Osmanlı Devleti Yenileşme Hareketleri (1876-1918)

Yanıt Açıklaması: 1913 ve 1915’te devletin yaptırdığı sanayi istatistikleri eksik olmalarına rağmen, gene de sanayi konusunda bize bir fikir verebilir. Bu sayımlara göre, mevcut sanayi tesislerinin yaklaşık yarısı İstanbul’da, %25’i İzmir’de ve geri kalanı da ülkenin değişik yerlerinde bulunmakta olup fabrikaların %8’i devlete, %11’i anonim şirketlere ve %81’i de şahıslara aitt.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğu’nda mesleki hak ve çıkarları savunmak amacıyla işçilerin toplu iş bırakma eylemlerine 1870’li yılların başlarında rastlanır. Bu dönemde Müslüman ve gayrimüslim işçi istihdamının en yoğun olduğu sanayi kolları, kara, deniz ve demiryolu ulaşımı, inşaat, dokuma, madencilik, cam, kâğıt, tütün ve gıda sektörleriydi.

Yanıt Açıklaması: Devlet, tarım konusunda halkı aydınlatmak ve işin teorisiyle pratiğini bir arada öğretmek amacıyla İstanbul’da ve taşrada ziraat mektepleri açtı. 1881’de Edirne Hamidiye Ziraat Mektebi ve Nümune Çiftliği kuruldu; ancak, tahsisat yetersizliği nedeniyle üç yıl içinde kapatıldı. Daha sonra, 1888’de Selânik Ziraat Mektebi, 1891’de Bursa Ziraat Ameliyat Mektebi, 1892’de Halkalı Ziraat Mektebi ile taşranın diğer önemli şehirleri olan Adana, Ankara, Hama, Kastamonu ve Sivas’ta ziraat mektepleri açıldı; oluşturulan örnek çiftliklerde yeni tarım yöntemleri çiftçilere gösterildi. Ayrıca, mektep mezunları gittikleri yerlerde verimin arttırılabilmesi için iyi tohum, gübre ve ziraat biçimleri konusunda çiftçileri bilgilendirdi. Hükümet, bunların yanında tarıma destek sağlamak için 1888’de kurduğu Ziraat Bankası aracılığıyla çiftçiye %6 faizli kredi vermeye başladı. 1910’a kadar yaklaşık 2,5 milyon çiftçi banka kredisi kullandı; ancak, bunların büyük bir çoğunluğu küçük çiftçiden ziyade kasaba ve şehirlerdeki zengin toprak sahipleriydi. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: 1860’lara kadar gayrimüslimlerin köy ve mahallelerini kocabaşı ve papazlar yönetir ve aynı zamanda muhtarların işlevini görürlerdi.

Yanıt Açıklaması: 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı maliyesindeki dengeleri derinden sarstı; hem savaşın getirdiği ağır maliyetle savaş sonunda ödenmesine karar verilen tazminat hem de büyük toprakların elden çıkması neticesinde gelirlerde meydana gelen kayıplar hazinenin zaten hassas olan dengelerini iyice bozdu.

Yanıt Açıklaması: Ermenilerin amacı  vilâyât-ı sitte denilen altı doğu ilinde (Erzurum, Van, Sivas, Bitlis, Mâmuretülaziz, Diyarbekir) özerk bir yönetim kurmaktı. Oysa, bu bölgelerin tamamında azınlık durumunda ve dağınık hâlde yaşamaktaydılar.

Yanıt Açıklaması: Lozan Konferansı’na uygun olarak oluşturulan ve Osmanlı borçlarını 129.600.000 lira olarak belirleyen uluslararası hakem heyeti, bu borcu Osmanlı Devleti’nden ayrılan ülkeler arasında paylaştırdı.

Yanıt Açıklaması: Bir tarım ülkesi olan Osmanlı Devleti’nde 1800’lü yılların başında nüfusun %80’i ziraatla uğraşmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Sicil-i Ahval defterleri Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan , 1878-79 yıllarından itibaren Dahiliye Nezareti tarafından tutulmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Devletin inşasını üstlendiği en önemli demiryolu Hicaz Demiryolu’ydu. II. Abdülhamid, Haccı kolaylaştırıp İslâm âlemindeki prestijini arttıracağı, asker sevkini hızlandırıp sorun çıkaran Arap aşiretlerinin denetim altına alınacağı ve devletin İngilizlerin denetimindeki Süveyş Kanalı’na olan bağımlılığını azaltacağı beklentisiyle Hicaz Demiryolu’nu kamuoyuna açıkladı. 1 Eylül 1900’de Alman başmühendis Meissner’in teknik yönetiminde başlayan inşaata karşı Bedevi Araplar sürekli saldırılar düzenledi; telgraf tellerini kesti ve inşaatı engellemeye çalıştı. Zira, Mısır, Kızıldeniz ve Hindistan’daki çıkarları için bu demiryolunu tehlikeli gören İngiltere, bedevileri kışkırtarak şantiyelerin üzerine sürdü. İnşaatın ilerleyen safhalarında saldırılar daha da arttı; çöl şartları, susuzluk ve doğal zorluklar da inşaatı engelleyen diğer unsurlardı. Bütün bunlara rağmen 1 Eylül 1908’de Medine’ye ulaşan demiryolu için 1913’e kadar 4.280.000 lira harcandı. Projenin finansmanı, dünya müslümanlarının yaptığı bağışlar, memur maaşlarından yapılan kesintiler, bastırılan özel pullar, kartpostallar, kurban derileri gibi farklı kanallardan sağlandı. Teknik işgücü olarak İtalyanlardan, işçi olarak da askerlerden yararlanıldı. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Levanten, Venedikli ve Cenevizli tüccarların yerli gayrimüslimlerle evlenmeleri neticesinde ortaya çıkan zümre için kullanılan tabirdir.

Yanıt Açıklaması: Vilayat-ı sitte denilen altı doğu ili: Erzurum, Van, Sivas, Bitlis, Mâmuretülaziz, Diyarbekir'dir.

Yanıt Açıklaması: Devlet, tarım konusunda halkı aydınlatmak ve işin teorisiyle pratiğini bir arada öğretmek amacıyla İstanbul’da ve taşrada ziraat mektepleri açtı. 1881’de Edirne Hamidiye Ziraat Mektebi ve Nümune Çiftliği kuruldu; ancak, tahsisat yetersizliği nedeniyle üç yıl içinde kapatıldı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğu’nda 1860’lı yıllara gelinceye dek modern anlamda örgütlü işçi eylemlerinden söz edilemez. 1863’te Zonguldak kömür madenlerinde çalışan işçiler iş bıraktı; 25 Ocak 1872’de ise tersane işçileri greve gitti. Bu bağlamda Beyoğlu Telgrafhanesi işçilerinin Şubat 1872 ’de gerçekleştirdikleri iş bırakma eylemi, nitelikleri bakımından gerçek anlamda ilk grev olarak kabul edilmektedir. Nisan 1872’de Ömerli-Yarımburgaz ve İzmit demiryolu işçileri, ücret konusundaki anlaşmazlık nedeniyle iş bıraktılar. 1876 Şubat ayı sonunda Haydarpaşa Demiryolu işçileri de ödenmeyen maaşlar nedeniyle iş bıraktılar.

Yanıt Açıklaması: Tetebubuat-ı İçtimaiyye II Meşrutiyet döneminde kurulan sosyalist derneğin adıdır. Tatil-i Eşgal ise bu dönemde çıkan grev yasasıdır. Omonia ve Amelperver ise 1866’de kurulmuş olan işçi dayanışma dernekleridir. İştirak işçi sorunları, teşkilatlanma ve teorik gelişimin sağlanması amacıyla çıkarılan derginin adıdır.

Yanıt Açıklaması: Dönemin Kara Harp Okulu olan Mekteb-i Harbiyye’den mezun olmaksızın komuta kademesine getirilmiş olanlara “alaylı”,Harbiye mezunu eğitimli subaylara ise “mektepli” denirdi.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı hazinesi 1886 ile 1914 yılları arasında 24 kere dış borca başvurdu ve toplam 156,37 milyon sterlin borçlandı. şartları aşırı olmayan bu borçlanmalardan elde edilen paralar, avansların geri ödenmesi, silâh bedeli, bütçe açıklarının kapatılması, daha önce alınan borçların ödenmesi veya dönüştürülmesi, Bank-ı Osmani’ye olan borçların tesviyesi, demiryolu ve rıhtım inşası, Trablusgarp ve Balkan savaşlarını finanse edebilmek için alınan avansların geri ödenmesi gibi amaçlara harcandı.

Yanıt Açıklaması: 8 Eylül 1910’da İstanbul’da Hüseyin Hilmi Bey’in (İştirakçi Hilmi) başkanlığında Osmanlı Sosyalist Fırkası’nın kurulması, işçilerin siyasi çevrelerle ilişkileri bakımından önemli bir gelişmedir. Bu parti, programında işçilerle ilgili birçok hususa yer vermenin yanında, İştirak adlı bir dergi ve kitaplar yayımlayarak işçi sorunlarına, teşkilatlanmasına ve ideolojik yapılanmasına katkıda bulunmaya çalışmıştır.

Yanıt Açıklaması: İttihatçıların Milli iktisat politikasıyla örtüşmektedir. Diğer yabancı tüccarlar bu boykottan etkilenmemiştir. Rumlar Yunanlılar bağış yapmışlardır. I. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla boykot önemini yitirmiştir. Bu boykot Osmanlı sınırları içindeki Rumlara karşı yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Islahat Fermanı ile kanun önünde ve haklar açısından Müslim- gayrimüslim eşitliği sağlandı; gayrimüslimlerin askerlik dahil devlet hizmetinde istihdamına imkân tanındı. Ancak bu gelişmeler Osmanlı’daki farklı unsurların bağımsızlık taleplerini arttırdı ve beklenen faydayı sağlamadı.