Tarihi Coğrafya

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde ilk arkeolojik kazılar 1871 yılında Troia/Truva’daki kazılar ile başlatılır.

Yanıt Açıklaması: Modern beşeri coğrafyanın kurucusu Carl Ritter olarak kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yeryüzünün şekilleri, toprakları, maden kaynakları, su kütleleri, iklimi ve havası, doğal bitki örtüsü ve yaban hayatı tek tek ya da bir kombinasyon halinde fiziki coğrafyada araştırma konusu olmaktadırlar. Bunları inceleyen fiziki coğrafyanın alt kolları ise fizyografi ya da jeomorfoloji, hidrografya, biyocoğ­rafya, klimatoloji vb. gibi adlar altında uzmanlık alanları haline gelmişlerdi.

Yanıt Açıklaması: İlk olarak 1700’den itibaren tarihi coğrafya adıyla çalışmalar yapılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ansiklopedi ve sözlüklerde paleocoğrafya hakkında çeşitli açıklamalar yapılmaktadır. Ana Britannica’da, ‘yeryüzünün belirli bir bölgesinin, jeolojik geçmişin belirli bir zamanındaki coğrafyasının belirlenmesini konu edinen bilim dalı’ ifadesi kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kartografik yöntemler, harita sistemleri, NASA destekli uzay sistemleri gibi Coğrafi Bilgi Sistemleri 1990’larda dünyada, ülkemizde ise ancak 2010’lu yıllarda kullanılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Harita bilgisi, çok eski zamanlardan beri kullanılmakta olan bir tekniktir.

Yanıt Açıklaması: Ülkemiz coğrafyacıların büyük oranda Dünya’yı takip etmemesinden kaynaklanan teorik temelde ve metodik anlamda eksiklik ve yanlışlarının varlığı da belirtilmelidir. Türk coğrafyasının sağlam teorik temelleri olduğunu söylemek oldukça güçtür. Ülkemizde hazırlanan birçok coğrafya çalışması bölgesel nitelikte olup tasvire dayalıdır. Dolayısıyla Türk akademik coğrafyasının önemli epistemolojik, ontolojik ve metodolojik sorunları vardır.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ İslam coğrafyacıları bu ilmi günümüz modern meslektaşları gibi, iyi tanımlanmış ve sınırları belli bir bilim dalı olarak tanımıyorlardı. Bundan dolayı coğrafyanın çeşitli dallarıyla ilgili hususlar, astronomi, kozmoğrafya, felsefe, matematiki coğrafya, tasviri coğrafya gibi çeşitli konular içinde ve seyahatnamelerde dağınık şekilde bulunuyordu. Bu yüzden o dönem yazarları coğrafi eserlere ‘el-Mesalik ve’l-Memalik, Kitabü’l-Büldan, Suverü’l-ekalim, Kitabü Nüzheti’l müştakfi’htiraki’l-afak’ gibi benzer anlamlı fakat değişik isimler vermişlerdir. Risalet-ül Muhitiyye isimli eser 14.yüzyılda yaşamış ünlü matematikçi Gıyaseddin Cemşid’e aittir.

Yanıt Açıklaması: Tespit edebildiğimiz kadarıyla, Türkçe’de tarihi coğrafyadan ilk bahseden müellif, tarihçi ve coğrafyacı Yağlıkçızade Ahmed Rıfat’tır (ö. 1895).

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde coğrafyacı olup da geçmişe ait birinci el arşiv malzemelerine dayanarak tarihi coğrafya çalışan ilk isim Mesut Elibüyük'tür. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeniden inşa ve değişim kavramlarının tarihi coğrafya araştırmalarında adeta iç içe olduğu görülür. Tarihi coğrafya, yeryüzünün kullanımına ve insan faaliyetlerine yansıyan düşüncenin değişimi ile ilgilidir. Tarihi coğrafyacının temel amacı geçmişte olanı doğru şekilde kurgulayabilmek diğer bir ifadeyle yeniden inşa edebilmektir. Verilen üç seçenek de doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Bütün tarihi olayların bir mekanda cereyan ettikleri düşünüldüğünde, tarih-coğrafya ilişkisinin ne denli iç içe olduğu anlaşılır. Coğrafya bilimi de bir dizi alt disiplinler geliştirmiştir ve hepsi de tarihin yorumlanmasına yeni kapılar açmaktadır. Beşeri coğrafya ve demografi bilgisi, insanlığın dağılımını ele alırken; iktisadi coğrafya da üretim-tüketim ilişkilerini ve bunların sonuçlarını ortaya koymaktadır.

Yanıt Açıklaması: XX. yüzyıldan önce tarihi coğrafya, en azından üç ayrı entelektüel çaba olarak tanımlanmıştır. Bunlar İncil yanında Yunan ve Roma’nın klasik anlatılarında tanımlanan coğrafyaların tasvirini yapmak, imparatorluklar ve devletlerin sınırları ve uçlarının değişmesiyle ‘tarihin arkasındaki coğrafya’ şeklinde ortaya çıkan araştırmalar yapmak ve son olarak coğrafi inceleme ve keşiflerin tarihini yapmak şeklinde ele alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tarihi coğrafyanın jeomorfoloji evresinde ampirik çalışmalara yer verilmemiştir. Doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Coğrafyanın Sistematik Tasnifine göre “Nüfus Coğrafyası” Beşeri Coğrafyanın bir alt başlığıdır.

Yanıt Açıklaması: Coğrafya insanlığın yaşı kadar eski olmasına rağmen, insanların bu tarz gereksinimlerinden kazandıkları deneysel bilgiyi ilk defa sistemli bir yapıya kavuşturup, coğrafyaya bilim karakteri kazandırmaları Eski Yunanlılar döneminde olmuştur (Özgüç-Tümertekin, 2000: 26-27).

Yanıt Açıklaması: Coğrafya kelimesi Yunanca ‘geo-yer’ve ‘graphien-yazmak’ kelimelerinden meydana gelir ve yerin tasviri, yazımı anlamında kullanılır.

Yanıt Açıklaması: AnaBritannica’da paleocoğrafya, “yeryüzünün belirli bir bölgesinin, jeolojik geçmişin belirli bir zamanındaki coğrafyasının belirlenmesini konu edinen bilim dalı” şeklinde tanımlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tarihi coğrafya, Dünya’da XVIII. yüzyıl başlarında ortaya çıkmış, İngilizce “historical geography” kelimesinin çevirisinden dilimize geçmiş ve ülkemize de ilk defa XIX. yüzyıl sonlarında girmiştir.