Türkiye Cumhuriyeti İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: CHP’nin 26 Aralık 1938 tarihli I. Olağanüstü Kurultay’ında yapılan tüzük değişikliğiyle Mustafa Kemal Atatürk’e “ebedi başkan”, İsmet İnönü’ye de “değişmez genel başkan” unvanları verilmişti. Kongre’den sonra da Mustafa Kemal Atatürk’e “ebedi şef”, İsmet İnönü’ye de yaygın bir şekilde “milli şef” denilmeye başlanmıştı.

Yanıt Açıklaması: Sarfedilen tüm çabalar 2001 krizinin Cumhuriyet tarihinin en beter krizi olarak anılmasını engelleyememiştir. GSMH 50 milyar dolar azalmıştır. Türkiye ekonomisi ikinci dünya savaşından sonra en feci daralmayı bu krizle yaşamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1960’da planlar hazırlanırken, 1977’nin sonunda Türkiye’nin olması arzu edilen nokta için niyet ortaya konulmuştur. 1977’de geriye bakıldığında da; son 15 yıldır asgari %7’lik bir büyüme hızıyla büyümüş, istihdam sorunlarını çözümlemiş, dış ödemeler dengesinde sorun yaşamayan, sanayileşmiş, bütün bunları yaparken enflasyonist ya da deflasyonist sorunlar yaşamamış ve yurttaşları arasında sosyal adaleti sağlayabilmiş bir ülke görmek arzu edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Planlar beşer yıllık olarak düşünülmüştür. Bununla birlikte, plancının bakış açısı on beş yıllıktır. Diğer bir ifade ile Türkiye’nin 15 yıl sonra olması arzu edilen yer hedeflenmiş ve üç aşamada ulaşılacak ya da her beş yılda bir planın yeterliliğinin kontrol edileceği basamaklar planlanmıştır. 1.Beş Yıllık Kalkınma Planı (1.BYKP) 1963-1967, 2.BYKP 1968-1972, 3.BYKP 1973-1977 yıllarını kapsamaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1971 yılında çökmüştür

Yanıt Açıklaması: Türk lirasının yabancı ulusal paralar karşısında değeri düşürülmektedir. İthal ikâmeci politikaların sonucu olarak büyüyen devletin ekonomideki payının küçültülmesi tedbirler arasındadır. İthalatı ikâme edecek yeni sanayilerin korunması için oluşturulmuş yüksek gümrük vergilerinin azaltılması, daha liberal daha açık bir dış ticaret takip edilmesini karara bağlanmaktadır. İthalatı ikâme eden sektörlere tahsis edilen vergi iadesi, düşük faizli kredi, imalatçı ithal girdide gümrük muafiyeti gibi teşviklerin ihracata yönelik sanayi alanlarına kaydırılmasını önerilmektedir. • Faiz kontrollerinin kaldırılması da öneriler arasındadır. Doğru cevap D.

Yanıt Açıklaması: 1946 yılı öncesindeki ekonomik krizin aşılabilmesi için dönemin hükümeti, 7 Eylül 1946’da kur değişikliğini ve dış ticarette liberalizasyonu içeren bir dizi önlemi alarak IMF’ye üye olmayı tercih etmiştir. 7 Eylül kararları ile primli kur sistemi kaldırılmış, Türk lirası devalüe edilmiş, ithalatta kontenjan, tavan uygulamaları kaldırılmış, dövizle ithal edilecek malların listesi genişletilmiş, ulusal sanayinin korunması amacıyla bazı alanlarda gümrük tarifeleri gözden geçirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye İş Bankası, özel sermayeyle, diğer bankalar ve 1924 yılında yeniden yapılandırılan Türkiye Ziraat Bankası da dahil olmak üzere kamu sermayesiyle kurulmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: DPT, 1991-1993 yılları arasında müsteşarlık görevini de yürüten İlhan Kesici’nin ifadesi ile “siyasi iktidarın bürokrasiyle bir anlamda dengelenmesi amacı güdülerek oluşturulmuş” bürokratik bir teşkilattır (Akçay, 2007: 80). Kesici’ye göre “her ne kadar kâğıt üstünde aynı kurulda bir eşitlik varmış gibi görünse bile, hem Başbakanlar bunu öyle işletmemişlerdir, hem de planlama Müsteşarları o tür bir pozisyon almamışlardır.”

Yanıt Açıklaması: 1925 tarihli Kadastro Yasası, toprakta özel mülkiyeti sağlamlaştıran maddeler getirirken, 1926 yılında kabul edilen Medeni Kanun da kişilerin tasarruflarında bulunan topraklara tam mülkiyet hakkı tanınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin IMF’ye üyeliği 14 Şubat 1947 tarihli ve 5016 sayılı yasayla gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: Verilen seçenekler incelendiğinde kapütülasyonların kaldırılmasıyla savaşın finansmanını sağlamak için para basma dâhil birçok yönteme başvurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: American Standart Oil Şirketi’nden Max Weston Thornburg, Graham Spry ve George Soule ile birlikte 1949-1950 yıllarında Türkiye’de inceleme yapmışlar. Thornburg raporu olarak adlandırılan çalışmalarında “Türkiye’nin tarımla kalkınmasın gerekliliğinden, demir, çelik, makine, kimya gibi ağır sanayi kollarına el atmasının Türkiye için bir cinayet olacağından, uygulanmaya çalışılan sanayi planının devlet sosyalizminin aşırı bir ifadesi olduğundan ya da Türkiye’nin (birbirine yollarla bağlanmadığı için) 40000 küçük Türkiye’den oluştuğundan bahsedilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1999 yılındaki kararlar ile yalnızca denetimin ve düzenleyiciliğin etkinliğinin arttırılması değil aynı zamanda Avrupa Birliği ve dünya ile bu sektörün çalışma koşullarının uyumlaştırılması da amaçlanmıştır. Bu yıldan itibaren Türkiye, bankacılık sektörü için önemli ve etkili olan yeni bir kurumla tanışmış oldu. Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu bu yıldan itibaren faaliyetlerine başlamıştır. Sektördeki serbestleştirmenin aksi yönünde atılan adımlardan biri de yeni banka kurulması ve işletilmesine yönelik kuralların daha da sertleştirilmesi olmuştur. Artık, bankalar için iç denetim ve risk yönetimi zorunluluktur. 1999 yılında gelen tüm bu denetleyici ve düzenleyici kararlara rağmen 2001 yılı genel anlamda finansal ve daha özelde bankacılık sektöründe ciddi bir krize daha sahne olmuştur.

Yanıt Açıklaması: İthalatı ikame etmeye yönelik planlamanın önerdiği alanlarda yapılan yatırımların kısıtlanması değil teşvik edilmesi söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Mehmet Cavit Bey, kaleme aldığı “İlm-i İktisad” kitabıyla biliniyordu. Dört cilt olarak 1899’da basılan kitap, üretim, değişim, bölüşüm, tüketim, para, kredi ve dış ticaret gibi iktisadın çeşitli başlıklarını içermişti. Kitapta, liberal ekonominin savunuculuğu yapılmış ve himaye reddedilmişti. Himayeci ekonomi politikalarının öncüsü sayılabilecek Friedrich List’in görüşlerine ağır eleştiriler getirilmiştir. List’in bir ulusun hem ziraatçi, hem sanayici, hem de tüccar olmasına ilişkin düşüncelerinin mümkün olmadığı açıklanmıştı.

Yanıt Açıklaması: Bretton Woods sistemi 1971 yılında çökmüştür.

Yanıt Açıklaması: Emeğin kiralanma bedelinin ücretle kontrol edilebilmesi: En basit uygulama asgari ücret uygulamasıdır. Bir üst basamak olarak devletin kendisinin de işveren olduğu durumlarda kendi çalışanlarına sunduğu ücretler ve sosyal haklar, bütün işgücü piyasası için yönlendirici olabilir.

Yanıt Açıklaması: Vaner Planında ulaştırmaya ayrılan pay %43.7 ile en yüksek yatırım payını teşkil etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: “İkinci Dünya Savaşı Sonrası Türkiye” konusu incelendiğinde ödemeler dengesinin bozulması devalüasyona neden olmamıştır.