Osmanlı Devleti Yenileşme Hareketleri (1876-1918)

Yanıt Açıklaması: 1831’den itibaren çıkarılan Takvim-i Vekayi’in amacı yerli ve yabancı kamuoyunu düzenli olarak bilgilendirmek olduğu için, gazetenin Fransızca, Ermenice, Rumca, Arapça ve Farsça nüshaları da çıkarıldı. Zamanla Ceride-i Havadis, Tercüman-› Ahvâl, Tasvir-i Efkâr, Muhbir ve ibret gibi özel gazetelerin yayın hayatına girmesiyle 1860’lardan itibaren basın, önceki dönemin aksine kamuoyunun sesi ve muhalif kesimlerin iktidara karşı en önemli mücadele aracı haline geldi.

Yanıt Açıklaması: Burjuva, üretim ve değişim araçlarını elinde tutan, hayatını el emeğiyle kazanmayan, rahat yaşayabilecek mevkide bulunan şehirli sosyal sınıf mensuplarını niteler. Tarihsel olarak halkla soylular arasındaki orta sınıftır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Cumhuriyeti 5 Aralık 1927’de kendi kâğıt parasını piyasaya sürmüştür. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Bankacılıkla ilgili en önemli gelişme şüphesiz ki, Mithat Paşa’nın kurduğu memleket sandıklarıyla onları takip eden menafi sandıkları geleneği üzerine oturan ve 15 Ağustos 1888 tarihli içtüzüğe göre kurulan Ziraat Bankası’nın faaliyete geçmesidir.

Yanıt Açıklaması: Vergilerin toplanmasında kolaylık sağlamak amacıyla gerçekleşen ilk düzenleme 1840’da iltizamın kaldırılmasıdır. Ancak bu uygulama beklenenin aksine vergide azalmaya yol açınca 1842’de iltizam usulüne geri dönülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Boykot şiddet içermeyen bir protesto hareketini tanımlamaktadır ve zayıfın güçlüye karşı kullandığı ekonomik bir silah ve milliyetçi bir refleks olarak 18. yüzyıl sonlarından itibaren Amerika, Yunanistan, Hindistan, İrlanda, İran, Çin ve Mısır’da kitlesel eylemlere dönüşmüştür.

Yanıt Açıklaması: 1918’de İttihatçıların iktidarı ve Osmanlı Devleti’nin de Birinci Dünya Savaşı’nı kaybetmesi üzerine imzalanan Sevr Antlaşması’yla kapitülasyonlar yeniden ihya edildiyse de, Ankara hükümeti bu kararları tanımadı; ayrıca, 16 Mart 1921’de Sovyet Rusya’yla imzalanan Moskova Antlaşması’yla egemenlik haklarını sınırlandıran kapitülasyonların kaldırılması esası benimsendi. Lozan Konferansı’nda Avrupa devletlerinin kapitülasyonların devamı için diretmeleri üzerine Türk heyeti konferansı terk etti. ‹kinci Lozan Konferansı’nda emperyalist devletler geri adım atmak zorunda kaldı ve 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’yla kapitülasyonlar kaldırıldı. Böylece, Osmanlı Devleti’nin ileriye doğru attığı her adımın karşısına dikilen ve Osmanlı iktisadi modernleşmesini geciktiren kapitülasyon engeli ortadan kalkmış ve Milli Mücadele’nin parolası olan tam bağımsızlık, iktisadi bağımsızlıkla perçinlenmiş oldu. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Ziraat mekteplerinin açılması halkın tarım konusunda bilinçlenmesini ve aydınlatılmasını sağlamak amacıyla gerçekleştirilen reformlardı. Finansal açıdan ise; hükümet, tarıma destek sağlamak için 1888’de kurduğu Ziraat Bankası aracılığıyla çiftçiye %6 faizli kredi vermeye başladı.

Yanıt Açıklaması: Yetkileri arttırılan valinin maiyetinde, mali işlere bakan muhasebeci, yazışmalara bakan mektupçu, bayındırlıktan sorumlu umur-ı nafıa memuru, ticaret ve ziraat memuru, 1871’den itibaren maarif müdürü, tapu-kadastrodan sorumlu defter-i hakani müdürü, emlâk ve nüfus memurları, evkaf müdürü, hükümetle konsolos ve ecnebi memurlar arasındaki ilişkilere aracı olan umur-ı hariciyye memuru ve asayişten sorumlu alaybeyi gibi birçok bürokrat ve görevli vardı.

Yanıt Açıklaması: Tevhid-i Meskukat II. Meşrutiyet döneminde çıkarılmıştır. Duyun-i Umumiye ise Osmanlı dış borçlarının düzenlenmesi amacıyla kurulan kuruluşun adıdır. Mecidiye ise Tanzimat dönemi 20 kuruşluk gümüş sikkenin adıdır. Tanzimatçılar 1844’te Tashih-i Ayar Fermanını çıkararak 1 altın lira=100 gümüş kuruş esasını benimsemişlerdir.

Yanıt Açıklaması: 1856 yılında Islahat Fermanı’yla gayrimüslimlere bazı yeni hakların tanınmasının ardından Avrupalı devletlerin Osmanlı taşra teşkilatında ve özellikle de gayrimüslimlerin yoğunlukla yaşadıkları bölgelerde bazı düzenlemelerin yapılması yönündeki baskıları neticesinde Osmanlı yöneticileri taşra idaresini Fransa örneğinde yeniden teşkilatlandırmak için 1864 Vilayet Nizamnamesini hazırladı.

Yanıt Açıklaması: Apartman kültürü ilk Beyoğlu'nda başlamıştır. İstanbul'un ilk oteli Pera Palas'dır. İstanbulda'ki ilk pasaj Şark pasajıdır. Orient Expres seferlerine 1883'te başlamıştır. Yeni oteller Levanten ve Batı kültürünü yansıtmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: II. Abdülhamid, kendine has bazı kontrol mekanizmaları kurarak taşra idaresini de kontrolü altına almıştı. Güvenebileceği valileri taşraya yerleştiren padişah, valilerin yetkilerinin genişletilmesine öteden beri karşıydı. Nitekim, Osmanlı Mebusan Meclisi’nde hazırlanan ve valilerin yetkilerinin genişletilmesini öngören Vilayetler Kanunu’nu veto etmişti.

Yanıt Açıklaması: İlk boykot hareketi, Avusturya’nın 1908’de Bosna ve Hersek’i topraklarına kattığını ilân etmesine tepki olarak başlatılmıştır. Onu 1910’da Girit’in ilhakı nedeniyle Yunanistan’a karşı başlatılan boykot takip etmiştir. 1913’te başlatılan üçüncü boykot hareketi ise, Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan ve gizlice Yunanistan’a siyasi ve iktisadi destek veren Rumlara karşı yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap B seçeneği olacak. Sayfa 103 “ULAŞIM SİSTEMİ VE DEMİRYOLLARI “ Konu başlığında “Osmanlı ülkesinde demiryolu inşa fikri 1830’lu yıllara kadar iner.” Şeklinde açıklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1875 Moratoryumu’nun korkuttuğu Avrupalı yatırımcıların borçlarını tahsil ede­bilmek amacıyla hükümetle yaptıkları görüşmeler neticesinde 20 Aralık 1881 tarihli Muharrem Kararnamesi’yle Duyûn-ı Umumiyye İdaresi kuruldu; ipek, tütün, tuz, ba­lık avı, damga ve içkiden alınan vergileri, yani devletin gelirlerinin %20’sini tahsil ve borç ödemelerine tahsis etme hakkı bu idareye verildi.

Yanıt Açıklaması: Müstantik, II. Abdülhamit döneminde kaza mahkemelerine atanan sorgu kâtibinin adıydı. İhtiyar heyeti ise köylerde yönetimden sorumlu olan kurulun adıdır. Hınçak ve Taşnak ise Ermenilerin yoğun yaşadığı bölgelerde faaliyet gösteren komitelerin adıydı. Kocabaşı ise 1860’lara kadar gayrimüslimlerin köy ve mahallelerini yöneten ve aynı zamanda muhtarların işlevini gören kişilere verilen isimdir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda meydana gelen iç ve dış gelişmeler, Osmanlı siyasi ve sosyal yapısında önemli değişimler yarattı.

Yanıt Açıklaması: İlk Osmanlı anonim şirketi olan Şirket-i Hayriyye 1850 yılında kurulmuştur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kapitalizm, maksimum kâr elde etme hedefindeki özel teşebbüse ve piyasa serbestliğine dayanan ekonomik ve sosyal sistemdir. Sistemin belirleyici unsurlarından biri üretim ve ticari değişim araçlarının özel mülkiyetin elinde olmasıdır. Bu nedenle serbest piyasa ekonomisi ya da serbest girişim ekonomisi olarak da bilinir.