Türkiye Cumhuriyeti İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Özetle, 1960’da planlar hazırlanırken, 1977’nin sonunda Türkiye’nin olması arzu edilen nokta için niyet ortaya konulmuştur.. 1977’de geriye bakıldığında da; • Son 15 yıldır asgari %7’lik bir büyüme hızıyla büyümüş, • İstihdam sorunlarını çözümlemiş • Dış ödemeler dengesinde sorun yaşamayan • Sanayileşmiş • Bütün bunları yaparken enflasyonist ya da deflasyonist sorunlar yaşamamış ve • Yurttaşları arasında sosyal adaleti sağlayabilmiş bir ülke görmek arzu edilmiştir (Kurtoğlu, 2012: 484).

Yanıt Açıklaması: Hükümet, 25 Şubat 1930 tarih ve 1567 sayılı “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanun”la; Türk parasının kıymetinin korunması hakkında önlemler alma yetkisi almış, dış borçların ödenmesini ertelemiş ve ithalatı kısmıştır. Millileştirme ise 1933 yılından itibaren büyük bir ivme kazanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1960-1980 arasında planlama ile amaçlanan en önemli hedef ödemeler dengesi sorunlarının istikrarlı bir hale getirilebilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Örneğin 1961 Anayasasının 41.maddesinde devlete “iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınmayı demokratik yollarla gerçekleştirmek, bu maksatla, milli tasarrufu arttırmak, yatırımları toplum yararının gerektirdiği önceliklere yöneltmek ve kalkınma plânlarını yapmak” görevi verilmekte, yine 129. Maddesinde de “iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınma planı yapmak görevinin (1961 Anayasası, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61. htm), Devlet Planlama Teşkilatı’nca (kısaca DPT) yapılacağını belirtilmektedir. Dolayısıyla kalkınma ve onunla özdeş tutulan sanayileşme bu yeni anayasa süresince planlarla ve DPT’ce yürütülecektir.

Yanıt Açıklaması: globalleşme ve finansal liberalizasyon süreçlerine genel akımın dışında bir yaklaşım sunan Noam Chomsky, 2008 krizinin başlarındayken bu krizin öngörülmesinin kolay olduğunu ama öngörülemediğini açıklamıştır. O’na göre, finansal liberalizasyonun içerisine gömülüdür krizler ve bu yapıdaki krizler hem sık sık meydana gelir hem de derin olurlar. Chomsky'e göre, global finansal sistemde finansal işlemlerin ölçeği ve aralığı arttıkça, finansal krizlerin sıklığı ve şiddeti de artmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Uluslararası sermaye hareketlerinin liberalleştirilmesinin Türkiye’nin 1980 sonrası yaşadığı sürecin önemli bir parçasıdır. Sermaye hareketlerinin liberalleştirilmesi 1980 Ocak Kararları’ndan hemen sonra başlatılmıştır. 1980’den sonra bu konuyla ilgili alınan kararlar 1983 yılından itibaren uygulamaya konulmuştur. Ancak 1980’lerin sonuna kadar geçen dönemde sermaye hareketlerindeki liberalleşme uygulamaları kısıtlı kalmıştır. Tamamen liberalleştirilmesine yönelik kararlar ancak 1989 yılında alınabilmiştir. 1988’den itibaren Türkiye’deki dönüşüm sürecinin merkezi reel üretimden finans sektörüne doğru kaymıştır. 1989’da çıkarılan 32 Sayılı Kararname ile Türkiye globalleşme sürecinde önemli bir adım atmış ve ekonomisinin yüzünü iyice dışarıya doğru çevirmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1958’de ünlü ekonomist Jan Tinbergen ve öğrencisi J.Koopman Türkiye’ye gelerek danışma hizmeti vermeye başlamışlardır.  DPT’nin fikir babası olarak çok uygundur. Doğru cevap A dır.

Yanıt Açıklaması: Sanayileşme kavramının içi de 1930’larda da, 1950’lerde de, 1960’da da ithal ikâmesi yönünde doldurulmuştur. İthal ikâmesi, yurt dışından ithal edilmekte olan malların, özendirici önlemlerle yurt içinde üretilmesini hedefleyen politikaların genel adıdır.

Yanıt Açıklaması: Demokrat parti yıllarında birçok yatırım kararı alınmış ve uygulanmaya konmuş olmasına rağmen Türkiye bu yatırım politikasının sürdürülebilmesi için gerekli olan zengin bir kamu kasasından yoksundu. DP hükümetleri çok yoğun yatırım kararları almışlardır, sorun belirlenen bu iktisadi hedeflere ulaşmakta ülkenin gelirlerinin yeterli olmamasıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu bilgi birikimi eksikliğinin diğer önemli sonucu, ürünlerin parçalarının Türkiye’de üretilmesinin zaman almasıdır. Televizyon, buzdolabı ya da radyo parçalarının tamamının Türkiye’de üretilip satılmasının gerçekleşmesi zaman alacaktır. Yani aslında parçalar Türkiye’ye ithal edilip burada birleştirilmektedir. İthal ikâmesi aracılığı ile kurulan aslında montaj (yani birleştirme) sanayidir. İktisat literatüründe “yaparak öğrenme” olarak isimlendirilen bu sanayileşme politikası, sonradan sanayileşen ülkeler için önerilen yöntemlerden biridir. Gelişmekte olan ülkeler, zamanla azalan sayıda parça ithal ederek sanayi ürünlerini kendi ülkelerinde üretmektedirler.

Yanıt Açıklaması: ABD başkanı Richard Nixon (1913-1994), 15 Ağustos 1971’de Doları devalüe edebilmek için, onsu 35 dolardan altın satılmasını durdurmuştur (Öztürk, 2002: 108). Nihayetinde diğer ülke merkez bankaları ile Smithsonian Enstitüsünde varılan antlaşmayla 1 ons altın 38 Dolara devalüe edilmiştir. Fakat değer kaybı durmamıştır.

Yanıt Açıklaması: Konut kredisinin sebep olduğu problemler 2003 yılında ABD’de baş göstermiştir. Bu problemler zaman içinde büyümüş ve bütün dünyaya yayılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1980’lerle birlikte gelişmiş ülkelerdeki yaşlanan nüfus artışını takiben emeklilik için ayrılan tasarrufların arttığı bir döneme girilmiştir

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin cari işlemler açığının temel nedeni ticari işlemlerdir.

Yanıt Açıklaması: Kitabın 208. sayfasında görüleceği üzere 24 Ocak kararları 24 Ocak 1980 tarihinde ilan edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: “Kalkınmanın Finanse Edilmesi ya da Hayaller ve Sınırlılıklar” konusu incelendiğinde fakirliğin kısır döngüsü olduğu görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türk iktisat tarihi ile ilgili yapılan çalışmalarda, İzmir İktisat Kongresi'nde benimsenen politikalar genel olarak “liberal” diye nitelendirilmektedir. Kongrenin amaçlarından birisi de Lozan'daki muhataplara serbest ticaretin güvence altına alındığını gösteren bir mesaj göndermekti. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1980’den önce, Türkiye’de devlet kontrolü altında düşük nominal faiz uygulaması yürütülmüştür. Yüksek enflasyon dönemlerinde de bu durum negatif reel faizle sonuçlanmıştır. Bu baskılayıcı finansal sistemin ilk ve önemli örneğidir. Bankacılık sektöründe hem devlet payı oldukça yüksekti, hem de bankaların yüksek maliyetle çalışmalarına yol açan yüksek likidite ve rezerv tutma zorunlulukları vardı. Finansal kazançlar üzerinden yüksek vergiler alınmaktaydı. Sermaye piyasası kurumsallaşmasını tamamlayamamış ve bu da piyasanın gelişmesini engellemişti. Bankacılık sektörüne yeni girişler sıkı kontrol altında tutuluyor ve bu yüzden bankacılık piyasasında gerekli rekabet ortamı oluşamıyordu. Son olarak da kamu açıkları genellikle parasallaşma yolu ile finanse edilmekteydi. Görüldüğü gibi 1980’e gelene kadar Türkiye’deki finansal sistem gelişmemiş bir yapıya sahipti. A, B, C ve E seçenekleri 1980 sonrası ekonomik sistemini ifade etmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Özetle, 1960’da planlar hazırlanırken, 1977’nin sonunda Türkiye’nin olması arzu edilen nokta için niyet ortaya konulmuştur.. 1977’de geriye bakıldığında da; • Son 15 yıldır asgari %7’lik bir büyüme hızıyla büyümüş, • İstihdam sorunlarını çözümlemiş • Dış ödemeler dengesinde sorun yaşamayan • Sanayileşmiş • Bütün bunları yaparken enflasyonist ya da deflasyonist sorunlar yaşamamış ve • Yurttaşları arasında sosyal adaleti sağlayabilmiş bir ülke görmek arzu edilmiştir