Osmanlı Devleti Yenileşme Hareketleri (1876-1918)

Yanıt Açıklaması: 1899 yılında Reşat Danyal ve arkadaşları tarafından Black Stockings (Siyah Çoraplılar) adıyla bir futbol takımı kuruldu. Fransız Pilot Louis Bleriot, Aralık 1909’da gösteri yapmak üzere uçağıyla İstanbul’a geldi. Atina Rasathanesi Müdürü Eginitis. 1908’de Selim Sırrı [Tarcan] tarafından Osmanlı Milli Olimpiyat Cemiyeti kuruldu. Yeranuhi Karakaşyan ünlü kadın tiyatro oyuncularından biridir (1848-1924).

Yanıt Açıklaması: Kırım Savaşı, Osmanlı gündelik yaşamına uzun süreli etkileri bakımından önemli bir olaydır. Müttefik sıfatıyla aileleriyle birlikte İstanbul’a gelen Fransız ve İngiliz subayların gündelik yaşamı, alışkanlıkları ve davranış biçimleri Osmanlı idarecilerini ve başkent halkını etkiledi. Bu bağlamda, kadın-erkek ilişkileri, kıyafet, moda, ev dekorasyonu, gündelik davranış kalıpları, lüks tüketim ve eğlence gibi alanlarda ciddi bir etkileşim yaşandı. Bu süreç sonunda Batılı yaşam tarzı, israf ve lüks tüketim adeta çağdaş bir statü haline geldi. Öte yandan kadın erkek arasındaki mesafenin azalmasıyla geleneksel değerlere aykırı bir eğlence kültürü ortaya çıktı.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde gerçekleştirilen kapsamlı sivil ve askeri reformlar, kalabalık bir memur kadrosu ve nitelikli insan gücü gerektirdiğinden, orta öğretim ve meslek liseleri düzeyindeki okullaşma hız kazandı. Ayrıca memur yetiştirmek amacıyla Mekteb-i Maârif-i Adliyye ve Mekteb-i Ulûm- Edebiyye gibi özel amaçlı eğitim kurumları açıldı. Bu kurumların açılmasındaki hedef, merkez ve taşra bürokrasisinin ihtiyacı olan temel eğitimi almış memurlar yetiştirmekti.

Yanıt Açıklaması: II. Abdülhamid devrinde sosyal hayatı ve gündelik yaşamı derinden etkileyen doğal afetler ve salgın hastalıklar gibi bazı olaylar yaşanmıştır. Osmanlı toplumunda panik havası yaratan ve gündelik yaşamı ciddi bir biçimde aksatan olaylardan biri de 1894 Depremi’dir. 10 Temmuz 1894 tarihinde öğle saatlerinde İstanbul ve çevresi şiddetli bir depremle sarsıldı.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E  seçeneği olacak. Sayfa 100 “PARA VE BANKACILIK “ Konu başlığında “Klasik dönemden beri devam eden Osmanlı para sisteminin karmaşık yapısı 19. yüzyılda da sürmekte ve piyasalarda çok farklı vezin ve ayarda paralar tedavül etmekteydi. 1840’ta bunlara kâğıt paranın katılması işleri daha da karıştırdı” Şeklinde açıklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1913 ve 1915’te devletin yaptırdığı sanayi istatistikleri eksik olmalarına rağmen, gene de sanayi konusunda bize bir fikir verebilir. Bu sayımlara göre, mevcut sanayi tesislerinin yaklaşık yarısı İstanbul’da, %25’i İzmir’de ve geri kalanı da ülkenin değişik yerlerinde bulunmakta olup fabrikaların %8’i devlete, %11’i anonim şirketlere ve %81’i de şahıslara aitti.

Yanıt Açıklaması: Bir tarım ülkesi olan Osmanlı Devleti’nde 1800’lü yılların başında nüfusun %80’i ziraatle uğraşmaktaydı. 19. yüzyıldaki modernleşme ve sanayileşme girişimlerine rağmen 1900’lerde de bu oranda fazla bir değişiklik görülmez; ancak, bu süre zarfında doğal olarak yapılan tarımın niteliğinde büyük mahiyet farkları ortaya çıkar. Nitekim, 1800’lerde tarımsal üretim daha çok yerel boyutta, yani uzak bölgelere pazarlanmaksızın yerel ihtiyaçları karşılamak için yapılırken, 19. yüzyılın sonlarında gelişen ulaşım imkanlarının da etkisiyle artık ticari amaçlı olarak daha büyük ölçekte yapılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devlet’inde 1876-1918 yılları arasında gündelik yaşamda değişime yönelik bir çok yenileşme hareketi gerçekleştirilmiştir. Osmanlı Devlet’inde ilk telgraf denemesi 1847 yılında sarayda gerçekleştirilmiştir. İstanbul halkının geniş anlamda ilk kez tiyatro ile tanışması 1840 yılında Naum Tiyatrosu ile başlamıştır. İstanbul’da gezinti mekanı olarak düzenlenen ilk park, 1854’de Sultanahmet Meydanı’nda yapılan Yeni Milletler Parkıdır. Osmanlı sınırları içinde ilk futbol maçı 1875 yılında Selanik’te oynanmıştır. Tarihsel olarak bakıldığında sıralanan gelişmelerden ilki İstanbul halkının 1840 yılında Naum Tiyatrosu ile geniş anlamda ilk kez tiyatro ile tanışmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Tarım konusunda halkı aydınlatmak ve işin teorisiyle pratiğini bir arada öğretmek amacıyla Osmanlı Devleti tarafından açılan Nümune Çiftliği 1881 yılında kurulmuştur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sendika 18. yüzyıl sonlarından itibaren işçilerin iktisadi çıkarlarıyla mesleki haklarını korumak ve iyileştirmek amacıyla kurulmuş olan işçi birlikleridir.

Yanıt Açıklaması: Kapitülasyonlar 19. Yüzyılın ikinci yarısından sonra Osmanlı Devleti’nin iktisadi durumunu oldukça olumsuz etkileyen faktörlerden biri haline geldi. Avrupalı tüccar ve girişimciler kapitülasyonları gerekçe göstererek Osmanlı kanunlarını ve devletin denetimini kabul etmediler. Özellikle sigorta şirketleri büyük bir sorundu; Avrupa’daki bir sigorta şirketinin acentesi olmadığı halde, onların isimlerini kullanarak Osmanlı ülkesinde faaliyet gösteriyordu. Ayrıca şirketler, hasar durumunda çeşitli gerekçeler göstererek sigortalıya ödeme yapmıyordu ve devletin bu haksız duruma müdahalesi de kapitülasyonlara aykırıydı. Öte yandan; yabancı şirketler kapitülasyonları bahane ederek mali sorumluluk altına girmiyor ve devlete vergi ödemeden ticari faaliyetlerine devam ediyorlardı. Tüm bu durumlar Osmanlı Devleti’nin iktisadi yaşantısına zarar veriyordu.

Yanıt Açıklaması: Darulmuallimin-i Rüşdi Türkiye’nin ilk öğretmen okuludur. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: 1913’te ürünün %75’inin hâlâ ülke içinde tüketildiğinin de ifade edilmesi ge­rekir. Bu yıllarda ihraç edilen tarım ürünlerinin başında tütün gelmekteydi.

Yanıt Açıklaması: Vilayet, sancak, kaza ve köylerin idare şekliyle idari birimlerin başındaki yöneticilerin görev ve sorumluluklarını belirleyen nizamnameye göre, taşradaki en büyük idari birim olan vilayetleri vali yönetecek; vilayetler, mutasarrıfların yönettiği liva/sancaklardan; livalar, kaymakamların yönettiği kazalardan; kazalar ise muhtarların yönettiği köy/karyelerden oluşacaktı. Vilayetin mülki, mali, adli ve güvenlik işlerinden vali sorumluydu.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D seçeneği olacak. Sayfa 99 MALİYENİN DURUMU VE BORÇLANMALAR Konu başlığında “Hazinenin en önemli gelirlerinden biri olan âşarın doğrudan tahsil edilebilmesi amacıyla 1877’de Âşar ve Ağnam Emaneti kurularak iltizam sisteminden vazgeçildi; ancak, beş yıllık bir uygulamadan sonra emanet sistemi başarılı olamayınca tekrar iltizama geri dönüldü” Şeklinde açıklanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Otomobil çarkçılığı günümüzde şöförlük mesleğinin karşılığıdır.

Yanıt Açıklaması: V. Murad’ın tedavisi için gösterdikleri çabaların etkisiz kalması üzerine ihtilalciler Şehzade Abdülhamid’in tahta çıkmasına razı gelmişler, bunun karşılığında, yeni padişahtan Kanun-i Esasi’yi ve Meşrutiyet’i ilan etme sözünü aldılar. İleri gelen aydın, asker, bürokrat ve ulemadan oluşan bir komisyonunun yaptığı çalışmalar neticesinde Kanun-i Esasi hazırlanmış ve 23 Aralık 1876’da yürürlüğe girmiştir.

Yanıt Açıklaması: II. Meşrutiyet dönemi 23 Temmuz 1908 ‘de başlamıştır. Meşrutiyet dönemi sadece Osmanlı siyasi tarihi açısından değil, sosyal ve ekonomik tarihi bakımından da önemli gelişmelere sahne olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1851’de inşasına başlanan İskenderiye-Kahire Hattı Osmanlı ülkesindeki ilk demiryolu olup 1856’da işletmeye açılmıştır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda gündelik hayatın yeni mekânları arasında, özellikle oteller dikkati çeker. Geleneksel toplumun han ve kervansaraylarına karşılık, oteller modern dünyanın yaşantı biçimine cevap verebilecek biçimde düzenlenmiştir.