Osmanlı Devleti Yenileşme Hareketleri (1876-1918)

Yanıt Açıklaması: 93 Harbi: Osmanlı-Rus Savaşı’nın bu isimle de anılmasının nedeni, 1877- 78 yıllarının Rumî takvimde 1293 tarihine denk düşmesidir.

Yanıt Açıklaması: Bidayet Mahkemesi 1879 tarihli Teşkilat-ı Mehakim Kanunu’na göre kaza, sancak ve vilayet merkezlerinde kurulan ve Osmanlı yargı sisteminin ilk derecesini oluşturan mahkemelerdi. İstinaf mahkemeleri Bidayet mahkemelerinin verdiği kararları usul ve deliller yönünden incelerdi.

Yanıt Açıklaması: Islahat Fermanı'nın ilanı siyasi, hukuki ve idari bazı sonuçlar doğurdu. Kanun önünde Müslim gayrimüslim eşitliğinin sağlanması bu sonuçlar arasında yer almaktadır. Doğru Cevap: C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal bilgiler dersi yerine vatandaşlık eğitimi dersi getirilmemiştir. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması: Avusturya,’nın Bosna ve Hersek’i ilhak etmesi, Bulgaristan’ın bağımsızlığını ilân etmesi, 31 Mart hadisesinin patlak vermesi gibi olaylar II.Meşrutiyet Döneminde gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Dünya askerî tarihine Napolyon Bonapart’ın hediye ettiği kolordu düzeni, orduların sefer sırasında farklı kollardan kanatlara ayrılması prensibini getirmiş; ordulara seferberlik sırasında daha çabuk toplanma, daha hızlı hareket etme, düşman savunmasını farklı yönlerden tehdit edebilme gibi üstünlükler sağlamıştı.

Yanıt Açıklaması: Sultan Abdülhamid dedesi II. Mahmud’u kendisine örnek alıp onun gibi iktidarı talep eden bir padişahtır.

Yanıt Açıklaması: 15 Ağustos 1909’da Anayasa’da yapılan değişikliklerle parlamentonun yapısı ve padişah ve hükümetle ilişkileri yeniden düzenlendi.Tahta çıkan padişshın, kanunlarla Anayasa hükümlerine uyacağına ve vatana ve millete sadık kalacağına dair Meclis-i Umumi’de yemin etmesi, hükümet üyelerinin sadrazam tarafından belirlenip padişahın onayıyla atanması, ayrıca, nazırların, hükümetin genel siyasetinden ortaklaşa ve kendi nezaretlerinin faaliyet alanına giren konulardan da bireysel olarak parlamentoya karşı sorumlu olması kararlaştırıldı. Padişahın meclisi feshetme yetkisi sınırlandırılarak Meclis-i A^ya^n'ın onayını alma şartı getirildi. Ancak meclis üzerinde ha^kimiyet kurmak isteyen İttihatçılar 28 Mayıs 1914’te Meclis-i A^ya^n’ın bu yetkisini kaldırdı. Doğru Cevap: E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Savaşın ardından Osmanlı Devleti’nin geleceğini Rusya’nın eline bırakmak istemeyen Avrupalı büyük devletler Berlin’de bir kongre toplayarak uzun bir antlaşma metni üzerinde uzlaşmaya varmışlardı. Sultan II. Abdülhamid’in kabul etmek zorunda kaldığı 1878 tarihli Berlin Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü korurken yabancıların ülke idaresine müdahalesine kapı açmıştı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı ordusunun eksiklerini gidermek için çalışan ve daha köklü değişiklikler için bir Avrupa'lı güçle ittifaka girmenin yerinde olacağı kanaatinde olan II. Abdülhamid, diğer Avrupalı devletlerle karşılaştırıldığında o dönem Osmanlıların iç işlerine karışma peşinde olmayan Almanya ile ittifak kurmuştur. Doğru cevap: D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sıbyan mektepleri 6-10 yaşlarındaki kızlar ve 7-11 yaşlarındaki erkekler için zorunluydu. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Meclis-i Mebusan’ın esas görevi kanun yapmak ve yıllık bütçeyi inceleyip kabul etmekti. Yeni kanun önerme veya eskileri değiştirme hakkı hükümete aitti; ancak, milletvekilleri padişahın izniyle bu hakkı kullanabilirdi. Kanun tasarısı, şûrayı Devlet’te görüşülüp gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra hükümete gönderilir; hükümet, meclis başkanına ve o da ilgili komisyona havale eder ve bu aşamalardan geçtikten sonra meclis genel kuruluna gelirdi. Tasarı burada önce genel hatlarıyla ve beş gün sonra ise her bir maddesi teker teker müzakere edilir; bütçe tasarı ları ise fasıl fasıl tartışılırdı. Ardından kanun veya bütçe tasarısının tamamı oylanıp kabul edildikten sonra Heyet-i Âyan’a gönderilir; burada, padişahın hukuku, anayasa, devletin bütünlüğü ve genel ahlâk açılarından incelenip tartışıldıktan sonra padişahın onayına sunulur ve kanunlaşırdı.

Yanıt Açıklaması: Askerî mekteplerin ders programlarına Fransızcanın yanı sıra İtalyanca ve İngilizceyi koydurmamıştır.

Yanıt Açıklaması: II. Abdülhamit 1876 Kanun-i Esasi’nin kendisine verdiği yetkiye dayanarak 1877 yılında yasama organını süresiz olarak tatil etmiştir. Meclisin yeniden açılması 1908 yılında gerçekleşmiştir. Meclisin açılması ile II. Meşrutiyet dönemi başlamıştır. II. Meşrutiyet dönemi, yakınçağ tarihimizde önemli gelişmelerin yaşanmasına sebep olmuş ve cumhuriyet Türkiyesi’ne önemli bir miras bırakmıştır.

Yanıt Açıklaması: Anayasa’ya göre bu iki meclisin aynı anda açık olması gerekiyordu; yani birisi kapalıyken diğeri açık olamazdı. Anayasa, 50.000 erkek nüfus için bir mebus (milletvekili) seçilmesini, seçimlerin dört yılda bir yapılmasını, seçim kanunu çıkarılmasını, milletvekillerinin 30 yaşını geçmemiş, medeni haklara sahip, Türkçe bilen ve yabancı devlet imtiyazı olmayan Osmanlı uyruklulardan seçilip bütün ülkeyi temsil etmesini öngörmekteydi.

Yanıt Açıklaması: Padişah, kanundan ziyade, egemen iradeye itaati önemsiyordu. O egemen irade ise, kendisinin temsil ettiği padişahlık makamıydı.

Yanıt Açıklaması: Yeşilköy Teyyare Mektebi Enver Paşa'nın harbiye nazırlığı döneminde yeniden canlandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde özellikle 19.yüzyılda gerçekleştirilen reform, tanzimat hareketleri padişah ve merkezi yönetimin otoritesini sağlamlaştırırken aynı zamanda Osmanlı toplumunda daha eşit ve özgür bir yurttaşın yetiştirilmesine yönelik birtakım uygulamaları da beraberinde getirmiştir. Bu sebeple, Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı, Kanun-ı Esasi, Sened-i İttifak, merkezi otoritenin güçlenmesini sağlamıştır, diyebiliriz.

Yanıt Açıklaması: Nizamnamenin vilâyet merkezlerinde öğretmen okulları açılması kararı uygulamaya konuldu; ancak, 1874-1875 yıllarına kadar Bosna, Girit ve Konya’da olmak üzere sadece üç darülmuallimîn açılabildi.

Yanıt Açıklaması: Tedrisat-ı Ibtidaiyye Kanun-ı Muvakkatinin yayımlanması II. Meşrutiyet döneminde ilköğretim alanında yapılan atılımlardan biridir. Doğru yanıt A’dır.