdare edenlerle idare olunanların karşılıklı hak ve vazifelerinin yer aldığı bu anlaşmaya Medine Vesikası denir ve tarihte bilinen ilk yazılı anayasalardandır. İslâm hukukuna dair hükümler konulması bu devre rastlar.