Tarihi Coğrafya

Yanıt Açıklaması: Eratosthenes , “coğrafya” sözcüğünü kullanan” ve coğrafyanın isim babası olarak da tanınan bilim adamıdır

Yanıt Açıklaması: Tarihi coğrafya mekânsal analizle değil esasen mekânsal sentezle ilgilenir ve diğer dört seçenekte görüldüğü gibi ilgili alan olan tarih ve coğrafyadan bu anlamda destek alır ve benzerlik gösterir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de tarihi coğrafyanın yanlış algılanmasında en önemli faktörlerden biri coğrafya algısındaki yanlışlıklardır. Dolayısıyla, tarihi coğrafyayı doğru anlatabil¬mek için öncelikle içerisinde olduğu coğrafyayı doğru bir şekilde verebilmek önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Bir canlı kalıntısının fosil olarak kabul edilebilmesi için, günümüz coğrafi şartlarından farklı bir dönemde yaşamış olması gerektiği bilinen bir gerçektir. Bu da genellikle Holosen dönem öncesi yani günümüzden 10.000 ve MÖ. 8.000 yılı öncesine karşılık gelmektedir. Bu tarihin aşağı yukarı Neolitik dönem başlangıcına da karşılık gelmesi, durumu biraz daha kuvvetlendirmektedir. Dolayısıyla paleocoğrafyanın araştırdığı dönemin Holosen öncesi dönem olduğunu kabul etmek doğru bir yaklaşım olacaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Holosen ile birlikte başlayan MÖ. 8000’den sonrasını tarihi coğrafya incelemektedir.

Yanıt Açıklaması: Buradan hareketle ele alınan bahisteki paleo, kelime olarak “eski/geçmiş” anlamındadır ve bu haliyle paleocoğrafya, “eski/geçmiş coğrafya” anlamına gelmektedir. Yani, yine “geçmişe ait coğrafya” karşılığında kullanılan tarihi coğrafya ile aynı görünmektedir.

Yanıt Açıklaması: Diğer disiplinler yanında özellikle 1990’lardan sonra bu konuda araştırma yapan coğrafyacıların sayısında eskiye oranla biraz artış bulunmaktadır. Bunlardan birisi Osmanlı dönemi, özellikle de ülkemizin XVI. yüzyıl tarihi coğrafyası konusunda çalışmalar yapan Osman Gümüşçü’dür. Gümüşçü’nün 2001 yılında kitaplaşan doktora tezinden sonra, 2006 yılında “Tarihi Coğrafya” adı ile yayımladığı, tarihi coğrafyanın tanımı, kaynakları, metotları, mekanı, disiplinin ortaya çıkış ve gelişimi gibi konuları içeren eseri, yeni bir döneme girildiğinin habercisi niteliğindedir. Zira daha önce basılan hiçbir kitap, tarihi coğrafya için metodolojik çerçeve çizen, uygulamalarda başvuru kaynağı oluşturacak bir içeriğe sahip olmadığından, bu eserle geleceğe dair gelişmelerin yolu da açılmış görünmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: bir kitabında “Tarihi coğrafya” adını ilk defa Avrupa’da XVIII yy. başlarında kullanan kişi Edward Wells’tir. Wells, Eski Ahit ve Yeni Ahit’te geçen yer ve yerleşmeler üzerine yaptığı çalışmalara “tarihi coğrafya” adını vermiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: A, B, C ve D seçeneklerinde verilen sınıflama tarihi coğrafyanın sistematik tasnifi değildir. Doğru sınıflama “tarihi fiziki coğrafya, tarihi beşeri coğrafya, tarihi bölgesel coğrafya” şeklindedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Tarihi coğrafya çalışmalarında farklı sosyal disiplinlerden yararlanmak zorunda kalmaktadır ki, bunların başında tarih, arkeoloji ve antropoloji gelir. İnterdisipliner karakterdeki tarihi coğrafyayı oluşturan büyük ortak önce coğrafya ondan sonra da tarih olmasına rağmen, tarihi coğrafyayla geçmişle ilgili diğer disiplinlerden de faydalanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerde ifade edilenler hepsi coğrafya ilminin ilerlemesinde hız verici etkenlerdir.

Yanıt Açıklaması: Mekanın değişiminde etken olarak insanın rolü Tarihi Coğrafya araştırmalarında yeni yöntemler içinde değerlendirilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevapta verilen tanım, sosyolojinin tanımıdır. Geri kalan şıklarda yapılan tanımlar ise coğrafyaya aittir.

Yanıt Açıklaması: Çeşitli bilim dallarına mensup bilim insanının Osmanlı tahrir defterleri üzerindeki çalışmalarını kapsayan interdisipliner bilim dalı defterolojidir.

Yanıt Açıklaması: Coğrafi araştırmalar zamandan ziyade mekanla ilgilidir. Tarihi coğrafyada genellikle belirli bir dönem ele alınması hasebiyle, zaman faktörü önemli hale gelmektedir. Bu yönüyle tarihi coğrafya, geçmiş zamanın ve mekanın araştırılması görevini üstlenmektedir.  Tarihi coğrafya, günümüzde geçmişle ilgili yapılan bir çalışma olmakla birlikte, bilim adamlarının kanıt ve teorileri sürekli olarak değerlendirmeleri nedeniyle dinamik bir disiplindir.

Yanıt Açıklaması: Dünya’da tarihi coğrafyanın bu isimle, ilk defa ortaya çıkışı XVIII. yüzyıl başlarında İngiltere’de Edward Wells’in kitaplarında, “ historical geography ” adını kullanmasıyla gerçekleşmiştir. Başka bir ifa­deyle, Wells tarafından XVIII. yüzyıl başlarında verilen isimle, “ historical geography ” şeklinde İngi­lizce literatüre giren “ tarihi coğrafya ”, kısa sürede diğer dillere de geçerek yaygın bir kabul görmüştür. Ülkemizde literatüre biraz gecikmeli de olsa, XIX. yüzyıl ortalarından sonra giren bu isim, bir süre o dönemin imlasıyla “ coğrafya-yı tarihi ” şeklinde kullanılmış, zamanla dildeki değişmelere bağlı bir şekilde “ tarihi coğrafya (bazen tarihsel coğrafya )” adıyla kabul görerek yaygınlaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde ilk arkeolojik kazılar 1871 yılında Troia/Truva’daki kazılar ile başlatılır.

Yanıt Açıklaması: 1700-1920 arası dönem tarihi coğrafyanın klasik evresini oluştururken 1920-1950 yılları arasında gerçekleştirilen araştırma ve tartışmalar sayesinde tarihi coğrafya modern kimliğini kazanmıştır. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: IGU/Uluslararası Coğrafya Birliği 1922’de kurulmuştur. 1925’de ise ilk kongresi düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tarih atlaslarının ortaya çıkışı ve gelişim süreci doğrudan coğrafya atlaslarının gelişimi ile ilişkilidir. Bu açıdan bakıldığında, Osmanlı’da basılı ilk coğrafya atlası 1801-1803 yılında hazırlandığına göre, tarih atlaslarının basılması için uzun bir süre geçmiştir. Hatta sadece coğrafya atlasından sonra değil, haritalı tarih kitaplarından sonra bile uzun bir zaman diliminde tarih atlasları ile ilgili çalışmaların yapılmadığı görülür. Gerçekten de, tarih atlaslarına hazırlık niteliğindeki ilk haritalı tarih kitaplarının basıldığı 1889 yılından, ilk tarih atlasının basıldığı 1910 yı- lına kadar 21 yıl geçmesi gerekmiştir.