Hukuk Tarihi

Yanıt Açıklaması: Hammurabi Kanunnâmesi’nde en büyük yer aile hukukuna, evlenme, nişanlanma, boşanma, miras, evlatlık edinme gibi konulara ayrılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Krallık Döneminin siyasal organları kral, halk meclisi (diğer adı comitia curiata) ve senatustur. Consul, söz konusu siyasal organlar arasında geçmemektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Klasik Hukuk Dönemi, esas itibarıyla Cumhuriyet Döneminin son 150 yılı ile İlk İmparatorluk Döneminin tamamını kapsayan devrin adıdır. Bu dönemde Roma hukukunun kapalı ve tarıma dayalı ekonomik ilişkileri düzenleyen katı, şekle bağlı ve gelenekçi kuralları yetmez olmuş ve yeni çıkışlar aranmıştır. Rahiplerin tekelinden kurtulduktan sonra daha laik bir karakter arzeden Roma Hukuku bu özelliğini Klasik Hukuk Döneminde elde etmiştir. Yunan Hukukunun etkisi ile Eski Hukuk Döneminde geçerli olan şekle olan bağlılık zayıflamış, irade ön plana çıkmaya başlamıştır. Kanun veya kuralın amacına uygun yorum yapma ve tarafların gerçek iradelerine değer verme eğilimi artmıştır. doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bir müctehidin ictihadlarının hepsi, o müctehidin mezhebini (hukuk ekolünü) teşkil eder. Mezheb, tutulan yol demektir. Müctehidin, İslâm hukukunun kaynaklarından anladıklarına göre hareket etmesi ve hüküm vermesi gerekir. Müctehid ictihadda bulunduktan sonra yeni bir delile ulaşsa, bu ictihadını değiştirebilir. Bir müctehidin ictihadının, başka bir müctehidin ictihadına üstünlüğü yoktur. Nitekim “İctihad ile ictihad nakzolunmaz” (Mecelle m. 16). Mahkemeye intikal eden işlerde, tarafların değil hâkimin mezhebi esas alınır. Mecelle’de de geçtiği üzere, hükümdar, muayyen bir ictihadın tatbikini emretmişse, hâkim kendi mezhebine aykırı bile olsa, bu ictihada göre hükmeder. Buna hukuk tarihimizde resmî mezhep tatbikatı adı verilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İslâm hukukunun kaynakları (delilleri), hukukî hükümlerin çıkarıldığı kökleri ifade eder. Aslî kaynakların başında Kitap, yani Kur’an-ı Kerîm gelir. Onu Hz. Muhammed’in sünneti, ümmetin icmaı (görüş birliği) ve fakihlerin kıyası takip eder. İslam hukuku dini menşeli bir hukuk sistemi olduğundan kaynakları laik hukuk sistemlerindeki gibi değildir.

Yanıt Açıklaması: Doğu Türkistan’da yaşayan Uygurlardan kalma manzum bir eser olan Kutadgu Bilig, Orhun Yazıtları ve Turfan metinleri ortaya çıkıncaya kadar, Türk dilinde yazılmış belgelerin en eskisi ve en önemlisi sayılmıştır. “Siyasetnâme” veya “saadet verici bilgi” anlamlarında tercüme edilen bu eser, Balasagunlu Yusuf isminde bir şair tarafından, Kaşgar’da ilk Türk İslâm devletini kuran Satuk Buğra Karahan adına, 1069 yılında yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hammurabi; “Memlekette haksızlıkları kaldırmak ve zayıfı kuvvetliye ezdirmemek için bu kanunları taş bir sütuna yazdırıp, herkesin görmesi için Marduk tapınağına diktirdim” demiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Halife Mensur’un isteği üzerine yazdığı el-Muvatta adlı eseri, günümüze intikal eden hadîs ve fıkıh kitaplarının ilki sayılır.

Yanıt Açıklaması: Eşya Hukukunun ayrı bir başlık halinde gelişmeden Borçlar Hukukunun altında gelişmesi ve Avrupa’daki tapu sicili sisteminin kabulünün etkisi ile Roma Hukuku özellikle Borçlar Hukuku alanında zenginleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Krallık Dönemi ile Cumhuriyet Dönemi olarak isimlendirdiğimiz ikinci dönem arasındaki en önemli fark Krallık Döneminde tek olan magistranın Cumhuriyet Döneminde sayısının çoğalması ve görev süresinin sınırlı oluşudur. Ancak dönemin başlarında magistralar yine senatusa ve halka karşı üstündü. Eski dönemde krala ait olan imperium yani emir verme yetkisi Cumhuriyet Döneminde consul adı verilen ve süreli olarak görev yapan magistraya geçmişti. Başlangıçta consulün tek oluşu yönetim anlayışında çok bir şeyin değişmediğini göstermektedir. Magistralar ile senatus ve halk meclislerinin arasındaki görev ve yetki dağılımı ile diğer ilişkiler Cumhuriyet rejiminin karakterini belirlemiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Kişinin suçlu olup olmadığını belirlemede, diğer delillerin yanında, en büyük mevki şahitliğe verilmiş ve bu konuda özel hükümler getirilmiştir. On Emir’in dokuzuncusu şahitliğin tam bir dürüstlük içinde yapılması ile ilgilidir. Bir kişinin, isnâd edilen suçu işlediği ancak iki veya üç kişinin şahitliğiyle tahakkuk eder. Tek bir kişinin şahadeti ile karar verilemez. Yalan yere şahitlik durumunda verilen ceza, Hammurabi Kanunnâmesi ve diğer Ön-Asya hukuk sistemleriyle paralellik gösterir: İtham ettiği suçun cezası ne ise aynısı yalancı şahide verilir.

Yanıt Açıklaması: Sumer hukuku, evlenmeyi, tek taraflı bir akit olarak kabul etmiştir. Aileler arasında mutabakat sağlandıktan sonra, evlenecek erkek, şahitlerin huzurunda, evleneceği kadına karşı görevlerini ifa edeceğini taahhüt eden bir belgeyi imzalardı

Yanıt Açıklaması: Evlenme “kadının satın alınması” şeklinde yapılırdı. Evlenecek erkeğin babası kızın babasına kıymetli bir hediye göndererek onu satın alır, kız tarafı da buna, hatırı sayılır bir çeyiz göndererek karşılık verirdi.

Yanıt Açıklaması: Sumer kralları, özellikle Akkad kralı Sargon ve daha sonra Hammurabi gibi hükümdarlar, asırlar boyu Mezopotamya’da süre gelen teokratik, site ve tapınak temelli devlet yönetimine -teorik planda olmasa da, fiîlen- son vermiş ve yerine bürokrasiyle yönetilen güçlü bir merkezî devlet modeli ortaya koymuşlardır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Uygurlarda toplum, aydınlar ve halk olmak üzere iki sosyal sınıfa ayrılmıştır. Aydınlar aleviler, bilginler, otacılar, yıldızcılar ve şairlerden oluşurken halk sınıfı tarıgçılar, satıgçılar, iğdişçiler, uzlar, karabudun ve çigaylardan oluşmuştur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sumer hukukuna göre kadının maliki olduğu mallar üzerinde tasarruf hakkı bulunur. Velayet babaya aittir, anne, babadan sonra velayet hakkına sahiptir. Evlilik, tek taraflı bir sözleşmedir. Bir erkek kural olarak tek bir kadınla evlenebilir. Kadın, kocasının sadâkatsizliği, alâkasızlığı, evlilik hukukuna riayetsizliği gibi sebeplerle boşanma talebinde bulunabilirdi. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hunlarda özel hukuk açısından en dikkat çekici nokta levirat uygulamasıdır. Bu uygulamaya göre, babaların ölümünden sonra oğulların üvey anneleri ile, büyük kardeşlerinin ölümünden sonra küçük kardeşlerin yengeleri ile, amcaların ölümünden sonra yeğenlerin yengeleri ile evlenmeleri hukukî bir görev olarak kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Toplama manasına olan icmâ, terim olarak bir asırda bulunan müctehid hukukçuların bir işin hükmünde ittifak etmeleri demektir. Meşru oluşu ayet ve hadîslerle sabittir. İcmâ umumiyetle ilk üç nesle mensup hukukçular arasında sıklıkla cereyan etmiştir. Öte yandan, Kıyas da icmâ için bir senet olabilir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İlk İmparatorluk Dönemi'nde Roma yurttaşlarının sayısı artmış, bu da halk meclislerinde karar almayı imkânsız hale getirmiştir. Ayrıca magistraları seçme yetkisi ile yargı yetkisini de kaybetmiştir. Anılan nedenlerden ötürü halk meclislerinin gücü İlk İmparatorluk Dönemi'nde oldukça azalmıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1895