Osmanlı Devleti Yenileşme Hareketleri (1876-1918)

Yanıt Açıklaması: Trablusgarp Savaşı İslamcılık siyasetini ön plana çıkarmıştır. Osmanlı-Rus savaşı ise II. Abdülhamit döneminde gerçekleştiği için zaten II. Meşrutiyet dönemine ait değildir. 93 Harbi de Osmanlı-Rus savaşının diğer adıdır. 1912-13 Balkan Savaşları sonunda Balkanların büyük bir bölümünün elden çıkması gibi gelişmeler İttihatçıları Türkçülük anlayışı çerçevesinde merkeziyetçi bir politika izlemeye itmiştir.

Yanıt Açıklaması: İlk boykot hareketi, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu zor koşulları fırsata dönüştüren Avusturya’nın 1908’de Bosna ve Hersek’i topraklarına kattığını ilân etmesine tepki olarak başlatıldı. Onu 1910’da Girit’in ilhakı nedeniyle Yunanistan’a karşı başlatılan boykot takip etti. 1913’te başlatılan üçüncü boykot hareketi ise, Osmanlı sınırları içerisinde yaşayan ve gizlice Yunanistan’a siyasi ve iktisadi destek veren Rumlara karşı yapıldı.

Yanıt Açıklaması: Devlet, tarım konusunda halkı aydınlatmak ve işin teorisiyle pratiğini bir arada öğretmek amacıyla İstanbul’da ve taşrada ziraat mektepleri açtı. 1881’de Edirne Hamidiye Ziraat Mektebi ve Nümune Çiftliği kuruldu; ancak, tahsisat yetersizliği nedeniyle üç yıl içinde kapatıldı. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: C şıkkında verilen bilgi yanlıştır. Zira  II. Abdülhamid, “merkeziyetçi” bir yönetim anlayışını benimsemiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kapitülasyonlar 19. Yüzyılın ikinci yarısından sonra Osmanlı Devleti’nin iktisadi durumunu oldukça olumsuz etkileyen faktörlerden biri haline geldi. Avrupalı tüccar ve girişimciler kapitülasyonları gerekçe göstererek Osmanlı kanunlarını ve devletin denetimini kabul etmediler. Özellikle sigorta şirketleri büyük bir sorundu; Avrupa’daki bir sigorta şirketinin acentesi olmadığı halde, onların isimlerini kullanarak Osmanlı ülkesinde faaliyet gösteriyordu. Ayrıca şirketler, hasar durumunda çeşitli gerekçeler göstererek sigortalıya ödeme yapmıyordu ve devletin bu haksız duruma müdahalesi de kapitülasyonlara aykırıydı. Öte yandan; yabancı şirketler kapitülasyonları bahane ederek mali sorumluluk altına girmiyor ve devlete vergi ödemeden ticari faaliyetlerine devam ediyorlardı. Tüm bu durumlar Osmanlı Devleti’nin iktisadi yaşantısına zarar veriyordu.

Yanıt Açıklaması: Boykot adını Kuzeybatı İrlanda’da County Mayo kasabasında büyük arazi sahiplerinin kâhyası olan Yüzbaşı Charles Cunningham Boycott (1832- 1897)’un soyadından almıştır. Düşük hasat nedeniyle köylüler ve Charles Cunningham anlaşmazlığa girmiştir. Anlaşmazlık şiddetlenince Charles Boycott bazı çalışanların işine son vermiş, ücretlerinde kesinti yapmıştır. Buna karşı halk Charles Boycott ile ilişkisini kesmiş, işçiler işten ayrılmış ve esnaf alışverişi kesmiştir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlıda Liva İdare Meclisi mutasarrıfların başkanlığında toplanmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Türk idare tarihinin ilk yazılı anayasası olan Kanun-i Esasi ile Osmanlı halkı sınırlı da olsa ilk kez seçme ve seçilme hakkını elde ederek yasama ve siyasi karar alma süreçlerine ortak olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı maliyesindeki dengeleri derinden sarsan Osmanlı-Rus Savaşı 1877-1878 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Devlet, tarım konusunda halkı aydınlatmak ve için teorisiyle pratiğini bir arada öğretmek amacıyla İstanbul’da ve taşrada ziraat mektepleri açtı. 1881’de Edirne Hamidiye Ziraat Mektebi ve Nümune Çiftliği kuruldu; ancak, tahsisat yetersizliği nedeniyle üç yıl içinde kapatıldı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı ekonomisinin dünya pazarlarına açılmasında, 16 Ağustos 1838 tarihli Baltalimanı Ticaret Antlaşması’nın bir dönüm noktası olduğu kabul edilir. Bu antlaşmada İngiliz tüccarların, tarım ve sanayi ürünlerini Osmanlı iç pazarlarında satmak ya da ihraç etmekte serbest olduğu gibi önemli düzenlemeler yer almaktaydı.

Yanıt Açıklaması: İttihat ve Terakki’nin İstanbul delegesi Kara Kemal veya Zülüflü Kemal diye de bilinen Kemal Bey’in denetiminde olan Heyet-i Mahsusa-i Ticariyye, İstanbul’un iaşe tekelinden büyük kâr elde etti ve bu paralar, Kara Kemal’in ileride kuracağı milli şirketler projesinin de sermayesini oluşturdu. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1913 yılında bir askeri misyonun orduyu yeniden yapılandırması için Almanya’dan gelen Alman Askerî Heyeti’nin başında, o tarihlerde Alman ordusunun en yaşlı tümen komutanı olan Liman von Sanders bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Taşra idaresiyle ilgili olarak, eyalet meclislerinin kuruluş ve işleyişini belirlemek üzere Ocak 1849’da hazırlanan Eyalet Meclisleri Talimatnamesi, 1864 Vilâyet Nizamnamesine kadar yürürlükte kaldı.

Yanıt Açıklaması: Sıbyan mektepleri geleneksel Osmanlı eğitim sisteminden devralınan ilkokullardı. Bu okullarda ilk köklü reformlar, 1850’lerde gerçekleştiril­di. Zamanla yeni usulde eğitim veren ilkokullara mekteb-i iptidai veya sadece ip­tidai adı verilirken, sıbyan mektepleri ismi daha ziyade halkın imkânlarıyla açılmış; tam bir örgün eğitim kurumu niteliği kazanmamış; eğitim ve öğretim kalitesi dü­şük okullar için kullanılmıştı.

Yanıt Açıklaması: Toplam 78 maddeden oluşan 8 Kasım 1864 ta­rihli nizamnameyle birlikte 1876’da I. Meşrutiyetin ilâ­nına kadar, 123 sancaktan oluşan toplam 27 vilâ­yet kuruldu. Hicaz, Girit, Yemen, Lübnan ve Mı­sır gibi imtiyazlı yerler ve İstanbul ise bu uygula­manın dışında tutuldu.

Yanıt Açıklaması: Grev: çalışanların, sermayedar ya da işverenden bir takım hakları elde edebilmek için üretimi durdurmaları ve iş bırakmalarıdır. Kapitalizm: Maksimum kâr elde etme hedefindeki özel teşebbüse ve piyasa serbestliğine dayanan ekonomik ve sosyal sistemdir. Üretim ve ticari değişim araçlarının özel mülkiyetin elinde olması, sistemin belirleyici unsurlarındandır. Bu nedenle serbest piyasa ekonomisi ya da serbest girişim ekonomisi olarak da bilinir. Sanayi Devrimi: 18. yüzyıl ikinci yarısında İngiltere’de başlayan ve kol gücünün hâkim olduğu tarım ile zenaate dayalı bir ekonomiden, sanayinin ve makine üretiminin egemen olduğu bir ekonomik sisteme geçiş sürecini ifade eder. Burjuva: Üretim ve değişim araçlarını elinde tutan, hayatını el emeğiyle kazanmayan, rahat yaşayabilecek mevkidebulunan şehirli sosyal sınıf mensuplarını niteler.Tarihsel olarak halkla soylular arasındaki orta sınıftır. Yed-i Vahid: Devletin Yeniçeri Ocağı’nı kaldırıp Asakir-i Mansure ordusunu kurmasından sonra hazineye gelir temin etmek üzere kereste, kömür, palamut, afyon, hububat gibi bazı maddelerin ticaretini bizzat yapmak üzere piyasaya girmesi ve müdahalesi anlamında kullanılan bir tabirdir.

Yanıt Açıklaması: 3 maddede de Kanun-i Esasi ile ilgili verilen bilgilerin hepsi doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Tanzimat’tan beri uygulanmakta olan yönetim şeklinde bazı önemli değişiklikler yapıldı. Midhat Paşa'nın Tuna oldukça başarılı bir pilot uygulama göstermesi üzerine imparatorluğun Anadolu, Arap ve Balkanlar'daki bazı bölgeleri 13 vilayet şeklinde yeniden örgütlendi.1876’da I. Meflrutiyet’in ilânına kadar, 123 sancaktan oluşan toplam 27 vilâyet kuruldu. Hicaz, Girit, Yemen, Lübnan ve Mısır gibi imtiyazlı yerler ve İstanbul ise bu uygulamanın dışında tutuldu.

Yanıt Açıklaması: Modern futbol, Britanya Adası’na ve oradan kıta Avrupasına yayıldıktan sonra, yine İngilizler eliyle Osmanlı coğrafyasına taşındı. İstanbul, İzmir ve Selânik futbolun oynandığı ilk kentler oldu. Osmanlı sınırları içinde ilk futbol maçının 1875’te Selanik’te oynandığı bilinmektedir.