Tarihi Coğrafya

Yanıt Açıklaması: Kafa karışıklığına neden olmamak için 1970’lerden sonra, yaşanan değişimler en genel haliyle “eleştirel coğrafya” kavramı içinde ele alınmaktadır (Arı, 2005: 11-13; Öztürk, 2007: 9).

Yanıt Açıklaması: Paleolitik dönemde, tabiatın sundukları ile yaşamını sürdüren ve bu nedenle “ortam/çevre’yi tam olarak “mekan”a dönüştürmemiş bir insan topluluğu varken Neolitik dönemde manzara değişmiştir. İnsanlar bu dönemde yerleşik ha¬yata geçerek eskisine göre çok daha kuvvetli bir “çevre’yi “mekan”a dönüştürme sürecine girmişlerdir. Bir bakıma bu ayrım tıpkı tarih disiplinindeki Prehistorik-historik dönem ayrımında olduğu gibi de kabul edilebilir.

Yanıt Açıklaması: Alexander von Humboldt (1769-1859), modern fiziki coğrafyanın kurucusu ve 5 ciltlik “Kosmos” adlı tamamlanamayan ünlü coğrafya kitabının müellifidir. Tutkulu bir bitki bilimci ve coğrafyacı olarak özellikle Yeni Dünya karalarında oldukça uzun seyahatler yapmış ve coğrafyada neden ve etki ilişkisine dikkat çekmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye'de tarihi coğrafya araştırmaları henüz yenidir ve dolayısıyla araştırmalarda kullanılacak kaynak malzemeler henüz tüketilmemiştir. Bütün disiplinler için söz konusu olan “bilimsel araştırmaların sonu yoktur” gerçeğinin dışında; sadece, Türkiye topraklarının bulunduğu konumu ve tarih boyunca geçirdiği gelişmelerin doğal bir sonucu olarak sahibi bulunduğu kültürel mirasının göz kamaştıran zenginliği bile, bizleri bahsedilen sonuca götürmektedir. Gerçekten de bugün ülkemizde bulunan Osmanlı arşivlerindeki yaklaşık 300.000 defter ve 150 milyon belge ile Dünya’nın en zengin arşivleri olduğu gerçeği bir kenara bırakılsa bile, Türkiye’nin hiçbir Avrupa ülkesi ile kıyaslanamayacak kadar çeşitli ve zengin bir “kültürel miras”a sahip olduğu bilinen bir gerçektir. Dolayısıyla bu denli çeşitli ve zengin kültürel mirasın bir değil birçok disiplin tarafından çok yönlü olarak araştırılıp bilim dünyası ve ülkemiz yararına değerlendirilmesi esasen bir zorunluluktur. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerden A Coğrafyanın, B ve D tarihin , C ise Coğrafya tarihinin tanımıdır.

Yanıt Açıklaması: 1874’te Almanya ve onu takiben diğer Avrupa ülkeleri ve ABD üniversitelerinde coğrafya bölümlerinin açılmasıyla ilişkilendirilebilecek “modern coğrafya”nın ortaya çıkışı takip eder.

Yanıt Açıklaması: Tarihe ait bilgilere ulaşabilmek için konuya dair evrakların toplandığı yere “Hazine-i Evrak” denmekteydi.

Yanıt Açıklaması: "Geographike Hyphegesis/Coğrafya Kılavuzu" adlı kitabın yazarı Ptolemaios'tur. Ptolemaios (MS. II. yüzyıl), (İslam literatüründe Batlamyus), uzun süre temel coğrafya eseri kabul edilen ‘Geographike Hyphegesis/Coğrafya Kılavuzu’ adlı kitabında; Dünya’nın tasviri yanında harita yapımı üzerinde de yoğunlaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ünlü Fransız meslektaşımız Emmanuel de Martonne, coğrafyayı şu şekilde tanımlamıştır: “Coğrafya, fiziki, biyolojik, sosyal hadiselerin sath-ı arzın nerelerinde vukua geldiğini, bu hadiselerin sebeplerini ve karşılıklı münasebetlerini araştıran bir ilimdir”.

Yanıt Açıklaması: Tarihi coğrafya, coğrafyanın bir alt dalı değil, bizzat coğrafyanın geçmişteki bütünü/ kendisidir.

Yanıt Açıklaması: Coğrafi bilgi sistemleri, matematiki coğrafya, kartografya, uzaktan algılama vb. gibi konular "coğrafya teknikleri" adı verilen coğrafyanın yardımcısı, destekçisi ve çok kullandığı tekniklerdir.

Yanıt Açıklaması: Çeklerin Historicka Geografi ,

Yanıt Açıklaması: Ülkemizde ilk arkeolojik kazılar 1871 yılında Troia/Truva’daki kazılar ile başlatılır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Modern tarihi coğrafyacılardan Holdsworth tarihi coğrafyayı bir sahadaki ahtapota benzeterek, onu “kuşakların değişimi ve geçmişi hayal etmenin yollan ” olarak tanımlamaktadır. Bu ahtapot sahada geniş bir alana yayılmıştır ve kollarının sanayileşmeden, koloniciliğe kadar değişik konulara uzandığını, başta tarih olmak üzere çeşitli kaynaklardan beslendiğini bunların ise onun tanımını zorlaştırdığını ifade etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Verilen tanım ‘peyzaj’ı tanımlamaktadır. Özgüllük ise, tarihi coğrafya prensiplerinden olup, belli bir yere ve kültüre spesifik/kendine özgü özellikleri vurgulaması özelliğine denir.

Yanıt Açıklaması: Yunanca kökenli “archaios” ve “logos” kelimelerinden türeyen arkeoloji (sözcük anlamı: eskinin bilimi), insanlık tarihine ait her türlü uygarlık ve kültür izini (maddi kalıntıyı) kendi bilimsel ilkeleri ve yöntemleriyle araştıran, çeşitli alt bilim alanlarının katkısıyla analiz eden, yorumlayan bir bilim dalıdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeniden inşa, geçmişte olmuş bitmiş, bugün halihazırda bulunmayan bir durumun, nesnenin ya da konunun yeniden tesis edilmesini içermektedir. Bu noktada yeniden inşanın öncelikli koşulu bugün ortada olmayan bir şeyin mevcudiyeti ve bilinmesidir. Geçmişle ilgili araştırma yapan tarih, arkeoloji, prehistorya vb. gibi tüm tarihi disiplinler aslında hep bir yeniden inşa faaliyetinden sorumludurlar.  Tarihi coğrafyada yeniden inşa ameliyesi yeni bir husus olmayıp XX. yüzyıl başlarından beri mevcuttur. Verilen üç seçenek de doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Türkçe’de tarihi coğrafyadan ilk bahsedenlerden biri tarihçi ve coğrafyacı Ahmed Rifat’tır. Yağlıkçızade Ahmed Rifat, 1881 yılında basılan 7 ciltlik “Lügat-ı Tarihiye ve Coğrafiye” isimli ansiklopedik sözlüğü içinde tarihi coğrafyayı da bulunduracak bir şekilde coğrafyayı şöyle tanımlamaktadır: “Coğrafya; küre-i arzın ahvâl ve keyfiyetin¬den bahseder bir ilim olub aksam-ı adideye taksim olunmuşdur.

Yanıt Açıklaması: Coğrafya’da olduğu gibi, bu alanda da en eski yazılar yine Eskiçağ Yunan dönemine aittir. Her ne kadar, bahsedilen müellifler yazdıkları eserlere tarihi coğrafya adını vermemişler ve bu ismi kullanmamışlarsa da, nihayetinde yaptıkları çalışmalar tarihi coğrafyanın öncüleridir. Örneğin, tarihin isim babası olan Heredothos’un MÖ. V. yüzyıldaki, özellikle Nil Deltası’nın nasıl oluştuğu ve Mısır medeniyeti için önemini ele alan açıklamaları tarihi coğrafyanın ilk örneği veya ilk habercisi sayılabilir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ünlü Fransız coğrafyacı Emmanuel de Mar­tonne, coğrafyayı şu şekilde tanımlamıştır: “Coğ­rafya, fiziki, biyolojik, sosyal hadiselerin sath-ı arzın nerelerinde vukua geldiğini, bu hadiselerin sebeplerini ve karşılıklı münasebetlerini araştıran bir ilimdir.