Tarihi Coğrafya

Yanıt Açıklaması: Çok sayıda istatistikten ya da yazılı belgeden üstün bir coğrafi betimleme biçimi olan haritacılığın, ülkemizde modern haritalar olarak hazırlanıp basılması, 1911 yılında 1/200.000 ölçekli topografya haritaları ile başlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Chicago’da çalışmış olan W. Libby, savaş sonrası dönemde karbon-14 tekniğinin öncüsü olmuştur. Bu çalışma, 1960 yılında bir Nobel ödülü ile taçlandırılmıştır. Libby’nin atmosferdeki karbon kararlılığına ilişkin ilk varsayımlarından bazılarının zaman içerisinde farklılaşmaya yeterince imkan sağlamadığının anlaşılmasının ardından, elde edilen sonuçları arıtıp ayarlamak amacıyla daha sonra ağaç halka sayımı analizi ve yıllık çökelti sayımı gibi eski teknikler kullanılmıştır Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Lefebvre, “Mekanın Üretimi” adlı eseriyle, mekana dair kuramsal bir temel oluşturmaya çalışmıştır. Lefebvre bu eserinde, mekanın “toplumsal bir inşaa olduğu” gerçeğine vurguda bulunmuştur. “Mekan” ne salt bir soyutlama ve nesne, ne de sadece somut, fiziksel bir şeydir. Bütün boyutları ve biçimleriyle, hem kavram hem de gerçekliktir, yani, toplumsaldır. Bu yüzden, ilişkiler ve biçimler bütünü olup; cansız, sabit, durağan değil, canlı, değişken ve hareketlidir. Yani Lefebvre’in mekan anlayışı temelde “akışkandır”. Sürekli diğer mekanlara uzanır ve geri döner, onlarla birleşir ya da çatışır. Bu akışlar, birleşmeler ve çatışmalar -ki, farklı zamanlarla olur- bir diğerinin ya da öncekinin üzerine yerleşir ve mevcut mekanı üretir. Bir başka ifadeyle, (toplumsal) mekan, birçok boyutuyla, ona katılan, anlamlandırılan ve anlamlandırılmayan, algılanan ve doğrudan deneyimlenen, pratik ve teorik akışlarla üretilir. Lefebvre’de mekan, her tür toplumsal değişimin aynası olarak görünür. Mekanı anlayabilmek için ayna metaforu kullanan Lefebvre, aynı zamanda mekanı algılayan bireyin konumunun da büyük önem taşıdığını belirtir. O’na göre mekan; özellikle algılanan, tasarlanan ve yaşanan olmak üzere üç farklı derinlik düzeyindedir. Mekanın zaman içinde tahrip olduğunu söyleyen ise Lefebvre değil Harvey’dir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Karbon-14 yöntemi bir tür radyometrik (radyasyon ölçümü) testtir. Tarihlendirme denildiğinde ilk akla gelen yöntemdir. Bunun sebebi ise diğer radyometrik yöntemler, sadece volkanik kayaçların tarihlendirilmesinde kullanırken, karbon-14’ün tüm canlı fosillerinin tarihlendirilmesinde kullanılmasıdır.Doğru cevap B'dir

Yanıt Açıklaması: Herodothos’un belirttiği gibi, “mekanı ölçme sanatını bilen insan aynı zamanda ona nasıl hakim olacağını da bilir”.

Yanıt Açıklaması: Morfoloji- yüzey yapısını; antroponimi- şahıs adlarını inceler; hidronimi – nehir, göl gibi su adlarını inceler; onomasdtik –adbilim ile eşanlamlı ana daldır. Toponimi yer adlarını inceler.

Yanıt Açıklaması: E şıkkı Röllig'in tarihi coğrafya çalışmalarından beklenen sonuçlar arasında yer almaz. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Geçmişin beşeri coğrafyasının ortaya çıkarılmasında da oldukça çeşitli kaynaklara sahip durumdayız. Bu noktada arkeoloji, arşivler, hava fotoğrafları, çeşitli görsel malzemelerden elde edilen veriler belirtilebilir. Uzaktan algılamada son dönemlerde ortaya çıkan yeni yöntemlerden birisi LİDAR (Light Detection and Ranging)’dır. LİDAR vasıtasıyla elde edilen Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) yer şekillerine ilişkin oldukça yüksek bir doğrulukta araştırma ve değerlendirme imkanı sağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: İbn Haldun’un Mukaddime’sinde yeni bir bilim olarak takdim ettiği “umran” kavramından yola çıkarak desteklemek de mümkündür. İbn Haldun insanı sosyal ve medeni bir varlık, umranı ise insanların bir arada yaşamalarından doğan bir durum olarak ele alır. Bu durum neticesinde şehirler ve köyler, sanatlar, devletler, mülkler ve tarımsal faaliyetler ortaya çıkmaktadır. O umranı; “bedevi umran” ve “hadari umran” şeklinde ikiye ayırmaktadır. Bedevi umran, ovalarda, yaylalarda, hayvanların da otlatılmasına uygun bozkırlarda ve çöllerin çevresinde bulunmaktadır. Hadari umran ise surlarla çevrilmiş köylerde, kasabalarda ve şehirlerde bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Geçmişe ait kolayca ulaşılabilen çeşitli yerleşme izlerine Höyük-Timülüs-Mağaralar da rastalanır.

Yanıt Açıklaması: Mutlak tarihlemenin gelişmesinde en önemli olay radyoaktif yöntemlerin gelişmesiyle gerçekleşmiştir. Bu yöntemler radyo aktif bozunma (yarılanma) ile maddenin içinde biriken radyo aktif enerjinin çeşitli tekniklerle çıkarılıp sayılması esasına dayanmaktadır. Bu tarihleme radyoaktif olmayan yöntemlerle de yapılabilmektedir. Yer’in manyetik alanı, canlıların yaşamını yitirdikten sonra fosillerindeki kimyasal değişim, toprak altında bulunan fosillerde biriken kimyasallar, obsidiyen yüzeyinde zamanla meydana gelen bozulmalar bunlar arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Jeolojik zamanlar ve Holosen’e kadar olan dönemi inceleyen paleocoğrafya, ilk sırada gelir.

Yanıt Açıklaması: Yazılı kaynaklar üç grupta toplanır. Arşiv, kütüphane ve müze malzemeleridir.

Yanıt Açıklaması: XIX. yüzyılın geleneksel müzecilik anlayışında müzelerin işlevleri; toplama, koruma, belgeleme, depolama ve sergilemedir. XX. yüzyılda, bu işlevlere iletişim, bilimsel araştırma ve eğitim de eklenmiştir. Toplama, müze koleksiyonlarının oluşturulması ve geliştirilmesi için nesnelerin toplanması, yani koleksiyonların edinilmesidir. Koruma, müze koleksiyonlarındaki nesnelerin yaşam sürelerinin uzatılması, doğanın ya da insanın neden olabileceği tahribata karşı güvenliklerinin sağlanmasıdır. Depolama, müze envanterinde bulunan ve sergilenen unsurlar dışında kalan, eldeki fazla nesnelerin muhafaza edilmesidir. Belgeleme, koleksiyon nesnelerinin yazılı ve görsel yöntemlerle kayda geçirilmesi, belirli bir sistematik içinde sınıflandırılması ve bu malzemenin dökümünü oluşturan envanterin hazırlanması sürecini kapsar. Müzenin, koruma ve araştırma işlevlerinden ayrı düşünülemeyecek temel faaliyet alanlarından biridir. İletişim, müzenin bilimsel ve kültürel üretiminin toplumla paylaşımıdır. Müzenin bilimsel ve kültürel üretimi ise koleksiyonlarıyla gerçekleştireceği araştırma, inceleme, sergileme ve bunlarla ilişkili etkinlikleridir. Sergileme, müze koleksiyonlarının belirli bir kurgu ve mantık içinde, temsil ettikleri zaman dilimini ya da temayı en açık ve net tarzda anlatabilecek şekilde düzenlenmesidir. Müze koleksiyonlarının sergilenmesi üç şekilde gerçekleştirilir: Sürekli/kalıcı sergiler, süreli/geçici sergiler ve gezici sergiler. Eğitim; sanat, kültür ve bilimin toplumun tüm kesimlerine aktarılması amacıyla müzenin üstlendiği bir misyondur. Günümüz müzelerinin bir araştırma merkezi, üniversite, eğitim ve kültür merkezi olarak tanımlanabilmeleri üstlendikleri bu misyon nedeniyledir. Böylece müzecilikte eğitim; toplama, koruma, araştırma, değerlendirme ve sergilemeyi de yönlendiren temel işlevlerden biri olarak benimsenmiştir. Bu bilgiler ışığında, müzelerin varlık nedeni olan koleksiyonlarının korunması, bunların gelecek kuşaklara aktarılmasında öncelikli işlevdir.

Yanıt Açıklaması: Bazı resim ve şekillerden oluşan yazıya Hiyeroglif yazı yani “resim yazı” denir.

Yanıt Açıklaması: Farklı şekillerde tasnif edilebilen tarihi coğrafya kaynakları, verilerin bulunduğu ve muhafaza edildiği yerlere göre; arazi, müze, arşiv, kütüphane ve internet kaynakları olmak üzere beş başlık altında toplanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1960’lı yıllarda geliştirilen ve büyük ölçüde volkanik kayaçların yaşının belirlenmesi için uygulanan argon radyometrik tarihleme yöntemi, potasyum-40 izotopunun, argon-40 gazına radyoaktif bozunumunu esas alan bir jeokronolojik sistemdir. Argon-40/argon-39 yönteminde argon gazı ölçülürken, reaktördeki sıcaklık oda sıcaklığından kristalin erime sıcaklığına (>1500 °C) adım adım çıkarılır ve hem argon-40, hem de argon-39 izotopu her bir sıcaklık adımında ölçülerek yaş hesaplaması yapılır.

Yanıt Açıklaması: ‘Dağılış ilkesi’ bütüncül bir yaklaşım olup mekanı hem fiziki hem beşeri olarak neden, sonuç ve tüm oluşum ve gelişimiyle, diğer bilimlerden de yardım alarak tüm etkileriyle incelemektir. Yani ilk dört seçenekte verilen özelliklerin incelenmesini de kapsar.

Yanıt Açıklaması: Tarihi kaynaklara dayalı yeniden inşanın sınırlılıkları: 1. Veri toplama çok zaman alır 2. Parça halinde bilgi 3. Yanlış ve eksik bilgi 4. Nitel veya yarı niceliksel bilgi 5. Bugünkü ile farklı anlamlar 6. Bulanık mekansal bilgiler içeren idari birimlerde kaydedilme (Tablo 8.1.)

Yanıt Açıklaması: Örneğin Mezopotamyalıların Babil haritası, II. yüzyılda Batlamyus’un Dünya haritası gibi. Osmanlı dönemine ait tarihi haritalara bakıldığında Osmanlı arşivinde en erken tarihlisi 1739 yılına ait olmak üzere toplam 720 harita bulunmaktadır.