Tarihi Coğrafya

Yanıt Açıklaması: Arkeoloji, insanın geçmişini, geride bıraktığı maddi kültür belgelerine dayanarak inceleyen bilim dalı olup bu belgeler, uygarlık tarihinin başlangıcından, yani insanoğlunun ilk aleti yaptığı andan bu güne kadar, kendi gereksinmeleri için kullandığı nesnelerin tümüdür. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Başka ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de tarihi coğrafya, bazen coğrafya tarihi ile karıştırılmış ve birbirinin yerine kullanılmıştır. Bu yüzden, bahsi geçen karışıklığı azaltmak amacıyla coğrafya tarihi hakkında teorik bilgi yanında, tamamlayıcı bazı bilgiler de verilmiştir. Coğrafya biliminin nerede, nasıl ve ne zaman doğduğunu, doğuşundan bugüne kadar nasıl bir gelişim sürecini izlediğini araştıran bilim dalına “coğrafya tarihi” denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tarihi coğrafyanın doğru algılanması için gerekli ön şartlardan biri, bilimsel sistematikteki yerinin belirlenmesidir. Böylece, öncelikle tarihi coğrafyanın ne olduğu/ne olmadığı ve kimlerin tarihi coğrafyacı olduğu/olmadığı tespit edilirse, zaten geriye fazla sorun kalmayacaktır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Tipolojik metot : Bu yöntem, bilinen bölgesel gelişim aşamalarının önemli şekillerini belirleyen araştırmaya dayanır. Araştırmalar neticesinde ortaya çıkan olguların ortak özellikleri bir araya getirilerek tiplendirme işlemi gerçekleştirilir.

Yanıt Açıklaması: Paleocoğrafya, genel hatlarıyla; jeolojik zamanlardaki fiziki coğrafya araştırmaları şeklinde tanımlanabilir. Şu durumda paleocoğrafya, insansız zamanlardaki fiziki coğrafya unsurlarının (kıtalar, topografya, sular, bitkiler vb.) ilk oluşumu ve gelişimini araştırır.

Yanıt Açıklaması: Baker’a göre tarihi coğrafya araştırmalarında üç temel araştırma biçimi belirlenebilir: Geleneksel, modern ve post-modern araştırma. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Coğrafyada herhangi bir dağılışı oluşturan elemanya da kalıpların türlerinin saptanması ve ona bağlı olarak açıklanmasında “ölçek” en önemli unsurdur.

Yanıt Açıklaması: Paleocoğrafya, günümüzdeki coğrafi ve jeolojik olguların geçmişe yönelik yorumlanmasına dayanır; bu yorumlarla ulaşılan sonuçlardan hareketle, o yörenin incelenen jeolojik geçmişteki coğrafi özelliklerinin haritası hazırlanır.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde sistematik açıdan fiziki coğrafya, beşeri (ve ekonomik) coğrafya ile bölgesel coğrafya olarak üç ana dala ayrılan coğrafya,

Yanıt Açıklaması: Yönetmelikte belirtilen ifade “En az 15 yıl geçen ve devletin geleceği için faydalı olabilecek kayıtların koruma altına alınması, diğerlerinin de yok edilmesi”dir.

Yanıt Açıklaması: Belli bir grup tarafından paylaşılan ve kuşaktan kuşağa aktarılan değerler bütünü o topluluğun kültürüdür.

Yanıt Açıklaması: Coğrafyacı olup da, geçmişten kalan belgelere yani birinci el arşiv malzemelerine dayanarak tarihi coğrafya çalışan ilk Türk coğrafyacı Mesut Elibüyük’tür. Osmanlı klasik dönemi tarihi coğrafyası üzerinde duran Elibüyük, konuya giriş yapmak amacıyla tarihçi R. Yinanç ile birlikte Malatya (1983) ve Maraş (1988) tahrir defterlerinin transkriptini yayımlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Belki araştırma eksikliğinden belki de başka nedenlerden olacak, ülkemizde coğrafya tarihi konusu birçok kişi tarafından eskiden beri tarihi coğrafya ile karıştırılmış ve birçok defa onun yerine kullanılmıştır. Oysaki aşağıda da görüleceği üzere tarihi coğrafya ile coğrafya tarihi birbiriyle alakalı, ama kesinlikle farklı konulardır. Kaldı ki coğrafya tarihi, tarih/bilim tarihi içerisinde iken, tarihi coğrafya, coğrafya biliminin içerisinde yer almaktadır. Nitekim coğrafya biliminin nerede, nasıl ve ne zaman doğduğunu ve doğuşundan bugüne kadar nasıl bir gelişim sürecini izlediğini araştran bilim dalına ‘coğrafya tarihi’ denilmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Geographica adlı eser Strabon'un kaleme aldığı bir eserdir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Coğrafi çalışmalarda yukarıdaki üç ölçekten de yararlanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bu noktada, yukarıda da belirtildiği gibi 1700-1920 arası dönem tarihi coğrafyanın klasik evresini oluştururken 1920-1950 yılları arasında gerçekleştirilen araştırma ve tartışmalar sayesinde tarihi coğrafya modern kimliğini kazanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Coğrafya’da olduğu gibi, bu alanda da en eski yazılar yine Eskiçağ Yunan dönemine aittir. Her ne kadar, bahsedilen müellifler yazdıkları eserlere tarihi coğrafya adını vermemişler ve bu ismi kullanmamışlarsa da, nihayetinde yaptıkları çalışmalar tarihi coğrafyanın öncüleridir. Örneğin, tarihin isim babası olan Heredothos’un MÖ. V. yüzyıldaki, özellikle Nil Deltası’nın nasıl oluştuğu ve Mısır medeniyeti için önemini ele alan açıklamaları tarihi coğrafyanın ilk örneği veya ilk habercisi sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Bu bağlamda, fiziki coğrafya insanın yaşadığı ve bütün faaliyetlerini gerçekleştirdiği fiziki mekanı; beşeri coğrafya ise insan ile faaliyetlerini çevreleriyle etkileşim içinde ve meydana getirdikleri mekansal örgütlenme biçimiyle inceler. Fiziki ve beşeri elemanları birlikte ele alan ya da bunları birbirleriyle yoğuran yaklaşım ise bölgesel coğrafyadır.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerden “dağılış” coğrafyayı diğer bilimlerden ayırıcı bir prensiptir. “Konu” ve “perspektif” ise coğrafyanın üç unsurundan ikisidir.

Yanıt Açıklaması: Dünya’da tarihi coğrafyanın bu isimle, ilk defa ortaya çıkışı XVIII. yüzyıl başlarında İngiltere’de Edward Wells’in kitaplarında, “ historical geography ” adını kullanmasıyla gerçekleşmişti.