Osmanlı Devleti Yenileşme Hareketleri (1876-1918)

Yanıt Açıklaması: 1914 yılı itibariyle, İstanbul merkezli 1. Ordu, Şam merkezli 2. Ordu, Erzincan merkezli 3. Ordu ve Bağdat merkezli 4. Ordu’nun Osmanlı Kara Kuvvetleri’ni oluşturması öngörüldü; ertesi sene ordu merkezleri değiştirildi. Buna göre, 1. ve 2. Orduların merkezi İstanbul, 3. Ordunun Erzurum, 4. Ordunun Şam ve 5. Ordununki Gelibolu’ydu.

Yanıt Açıklaması: 1868 yılında Galatasaray’da açılan Mekteb-i Sultani, bugünkü Galatasaray Lisesi’dir. Kuruluş amacı, devlet ve milletle ilgili konularda ortak duygu ve düşüncelere ve Batı medeniyetinin insanlığın ortak değerleri haline gelen felsefe ve düşünce birikimine sahip bireyler yetiştirmekti.

Yanıt Açıklaması: Mehmet Kamil Paşa, Babıali baskını sırasında başına silah dayanarak istifaya zorlanan dönemin Sadrazamıdır. Ahmed İzzet Paşa Babıali baskını sonrasında kurulan hükümette kısa bir süre harbiye nazırlığı yapmıştır. Bundan sonra Enver Paşa 1914 yılında hem harbiye nazırlığı hem de Erkan-ı Harbiyye reisliğine getirilerek başkumandan vekili olmuş ve böylece Osmanlı ordusunun hem siyasi hem de askeri lideri haline gelmiştir. Bu konumuyla Enver Paşa, Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşına girmesinin bir numaralı sorumlusu olarak kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Goltz Paşa’ya Osmanlı ordusunda biri Askerî Mektepler Umumî Müfettişliği ve diğeri de Erkân-ı Harbiyye ikinci Reisliği olmak üzere iki resmi görev verildi. İlk el attığı alan subay ve kurmay subay eğitimi oldu.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı tarihinde “93 Harbi” olarak da bilinen 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nın mağlubiyetle neticelenmesi, Osmanlı ordusunda yeniden yapılanma ihtiyacını gündeme getirdi. Savaşın ardından Osmanlı Devleti’nin geleceğini Rusya’nın eline bırakmak istemeyen Avrupalı büyük devletler Berlin’de bir kongre toplayarak uzun bir antlaşma metni üzerinde uzlaşmaya varmışlardı. Sultan II. Abdülhamid’in kabul etmek zorunda kaldığı 1878 tarihli Berlin Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğünü korurken yabancıların ülke idaresine müdahalesine kapı açmıştı. İngiltere, Rusya, Fransa ve Avusturya’nın başını çektiği Avrupa devletleri, Doğu Anadolu ve Rumeli’de bir dizi reformun hayata geçirilmesini talep etmekteydi. Bu bölgelerde yaşayan gayrimüslim Osmanlı tebaasının haklarını koruduklarını iddia eden bu devletler, Osmanlı Devleti’nin idari yapısıyla birlikte borç batağına düşmüş maliyesi üzerinde de kontrol kurma gayreti içerisindeydiler. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı aydınları arasında Kanun-i Esasi talepleri olmasına rağmen, o günkü zihniyet gereği Padişah iradesi olmadan çalışmalara başlanmamıştı. II. Abdülhamid'in irade buyurması üzerine başlayan hazırlıklar neticesinde dört anayasa tasarısı ortaya çıkmıştır. Midhat Paşanın, Süleyman Paşanın, Fransız Anayasası’ndan adapte edilen Mabeyn Başka^tibi Said Paşanın ve Cemiyet-i Mahsusa’nın hazırladığı dört anayasa tasarısı gündeme gelmiştir. Doğru Cevap: E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1911 yılında Osmanlı Havacılık Teşkilatını kurmak üzere görevlendirilen isim; aynı yıl Fransa'ya pilot eğitimi almak üzere gönderilen Kurmay Yarbay Süreyya Bey'dir.

Yanıt Açıklaması: Sıhhiye Memurları Mektebi 1912 yılında II. Meşrutiyet Dönemi’nde açılmıştır. Diğer okulların hepsi 1989 öncesi II. Abdülhamit döneminde açılmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Şûra-yı Devlet, II. Meşrutiyet’ten hemen sonra, 12 Ağustos 1908’de ciddi bir yapı sal düzenlemeye tabi tutuldu ve Mülkiye, Maliye, Tanzimat ile Maarif ve Nafia olmak üzere dört daireye bölündü

Yanıt Açıklaması: Tanzimat’tan itibaren yaptığı eğitim reformlarının çoğunda Fransa’yı model alan ve 1869 yılında yürürlüğe koyduğu Maarif-i Umumiyye Nizamnamesi ile eğitim sistemini bu ülkeninkine göre yapılandıran Osmanlı Devleti, geleneksel olanla moderni bir arada yaşatma konusunda Anglosakson ülkelere paralel bir yol izledi.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı devleti, sahip olduğu silahlar Rus ordusunun sahip olduklarından daha gelişmiş olmasına rağmen Rusya karşısında yenilgiye uğramıştır. Bu dönemde bunun nedeni olarak da ordunun komuta kademesinden en alt seviyedeki askerlerin yönetimi ve savaş metotları hususundaki eksiklikler görülmüştür. Bunun sonucunda da ilk olarak II. Abdülhamit’in ilk el attığı alan askeriye olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 93 Harbinde yaşanan sorunlar göz önüne alınarak, Dâr-ı Şûra-yı Askerî, Seraskerlik, ordu meclisleri ve ordu muhasebecilikleri kaldırılarak yerlerine Erkân-ı Harbiyye dairesi ile Levazım Dairesi oluşturuldu. ordunun idaresinde teşkilat değişikliklerine gidilmiştir. Doğru cevap: A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1918 yılında Osmanlı Devleti Hava Kuvvetleri'nde 90 uçak, 81 pilot ve 58 rasıd(ikinci pilot) bulunmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Devleti içine düştüğü zor durumdan kurtarmak isteyen II. Abdülhamid’in ilk el attığı alan askeriye oldu. Daha gelişmiş silahlara sahip olmasına rağmen Osmanlı Devleti’nin savaşı kaybetmesi, askerî kuvvetin sadece teçhizat üstünlüğüyle sağlanamayacağını gözler önüne sermişti. Teşkilâtında ve doktrininde yeniden yapılanmaya gidilmesi gereken ordunun komuta kademesinde ciddi zaaflar olduğu gibi, kuvvet yapısıyla birliklerin konuşlanışında hatalar ve askerlerin cepheye sevkiyle orada gerekli malzemelerle desteklenmesi konularını içine alan seferberlik ve lojistik sistemlerinde büyük eksiklikler vardı. Ordunun bir savaş planı ve doktrini olmadığı bu savaşla birlikte ortaya çıkmıştı.

Yanıt Açıklaması: Mutlakıyet padişahın yetkilerinin yasalarla sınırlandırılmadığı bir yönetim biçimidir. Heyet-i vükela, Kanun-i Esasi düzeninde bakanlar kurulunun adıdır. Padişahın yetkilerini yasalarla sınırlandırılması meşrutiyettir.

Yanıt Açıklaması: 15 Ağustos 1909’da Anayasa’da yapılan değişikliklerle parlamentonun yapısı ve padişah ve hükümetle ilişkileri yeniden düzenlendi. Aşağıda izah edileceği üzere, tahta çıkan padişahın, kanunlarla Anayasa hükümlerine uyacağına ve vatana ve millete sadık kalacağına dair Meclis-i Umumi’de yemin etmesi, hükümet üyelerinin sadrazam tarafından belirlenip padişahın onayıyla atanması, ayrıca, nazırların, hükümetin genel siyasetinden ortaklaşa ve kendi nezaretlerinin faaliyet alanına giren konulardan da bireysel olarak parlamentoya karşı sorumlu olması kararlaştırıldı. Padişahın meclisi feshetme yetkisi sınırlandırılarak Meclis-i Âyân’ın onayını alma şartı getirildi. Ancak meclis üzerinde hâkimiyet kurmak isteyen İttihatçılar 28 Mayıs 1914’te Meclis-i Âyân’ın bu yetkisini kaldırdı.

Yanıt Açıklaması: 1886'da çıkarılan bir kanunla askere gitmek istemeyen kişilerin yerlerine başkasını göndermesi uygulamasına son verilmiştir. Bedel-i Şahsî olarak bilinen bu uygulamanın yerine nakdî bedel ödeme uygulaması getirilmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na girmesinden birkaç ay önce parlamentonun onayı alınmadan yürürlüğe sokulan Askerî Yükümlülükler Kanunu, Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinin zorunlu askerlik uygulamasının da temelini oluşturur. Her ne kadar 1927’de çıkarılan 1111 sayılı kanunla yürürlükten kalkmış gibi gözükse de, 1914 tarihli son Osmanlı askerlik kanununun getirdiği “topyekûn seferberlik” anlayışı varlığını korudu. Her an bir savaş çıkabileceği düşüncesiyle askerlik yaşına gelmiş erkek nüfusu barış zamanında da silahaltında tutmaya çalışmak bunun bir göstergesidir. Topyekûn seferberlik, ülkenin sivil ve askerî bütün potansiyelini çıkacak bir savaşta ordu ihtiyaçları için seferber etmeyi öngörür. 1914 Askerî Yükümlülükler Kanunu, bunun insan kaynakları kısmını düzenlemeye çalıştı. Birinci Dünya Savaşı boyunca toplam 2.873.000 kişi askere alınmış ve senelik ordu mevcudu da 800.000’i bulmuştu. Bununla beraber, zorla askere alınanlar içinde çeşitli sebeplerle firar edenlerin sayısı da oldukça yüksekti.

Yanıt Açıklaması: Anayasa çalışmaları sırasında Abdülaziz 1876 yılında şüpheli bir şekilde ölmüş yerine V. Murad geçmiştir. Ancak V. Murad’ın ruh sağlığının bozulması üzerine yerine II. Abdülhamit tahta geçmiş ve Kanun-i Esasi’yi ilan edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1913 yılı sonunda İstanbul’a gelen ikinci Alman askeri misyonu II Abdülhamit dönemindeki birinci misyondan farklı olarak sadece danışmanlık değil Osmanlı birliklerine bizzat komutanlık yapmıştır.