Hukuk Tarihi

Yanıt Açıklaması: İtalyan Ceza Kanununun tercümesi esas alınarak resepsiyona gidilerek 765 sayılı Türk Ceza Kanunu, TBMM tarafından 01.03.1926’da bütün halde kabul edilerek 1 Temmuz 1926 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Buna göre doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Vakfedenin bizzat kendisinin veya soyundan gelenlerin yararlandığı vakıfara aile vakfı veya zürri vakıf adı verilir. Yukarıda değinildiği üzere hukukçuların çoğunluğu aile vakfını geçerli kabul etmez. Ebu Yusuf ise vâkıfın ve alt soyunun vakıf lehdarı olabileceği görüşündedir. Uygulamada bu görüş hâkim olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Dönemi’nden kasıt, söz konusu dönemin 1839 Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile başlayıp, 1918 Mondros Mütarekesi ile Osmanlı Devletinin fiilen ortadan kalktığı tarihe kadar devam eden dönem olmasıdır. Bu dönem, Türk Hukuk Tarihi’nin üçüncü dönemi olarak da ifade edilebilir.  Türk Hukuk Tarihi, İslam dininin kabulünden önceki dönem, İslam dininin kabulünden sonraki dönem, Tanzimat’ın ilanından sonraki dönem (Tanzimat Dönemi), Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonraki dönem (Cumhuriyet Dönemi) şeklinde dönemlendirilebilir.

Yanıt Açıklaması: 5982 sayılı yasa, 1982 Anayasasında büyük değişiklikler öngörmekle birlikte, 7 Mayıs 2010 tarihinde TBMM’de kabul edildikten sonra, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından referanduma götürülmüş, referandum 12 Eylül 2010 tarihinde yapılarak, anayasa değişikliği kabul edilmiştir. Yapılan değişikliklere şu örnekler verilebilecektir: C¸ocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı hükmü getirilmiştir (Anayasa, 10. md.). Kişisel verilerin korunmasını isteme hakkı, anayasal bir hak olarak tanınmıştır (Anayasa, 20. md.). Vatandaşın yurt dışına çıkma özgürlüğünün ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle ha^kim kararına bağlı olarak sınırlanabileceği hükmü yerleşme ve seyahat özgürlüğü başlığı altında düzenlenmiştir (Anayasa, 23. md.). C¸ocuk hakları da Anayasa’ya da^hil edilmiştir. (Anayasa, 41. md.) Memurlar ve diğer kamu görevlilerine, toplu sözleşme yapma hakkı tanınmıştır (Anayasa, 53. md.). Herkesin bilgi edinme hakkı ve kamu denetçisine başvurma hakkı anayasayla güvence altına alınarak, Kamu Denetçiliği Kurumu (ombudsmanlık) getirilmiştir (Anayasa, 74. md.). Anayasa Mahkemesi tarafından partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep olan milletvekillerinin milletvekilliğinin sona ermesini öngören hüküm (Anayasa, 84. md.sinin son fıkrası) yürürlükten kaldırılmıştır. Yüksek Askeri^ S¸u^ranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açılmıştır (Anayasa, 125. md.). Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkındaki disiplin kararlarının yargı denetimi dışında bırakılamayacağı hükmü getirilmiştir (Anayasa, 129. md.). Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı tanınmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın geçici 15. md.si yürürlükten kaldırılarak, 12 Eylül 1980 darbesi ile ilgili sorumlu olanların cezai, mali veya hukuki sorumluluklarına başvurulmasının önündeki engel kaldırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Geliri bir köy veya mahalle halkının veya esnafın beklenmedik ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan vakıflara avârız vakfı denilir. Bu vakıflar, bir köy veya mahallede veyahut da esnaf loncasında düşkünlüğü nedeniyle çalışamayanların geçimini karşılamak; fakirlerin cenazelerini kaldırmak, fakir kızları evlendirmek, fakir delikanlılara iş kurmak, evi yanan veya yıkılanlara yardım etmek, köy ve mahallenin yol ve köprü gibi bayındırlık ihtiyaçlarına kaynak sağlamak gibi amaçlarla kurulurdu. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Şer’iyye sicilleri, kadı defteri, kadı sicili, kadı sicilleri, zabt-ı vekayi veya şer’iyye sicil defterleri gibi çeşitli tabirlerle adlandırılmaktadır. Zaman zaman bunlardan Osmanlı mahkeme kayıtları veya Osmanlı mahkeme sicilleri diye de söz edilmektedir. Bu siciller, Osmanlı İmparatorluğundan bize kalan muazzam ve paha biçilmez değerdeki arşivin çok önemli bir kısmını oluşturmaktadırlar. Ne yazık ki, bu önemleri takdir edilene kadar, bir kısmı yok olup gitmiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı'da ticaret hukuku Fransa'dan resepsiyon yoluyla alınan yasalarla düzenlenmiştir. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Mukâtaalı vakıflar da icâreteynli vakıflar gibi harap olmuş vakıf gayrimenkullerin yeniden gelir getirir hale iadesi amacıyla icat edilmiş bir vakıf türüdür.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devletinde beş çeşit (şer’iye, cemaat, konsolosluk, nizamiye, ticaret) mahkeme ile karşılaşılmaktadır. Bu durum mahkemeler arasında, devlet sona erene kadar, birçok görev uyuşmazlığının yaşanmasına sebep olmuştu.

Yanıt Açıklaması: 2004 yılında kabul edilen, Cumhuriyet savcısına, kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verme yetkisi Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında tanınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ticaret-i Bahriye Kanunnamesi (Deniz Ticaret Kanunu) ise, Fransa’nın yanın­da, Hollanda, Sardunya, Prusya gibi ülkelerin düzenlemelerinden de yararlanıla­rak, 1863’de kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Cizye, 1909 yılında gayrimüslimlerin zorunlu askerliğe tabi tutulması sonucu kaldırıldı. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu Kanunla getirilen yeniliklere şu örnekler verilebilecektir: Birçok kavram, deyim ve terim yenileştirilmiş, Kanunun eskiyen dili daha kolay anlaşılabilir hale getirilmiştir. Aile hukuku alanında özellikle kadın-erkek eşitliğini zedelediği iddia edilen hükümlerde önemli değişikliklere gidilmiş, ‘eşitlik ilkesi’ne ters düşen düzenlemelerin hepsi değiştirilmiştir. Mesela, hem erkek hem kadın için evlenme yaşı yükseltilerek kadın-erkek eşitliğinin temin edilmesi amaçlanmıştır. Hakkaniyete aykırı sonuçlara yol açması sebebiyle eşler arasında ‘mal ayrılığı’ rejiminin yerine ‘edinilmiş mallara katılma’ rejimi yasal rejim olarak kabul edilmiştir. Evlat edinme konusunda önemli değişiklikler yapılmıştır. Evlatlığın küçük, ergin veya kısıtlı olmasına göre çeşitli düzenlemeler getirilmiştir. Mirasbırakanın tasarruf özgürlüğü genişletilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1839 Tanzimat Fermanı’nın ilanı ile başlayan reform hareketlerinin (modernleş­menin) sonucu olan Osmanlı Devletinin ilk anayasası (Kanun-ı Esasi), 23 Ara­lık 1876’da ilan edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Katma Değer Vergisi Avrupa Birliği'ne uyum süreci kapsamında yapılan kanuni değişikliklerle getirilmemiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Had suçları hırsızlık, zina, zina iftirası, şarap içme-sarhoşluk, yol kesme, isyan ve dinden dönme suçlarıdır. Kısas suçları ise adam öldürme ve yaralamadır. Bu dokuz suçun dışında kalan ve tek tek sayılmasına imkân olmayan örneğin rüşvet, kalpazanlık, casusluk gibi suçlar ta’zîr grubunu oluşturur.

Yanıt Açıklaması: Eski Medeni Kanun hükümleri gereğince de  evlenmek için medeni nikah yapılması zorunlu idi. Diğer değişiklikler yeni Medeni Kanun ile yapılmıştır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Fermanı da Osmanlı Devletinin adaletname denilen, bezeri hatt-ı hümayunları yayınlama geleneğinin devamıydı ve fermanda tebaaya tanınan güvenceler, padişahın tek yanlı iradesinin sonucuydu. Bu belgeyi diğer adaletnamelerden ayıran şey ise padişahın kendi kendisini de fermanın getirdiği esaslarla sınırlamasıydı.

Yanıt Açıklaması: Bir kanunlaştırma dönemi olan Tanzimat Dönemi’nde değinilmeden geçilmemesi gereken bir kurum da Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye ’dir. Dönemin başlarında çıkarılan tüm kanun ve nizamnameleri hazırlamış olan bu kurum, II. Mahmut’un saltanatında, 1838’de kurulmuştu.