Türkiye Cumhuriyeti İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: 1938 yılına değin buğday piyasasına Ziraat Bankası’nı kullanarak müdahale eden devlet, bu tarihte taban fiyatlarını ilan etmek ve stok biriktirerek tarımsal ürünlere destekleyicilik yapmakla görevli Toprak Mahsulleri Ofisi’ni (TMO) kurmuş ve ofis, buğdayla ilgili fiyat ve stok politikasını uygulamakla görevlendirilmişti.

Yanıt Açıklaması: 1930-1938 yılları arasında Türkiye’nin dış ticaretindeki en önemli dört alıcısı sırasıyla, Almanya, İtalya, Amerika ve İngiltere ’ydi.

Yanıt Açıklaması: İngiliz tüccarını ve yatırımcılarını mali açıdan desteklemek amacıyla 12 Eylül 1909’da 1.100.000 Osmanlı lirası sermayeli Türkiye Milli Bankası kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Savaş ekonomisinin hakim olduğu bu yıllarda ihtiyaçların giderilmesi için para arzı arttırılmış ancak bu durum enflasyonun artmasına dolayısıyla halkın fakirleşmesine neden olmuştur. 1938 yılında tedavülde olan para miktarı 219.000.000 lira iken 1946’da bu miktar 975.000.000 liraya ulaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Etibank, ülkenin toprak altı servetlerini rasyonel bir şekilde işleterek değerlendirmek, devletin madencilik ve elektrifikasyon alanındaki faaliyetlerini kurmak, işletmek, finanse etmek ve her türlü bankacılık işlemlerini gerçekleştirmek üzere 14 Haziran 1935 tarihli ve 2805 sayılı kanunla 20 milyon TL sermayeyle kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Fabrikaların kurulmasında 1926 yılı esas alındığında Uşak ve Alpullu’un açıldığı ya da kurulduğu söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Aşar vergisinin kaldırılmasını çiftçiler istemişlerdir.

Yanıt Açıklaması: “Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı” 1933 yılında yürürlüğe girip uygulanmaya başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: 1929 yılında yaşanan ekonomik bunalım, kuşkusuz bir tarım ülkesi olan Türkiye’yi oldukça etkilemişti. Bu yıllardaki en önemli gelişme dünya piyasalarındaki fiyat hareketlerine bağlı olarak tütün, incir, pamuk, üzüm, fındık gibi Türkiye’nin ihraç ettiği ürünlerin fiyatlarının hızla düşmesidir. Ekonomik bunalım sırasında fiyatı en çok düşen tarım ürünü ise buğday olmuştu.

Yanıt Açıklaması: Askerler İzmir İktisat Kongresi’ne katılmamıştır.

Yanıt Açıklaması: İzmir İktisat Kongresi’nde aşar vergisinin kaldırılması gündeme getirilmişti. Konu 1923’ün sonlarına doğru TBMM’ne taşınmıştır. Diyarbakır Mebusu Zülfü Bey, Kasım 1923’te aşarın kaldırılması için Meclis’e teklif sunmuştur. Yasa teklifinin gerekçesinde; (1) içinde bulunulan düzende topraksız köylünün hiçbir zaman toprak sahibi olamayacağı, (2) mültezimlerin uygulamada halka zulmettikleri, (3) aşarın hükümete gelir nispetinde yarar sağlamadığı belirtmişti. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de devletçilik uygulamaları, en belirgin şekliyle 1932 yılında başlamıştı. 1932 Temmuz’unda devlete iktisadî konularda müdahale yetkisi veren sekiz kanun tasarısının Meclis’e sunulması devletçi iktisat politikaların başlangıcı kabul edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: II. Abdülhamit’in eniştesi Damat Mahmut Paşa’nın Sabahattin ve Lütfullah adlarındaki iki oğlunu alıp Avrupa’ya kaçması, Jön Türk hareketine canlılık kazandırdı. 4-9 Şubat 1902 tarihleri arasında muhalifleri bir çatı altında toplamak ve güç birliğine gitmek için Paris’te I. Jön Türk Kongresi toplandı.

Yanıt Açıklaması: Teşvik-i sanayi kanununun amacı öncelikle, milli sanayinin özendirilmesi, yeni sanayi işletmelerinin açılması, yerli-yabancı büyük çaplı sanayi tesislerinin kurulması ve henüz parasını işletmeye alışmamış olan Türk halkını birleştirerek toplu girişimlerde bulunmasını sağlamak olarak özetlenebilir. Zaten 1927 yılına gelindiğinde sanayi biraz gelişme kaydetmiş ve 1913 Teşvik-i Sanayi Kanunu’ndan yararlanan kuruluş sayısı 1913’te 239 iken 1927’de 470’e yükselmişti. Bu gelişmeyi hızlandırmak için Teşvik-i Sanayi Kanunu 15 Mayıs 1927’de kabul edilmiştir. 15 yıl yürürlükte kalacağı belirtilen bu kanunla birlikte, imalat ve madencilik, sanayi kuruluşlarına bazı kolaylıklar sağlanması hedeflenmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: “Milli Mücadele Dönemi’nde Savaş Ekonomisi” konusu incelendiğinde ordunun ikmal işlerini yapacak birim olarak Harp Encümeni’nin kurulduğu görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Ticaret ve Ziraat Nezareti, 1913 ve 1915 yıllarında bir sanayi sayımı yapmıştır. Bu sayım İstanbul, İzmir, Manisa, Bursa, İzmit, Karamürsel, Bandırma ve Uşak şehirlerini kapsamıştır.

Yanıt Açıklaması: 3 Haziran 1933 tarihli ve 2262 sayılı kanunla bu iki kuruluş birleştirilerek 20 milyon TL sermayeli Sümerbank kurulmuştur. Sümerbank’ın başlıca görevleri şunlardı: • Devlet Sanayi Ofisi’nden devralacağı fabrikaları işletmek, • Özel sanayi kuruluşlarındaki devlet iştiraklerini yönetmek, • Özel kanunlara göre kurulacak fabrikalar dışındaki devlete ait bütün sınai kurumlarının etüt ve projelerini hazırlamak, bunları kurmak ve yönetmek, • Sermayesi ölçüsünde ülkenin kalkınması için gerekli sınai kuruluşlarına katılmak, • Ülkeye ve kendi fabrikalarına gerekli iş gücünü yetiştirmek, • Sınai kurumlara kredi vermek ve her türlü bankacılık işlemleri yapmak. • Ulusal sanayiin gelişmesi için gerekli önlemleri araştırmak.

Yanıt Açıklaması: 7 Mayıs 1945’te Almanya’nın ve 14 Ağustos’ta da Japonya’nın teslim olmasıyla II. Dünya Savaşı resmen sona ermiştir.

Yanıt Açıklaması: İsmet İnönü cumhurbaşkanı olunca, Cumhuriyet ideolojisini köylere ulaştırmak için Halkodaları oluşturmuş ve Köy Enstitülerini kurmuştur.