Tarihi Coğrafya

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ sonrasında Avrupa’ya bakıldığında, durumun biraz daha ileriye gitmiş olduğu görülebilir. Bu dönemde “geçmişteki coğrafyaların incelenmesi” anlamındaki tarihi coğrafyanın ilk kurucusu sayılan Alman coğrafyacı Philippus Cluverius’un (1580-1622) çalışmaları önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Yerleşme adları, yani toponimik veriler sadece belirli mevkileri ifade eden birer isim olmaktan öte; tarih, arkeoloji, folklor, coğrafya ve diğer bazı bilimlerin de ilgi alanına girmekte ve çalışmalarına katkı sağlamaktadır. Dilbiliminin, özel isimleri inceleyen, onların kökenleri ve anlamlarıyla uğraşan bilim dalına onomastik/adbilim denilmektedir. Onomastik biliminin yer adlarını inceleyen dalına toponimi; bunun nehir, göl gibi su adlarıyla uğraşan dalına hidronimi; şahıs adlarıyla uğraşan dalına da antroponimi denilmektedir. İnsanlar, çevresindeki varlıklara isim verirlerken, kendi geçmişleri, kültürleri, özlemleri, gelenek ve göreneklerini yansıtan isimleri tercih etmişlerdir. Yerleşme merkezlerine verilen isimlerde de bu durum geçerliliğini korumuştur (Gümüşçü, 2010: 252-253). Toponiminin araştırma konusuna, doğal olarak tabiatta bulunan dağlar, tepeler, ovalar, vadiler, yamaçlar, sırtlar, mevkiiler, geçitler gibi morfolojik unsurlar girer ki, genel anlamda bunlara verilen isimlere “yer adları” denilir. Yine toponimi içinde kalmak kaydıyla, bahsedilenlerden farklı olarak insanlar tarafından vücuda getirilen şehir, kasaba, köy, mezraa, yayla, kışla, kom, ağıl gibi bütün yerleşme merkezlerine verilen isimlere de “yerleşme adları” denilmektedir

Yanıt Açıklaması: Arşivlerde uygulanacak tasnif ve saklama sistemlerini, arşivlerin örgütlenmesi ve dokümanların türü bakımından arşivleri ayrı ayrı incelemek gerekmektedir. Buna göre arşivler dörde ayrılmaktadır. 1. Birim arşivi: Kurum ve kuruluşların görev ve faaliyetleri sonucu kendiliğinden oluşan ve bu kuruluşların çeşitli birimlerinde güncelliğini kaybetmemiş olarak aktif bir biçimde ve günlük iş akımı içinde kullanılan arşivlik malzemenin belirli bir süre saklandığı arşivlerdir. 2. Kurum arşivi: Kurum ve kuruluşların, merkez teşkilatların içinde yer alan ve arşiv malzemesi ile arşivlik malzemenin birim arşivlerine nazaran daha uzun (10-14 yıl) süreli saklandığı merkezi arşivlerdir. 3. Devlet/Merkez arşivi: Devlet kurumlarından bakanlıklar, bağımsız genel müdürlük, işletme ve kurumlar esas alınarak, yıl faktörüne sadık kalınmak üzere dokümanlar tasnif edilerek merkezi biçimde saklanan arşivlerdir. 4. Özel arşivler: Arşiv malzemesi niteliğinde olup da, kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan gerçek ve tüzel kişilerin elinde bulunan benzeri belgelerin oluşturduğu arşivlerdir.

Yanıt Açıklaması: Yaşam ömrü kısa olan canlı kalıntılarının karakteristik fosilleri, yaklaşık 1-3 milyon yıllık bir kat karşılığı bağıl zaman yaşı (zaman stratigrafisi) vermektedir.

Yanıt Açıklaması: Verilen örnek, yerin merkezi ve ekonomik işleviyle ilgili Formal ve Fonksiyonel tetkik metodu ile ilişkilidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı dönemi araştırmaları için önemli bir kaynak serisi de şer‘iye sicil defterleridir. Mahkeme kayıtları da denilen bu defterler, mahkemeye intikal eden olayların kayıt altına alınması sonucu oluşmuştur.

Yanıt Açıklaması: Verilen tanım Warf ‘a göre ( 2006) coğrafyanın interdisipliner / disiplinlerarası bir karaktere sahip olmasını tanımlar. Diğer seçenekler ise kapsayıcı tanımın tamamlayıcı alt unsurlardır.

Yanıt Açıklaması: Chicago’da çalışmış olan W. Libby, savaş sonrası dönemde karbon-14 tekniğinin öncüsü olmuştur. Bu çalışma, 1960 yılında bir Nobel ödülü ile taçlandırılmıştır. Libby’nin atmosferdeki karbon kararlılığına ilişkin ilk varsayımlarından bazılarının zaman içerisinde farklılaşmaya yeterince imkan sağlamadığının anlaşılmasının ardından, elde edilen sonuçları arıtıp ayarlamak amacıyla daha sonra ağaç halka sayımı analizi ve yıllık çökelti sayımı gibi eski teknikler kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Çok kaynaklı verilere dayalı yeniden inşa ve multidisipliner analiz: Avantajlar: 1. Çoklu bakış açıları 2. Eksik verilerin tamamlanması ve yeniden inşa sonuçlarının doğrulanması Sınırlılıklar: 1. Farklı türdeki veri türlerini birleştirmenin zorluğu 2. Multidisipliner geçmişleri olan çok az sayıda araştırmacının varlığı Uygun zamansal ve mekansal ölçekler:Sınırsız (Tablo 8.1)

Yanıt Açıklaması: Farklı tasniflere göre çeşitli bağıl tarihlendirme yöntemleri bulunsa da yazılı kaynakların yokluğunda öncelikli olarak stratigrafi/tabakalanma şekli ve yapısı dikkate alınır. Ayrıca seriation/seri/silsile oluşturma, typology/tipoloji ve synchronism/ eşzamanlılık yöntemleri de burada belirtilmelidir. Manyetizma yöntemi bağıl tarihlendirme yöntemleri arasında yer almaz. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Numunenin yaşı, oluşan fizyon izi sayısı ve numunenin içerdiği uranyum miktarıyla belirlenir; numune yaşlandıkça, iz sayısı da artar. Yüksek sıcaklıkların etkisinde kalan kayaçlarda bu yöntemin uygulanmasında sorunlar oluşmaktadır. Bu durumda hasarlı izler kaybolur, numunenin yaşı olduğundan daha genç çıkar . Bu yöntem kullanılarak günümüzden 300.000-20.000.000 milyon yıl öncesine kadar tarihlemeler yapılabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yeryüzünü oluşturan bütün fiziki unsurlar fiziki coğrafyanın konusudur. Beşeri coğrafya ise, insanlarla ilgili durum ve faaliyetleri vurgulamasıyla fiziki coğraf­yadan ayrılır. Bu bağlamda, fiziki coğrafya insanın yaşadığı ve bütün faaliyetlerini gerçekleştirdiği fiziki mekanı; beşeri coğrafya ise insan ile faaliyetlerini çevreleriyle et­kileşim içinde ve meydana getirdikleri mekansal örgütlenme biçimiyle inceler. Fiziki ve beşeri ele­manları birlikte ele alan ya da bunları birbirleriyle yoğuran yaklaşım ise bölgesel coğrafyadır.

Yanıt Açıklaması: Kuruluşu 1700 yılı olan tarihi coğrafya, bu tarihten 1920 yılına kadar uzun bir klasik tarihi coğrafya dönemi geçirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Höyükler, tümülüsler ve nekropoller Yerleşme biçimleri örnekleridir.

Yanıt Açıklaması: Günümüzü araştıran coğrafya çağdaş/modern coğrafya.

Yanıt Açıklaması: Göreli tarihlendirme, bağıllık/görelilik esasına göre, birtakım karşılaştırmalarla yapılmaktadır. Bu tür tarihlemelerde en çok kullanılanı, stratigrafik/sıralı tarihlendirme olup numunelerin bulunduğu tabakaya göre daha genç olandan daha yaşlı olana doğru ya da bunun tam tersi olarak sıralanması esasına dayanır.

Yanıt Açıklaması: Varv yöntemi

Yanıt Açıklaması: İlkçağ tarihçisi E.Memiş  tarafından hazırlanan bir kitapta tarihi coğrafya, “coğrafi faktörlerin tarih ilmine etkilerini inceleyen bilim dalı” şeklinde tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: göl varvları

Yanıt Açıklaması: Bir çalışmada konu belirlendikten sonra öncelikli olarak yapılması gereken “araştırma sorusunun” belirlenmesidir. Bilimsel araştırmanın en önemli amacı, yapılacak araştırma ile yeni bir yöntem bulmak veya bilinen bir yöntemi yeni bir sahada uygulayarak “mevcut bir problemi” çözmektir. Böylelikle belirlenen bir konuya göre araştırma sorusu belirlenecek ve araştırma sonucunda ortaya çıkan ürün bir fayda sağlayacaktır. Bu sayede daha önce yapılmamış bir çalışma hazırlanarak bilim camiasına “yeni bir katkı” sağlanmış olacaktır.