Türkiye Cumhuriyeti İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Türkiye jeopolitik konumundan ötürü hem Mihver hem de Müttefik devletler tarafından savaşa sokulmak istenmiştir. Türkiye'nin Almanya ve Sovyetler Birliği'ne karşı izlediği politikanın denge unsurunu ABD ve İngiltere oluşturmuştur.

Yanıt Açıklaması: “Heyet-i Faale” üyeleri kongrede ele alınması gereken konuları içeren rapor hazırlamıştı. Bu rapora göre başlıca konular şu şekilde belirlenmişti: • Türkiye’de kredi sorunu • Üretimin düzenlenmesi • Gümrük sorunları • Vergiler • Ulaştırma araçları. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Aşar sistemi, Mültezimin kendi kârını da düşünerek hareket etmesine ve zamanla tarımsal kesim üzerinde bir mültezim baskısının ve zulmünün oluşmasına neden olmuştu. Bu nedenle Cumhuriyetin tarımsal alanda atmış olduğu en önemli adımlardan biri aşar vergisinin kaldırılmasıdır. Aşar vergisinin kaldırılmasının tarımsal gelişme üzerinde birçok etkisi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1931 ve 1932 yılları Türkiye’nin sanayi politikasını oluşturduğu dönemdi. Öncelikle sanayi politikasının devletçi ilkeye dayanacağı, Cumhuriyet Halk Partisi’nin Mayıs 1931 tarihli 3. Kurultayı’nda kabul edilmişti.

Yanıt Açıklaması: 1933-1943 yılları arasında devlet bankacılığı gelişmiştir. Bu durumun hukuki çerçevesini ise 1933 tarihli “Mevduat Koruma Kanunu”, “Ödünç Para Verme İşleri Kanunu” (1933) ve “Bankalar Kanunu” (1936) oluşturmuştur. Mevduatı Koruma Kanunu’na göre devlet, bankaların kuruluş biçimlerini, sermayelerini ve ihtiyatlarını, kabul edebilecekleri tasarruf mevduatı tutarlarını ve bir kişiye verebilecekleri en fazla kredi tutarını belirlemiştir.

Yanıt Açıklaması: İzmir İktisat Kongresi'nin kararlarından birisi açıkça iktisadi serbestliğe vurgu yapmaktadır. Dolayısıyla korumacılık en azından 1923'de Türkiye'nin iktisadi esaslarından biri olarak görülmemiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’nin bağımsız bir gümrük politikası izlemesi, Lozan Barış Antlaşması’nın ilgili hükümleri uyarınca 1929 yılına kadar ertelenmişti. Lozan’daki bu kısıtlayıcı hükümlerin 1929’da yürürlükten kaldırılmasıyla birlikte gümrük tarifeleri kontrol altına alınmış ve ardından kamu gelirlerinde ciddi bir artış sağlanmıştı.

Yanıt Açıklaması: Milli Korunma Kanunu hangi Refik Saydam Hükümeti döneminde yürürlüğe konulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Ünlü tarihçi Halil İnalcık’a göre Osmanlı Devleti’nde ilk kapitülasyonlar 1352’de Cenevizlilere verilmişti.

Yanıt Açıklaması: Lozan Barış Antlaşması’nın ilgili hükümleri uyarınca 1929 yılına kadar ertelenmişti. Lozan’daki bu kısıtlayıcı hükümlerin 1929’da yürürlükten kaldırılmasıyla birlikte gümrük tarifeleri kontrol altına alınmış ve ardından kamu gelirlerinde ciddi bir artış sağlanmıştı. Artan gümrük gelirleriyle birlikte kamu maliyesinin ekonomiye müdahale olanakları da artmıştı.

Yanıt Açıklaması: 876’da ilan edilen Kanun-ı Esasi, iki yıl sonra II. Abdülhamit tarafından rafa kaldırılmıştır

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Hükûmeti, Ağustos-Eylül 1908’de gerçekleşen yaygın grevleri bastırmış ve 1909’da Tatil-i Eşgal Kanun-ı Muvakkatı çıkarmıştı. Bu yasal düzenleme, kamu hizmet sektöründe grev yapılmasını ve sendika kurulmasını yasaklamıştır.

Yanıt Açıklaması: Makineleşmenin sağlanması için birtakım ayrıcalıkların tanındığı yıllarda az sayıda makina olduğu, ancak kısa sürede makina sayısının hızlı artışıyla hazinenin vergi kaybının büyümesi ve makineli tarımın 50-60 milyon dönümlük tarımsal alanın yalnızca 1,5 milyon dönümünde yapılması gibi nedenlerle tarımda makineleşmenin özendirilmesi konusu tekrar gözden geçirilmişti. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Şükrü Saraçoğlu Hükümeti döneminde, ekonominin devlet tarafından geniş boyutlu kontrolü için zorunlu hukuki düzenlemeler yapılması ve devletin iktisadi sahaya yani piyasalara inmesini sağlayacak bir takım idari örgütlenmeler oluşturulması gerekmiştir. 18 Ocak 1940’ta Hükümete bu amaçla geniş yetkiler vermek için “Milli Korunma Kanunu” çıkartılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de 1930’larda ulusal gelirin büyük bir bölümü tarımdan elde edilmiştir. Emek ve istihdam da tarım alanında yoğunlaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kliring, ikili ticaret anlaşması çerçevesinde ülkeler arasında dışalım ve dışsatımdan doğan alacak ve borçların döviz kullanılmadan karşılıklı olarak denkleştirilmesine dayalı dış ticaret biçimidir.

Yanıt Açıklaması: 2058 sayılı Devlet Sanayi Ofisi Kanunu 3 Temmuz 1932’de, 2064 sayılı Türkiye Sanai Kredi Bankası Kanunu ise 7 Temmuz 1932 tarihinde TBMM’den geçti. Devlet Sanayi Ofisi’nin ilk görevi, devlet teşebbüsü halinde kurulması planlanan fabrikaların yapımını sağlamaktı. Ayrıca Ofis’e, yerli hammaddelerin üretimde kullanım şekilleri ve tüketimlerini arttırıcı araştırmalar yapmak, Ofis’e gönderilecek teknik sorunları çözmek ve üretim tesisleriyle ilgili projeleri değerlendirmek gibi görevler de yüklenmişti

Yanıt Açıklaması: Sovyetlerle yapılan görüşmelerin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, İngiltere, Fransa ve Türkiye arasında 19 Ekim 1939’da Üçlü İttifak Antlaşması imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: En sonunda 1842’de İsveç Konsolosluğu’nun himayesinde, İngiliz, Fransız, Avusturyalı, Hollandalı, Danimarkalı, İspanyol, Rus, Sardunyalı, Toskanalı, Yunan ve ABD’li tüccarlar tarafından The Bank of Smyrna (İzmir Bankası) kuruldu. The Bank of Smyrna, Osmanlı  Devleti’nde kurulan ilk modern bankadır. Banka, İsveç Konsolosluğu’nun himayesinde ve hükûmetten izin alınmadan kurulması nedeniyle kapatıldı.

Yanıt Açıklaması: 2804 sayılı Maden Tetkik Arama Enstitüsü Kanunu’nun gerekçesinde, Türkiye’de maden araştırmaları yapılmadığı için madencilik alanında büyük ve ciddi sermayenin oluşmadığı belirtilmişti.