Osmanlı Devleti Yenileşme Hareketleri (1876-1918)

Yanıt Açıklaması: 1877-78 Osmanlı - Rus Savaşı (93 Harbi) savaşının ardından imzalanan Ayastefanos ve Berlin Antlaşmalarıyla Sırbistan, Karadağ ve Romanya’ya bağımsızlık verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Mahalle ve köyler, klasik dönemden beri yerel yönetimin çekirdeğini oluşturur. 1830’lara kadar mahalleleri imamlar yönetirdi; bunlar, kadı’nın mahalledeki temsilcisi gibiydi. Muhtarlık teşkilatı ilk kez İstanbul mahallelerinde göçü kontrol etmek ve güvenliği sağlamak amacıyla 1829’da kuruldu ve 1833’ten itibaren taşrada da kurulmaya başlandı.

Yanıt Açıklaması: 1908 grevlerinin, işçi hakları ve örgütlenmesi açısından çok başarılı eylemler olduğunu söylemek zordur. Bunun nedenleri, grevlerin hazırlıklı, örgütlü ve bir komite tarafından yönetilen eylemler olmaması; karizmatik işçi liderlerinin bulunmaması; grev fonları olmadığı için bu tür eylemleri sürdüren kesimlerin açlığa ve yokluğa mahkûm edilmesi; işverenlerin grevcilerin yerine başka işçi almasını engelleyen bir yasanın olmaması; işverenlerin işçileri bölüp grev kırıcılığı yapması; siyasi iradenin grev ve benzeri işçi hareketlerini hak arama mücadelesi değil, ekonomik ve sosyal düzeni bozan asayiş sorunları olarak değerlendirmesiydi.

Yanıt Açıklaması: Monarşinin sınırlarını belirleyen ilk belge Magna Carta Libertatum’dur.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat, devlet yapısı ve yönetiminin temelden dönüştürülmesini öngörüyordu. Bu dönem reformlarının temel amaçlarından biri, bozulan merkezi otoriteyi kurmak ve merkezle taşra arasındaki bağları yeniden güçlendirecek idari düzenlemeleri yapmaktı.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap C seçeneği olacak. Sayfa 99 MALİYENİN DURUMU VE BORÇLANMALAR  Konu başlığında “1875 Moratoryumu: Sadrazam Mahmud Nedim Paşa, bütçedeki 5 milyon liralık açığı kapamak amacıyla devletin düzenli borçlarının yıllık faizlerinin toplamı olan 14 milyon liranın yarısının ödenmesini, diğer yarısının 5 milyonuyla bütçe açığının kapatılmasını ve 2 milyonuyla da ordunun giderlerinin karşılanmasını kararlaştırdı. Beş sene süreyle borç faizlerinin yarısının nakit ve geri kalan yarısının da %5 faizli senetlerle ödeneceğini duyurduğu 6 Ekim 1875 tarihli bu karar, içte ve dışta büyük tepkilerle karşılandı ve Avrupa kamuoyunu Osmanlı Devleti aleyhine çevirdi.” Şeklinde açıklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1851’de inşasına başlanan İskenderiye-Kahire Hattı Osmanlı ülkesindeki ilk demiryolu olup 1856’da işletmeye açılmıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 20 Aralık 1881 tarihli Muharrem Kararnamesi’yle Duyûn-ı Umumiyye İdaresi kurulmuştur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Erzurum, Anadolu ıslahatı için pilot bölgeydi; buradan elde edilen sonuçlar diğer  vilâyetlere uygulandı. Islahat çalışmaları, Sivas, Amasya, Tokat ve Şebinkarahisar sancaklarından oluflan Sivas vilâyetinde de uygulandı; Ermenilerin çıkardıkları karışıklıklar önlendi.

Yanıt Açıklaması: Kars, Ardahan ve Batum İngiltere yönetimine geçti.

Yanıt Açıklaması: 1878’de İstanbul’un genel temizliğiyle ilgili yeni kararlar alındı ve 1881’den itibaren çöp toplama ve temizlik hizmetlerinin yerine getirilmesi için gelir düzeyine göre hane sahiplerinden çevre ve temizlik vergisi alınmaya başlandı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı devletinde ilk boykot hareketi Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor koşulları fırsata dönüştüren Avusturya’nın 1908’de Bosna ve Hersek’i topraklarına kattığını ilân etmesine tepki olarak başlatıldı. Onu 1910’da Girit’in ilhakı nedeniyle Yunanistan’a karşı başlatılan boykot takip etti. 1913’te başlatılan üçüncü boykot hareketi ise, Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan ve gizlice Yunanistan’a siyasi ve iktisadi destek veren Rumlara karşı yapıldı.

Yanıt Açıklaması: İlk uçak gösterisi Fransız bir pilot tarafından yapılmıştır. Mızrak, kama ve kılıçlarla bir hayvanın katledilmesinin vahşet olduğu yönündeki şiddetli eleştirilerin basında yer alması üzerine boğa güreşleri kısa süre içinde dahiliye nazırınca yasaklanmıştır. Osmanlı sınırları içinde ilk futbol maçı Selanik'te oynanmıştır. Osmanlıda kurulan ilk futbol kulübü İzmir Spor Kulubüdür. İlk deniz hamamı İstanbul'da açılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Erzurum

Yanıt Açıklaması: Adana

Yanıt Açıklaması: Halı ihraç edilen ürünlerin en önde geleni olup halıcılığın merkezi Batı Anadolu ve özellikle de Gördes, Demirci, Isparta ve Uşak’tı. 1870’lerin sonunda halı ihracından elde edilen gelir 17 milyon kuruş iken, 1890’ların ortasında bu rakam 32 milyon kuruşa yükseldi. 1900’de Uşak’ta halı sanayiinde çalışan işçi sayısı 6.000 ve tezgâh sayısı da 1.200’dü. 1908’de İngilizler Oriental Carpet Manufacturers Limited’i (Şark Halı İmalatçıları Şirketi) kurarak ve tekel oluşturarak halı sektörünün %75’ini kontrol etmeyi başardı; böylece, halı ihracatından elde edilen büyük kârlar da şirketin Londra’daki merkezine aktı.

Yanıt Açıklaması: İşçi hareketleri; grev, işyeri işgali, boykot ve gösteri gibi işler tarafından gerçekleştirilen sendikal, siyasal, ekonomik ve toplumsal eylemlerin tamamını ifade eder. Grev, çalışanların sermayedar ya da işverenden bir takım hakları elde edebilmek için üretimi durdurmaları ve iş bırakmalardır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı hazinesi 1886 ile 1914 yılları arasında 24 kere dış borca başvurdu ve toplam 156,37 milyon sterlin borçlandı. şartları aşırı olmayan bu borçlanmalardan elde edilen paralar, avansların geri ödenmesi, silâh bedeli, bütçe açıklarının kapatılması, daha önce alınan borçların ödenmesi veya dönüştürülmesi, Bank-ı Osmani’ye olan borçların tesviyesi, demiryolu ve rıhtım inşası, Trablusgarp ve Balkan savaşlarını finanse edebilmek için alınan avansların geri ödenmesi gibi amaçlara harcandı.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda gündelik hayatın en önemli olgusu sosyal bütünleşmeydi. 19.yüzyıl başından 1870’li yıllara dek gündelik yaşama pek çok yeni unsur eklendi. Bu bağlamda İstanbul’da Encümen-i Ülfet adıyla ilk eğlence kulübü açılmıştır. Naum,Croissant, Concordia ve Varyete ise 19. yüzyılda Beyoğlu’nda kurulan tiyatrolardır.

Yanıt Açıklaması: Vergi muafiyetleri, merkezileştirme politikaları ile doğu ve güneydoğu Anadolu’da yaşayan halkın yerleşik hayata geçmesi, balkanlarda toprak kaybı sonucu oradan gelen halkların Anadolu’ya yerleşmesi tarım alanındaki gelişmelerin sebeplerindendir. Ancak imalat sektörü sanayinin bir alt dalı olup tarım ihraç ürünlerinin artışıyla doğrudan bir ilişkisi yoktur.