Türkiye Cumhuriyeti İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Bretton Woods kurumlarından olan Uluslararası Para Fonu, kısa adıyla IMF (the International Monetary Fund), 1944’de uluslararası para sisteminin dengeli işlemesi için kurulmuştur

Yanıt Açıklaması: Dışarıdan gelecek kaynağa daha fazla ihtiyaç bulunduğundan ülke yurt içi destekleme yapamadığı söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: TMSF, 1994 yılında yaşanan ekonomik kriz ardından yeniden yapılandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Doğu Bloku ya da diğer adıyla Demir Perde çökmeye başladı. Bu çöküş de liberal ekonomilerin baskılayıcı sistemlerden daha iyi çalıştığı görüşünün hem devletler nezdinde hem de akademik dünyada daha yaygın olarak kabul edilişini pekiştirmiştir. Doğru cevap B dir.

Yanıt Açıklaması: Enflasyonist gelişim tablosunu kontrol etmek için ülkede polis denetimli ekonomik kontroller uygulanmıştır. Ekonomik tedbirler ise spekülasyonu, karaborsayı ve soygunu beraberinde getirmiştir. Savaş ekonomisinin olası her türlü ağır koşulları halka yüklenmişken, hükumetlerin aldığı polis denetimli bu alternatif tedbirler istenilen sonuçlarını getirmemiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Zorluklar sadece yurtiçinden de kaynaklanmamaktadır. Yurt dışında da Ermeni terör örgütü (Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia, kısaca ASALA) 1970’ler boyunca Türk Dışişleri mensuplarını hedef alan kaçırma, suikast eylemleri gerçekleştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de ithal ikameci ekonomik model 1970’li yıllardan itibaren terk edilmeye başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Sabit döviz kuru uygulaması ile Türk lirası değerli tutularak yurt dışından alınmak arzunda olan hammadde vb.leri nispeten düşük fiyatlarla yurt içine girerler. Buna göre dalgalı döviz kuru değil sabit döviz kuru uygulanmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Savaş sonrasında Dünya’da İngiliz iktisatçı J.M.Keynes’den (1883-1946) adını alan Keynesyen İktisat Teorisi yaygın uygulama alanı bulmuştur. Keynes ekonomide (1929 krizi gibi) bir sorun olduğunda talebi harekete geçirecek devlet müdahalelerinin ekonomiyi canlandırabileceğini iddia etmektedir. Müdahale ise devletin gelirlerine bağlı olmaksızın örneğin bireylerin gelirlerine zam yaparak ya da sonuçları uzun vadede alınacak kamu yatırımları yaparak oluşturulabilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: 1998 yılında ise bankalara yatırılan paraların bir kereye mahsus olmak üzere kaynağının soruşturulamamasını içeren mali reform paketi uygulanmıştır. Bu uygulama mali milat olarak bilinir.

Yanıt Açıklaması: 1990 yılında yaşanan Körfez Krizi ve 1991 yılında yaşanan erken seçimden dolayı daraltıcı para politikası uygulanamamıştır. Kamu açıkları yine artmış ve Körfez Savaşının getirdiği belirsizlikten dolayı bankalardan mevduat çıkışı hızlanmış bu durum bankacılık sektörünü krize sürüklemiştir.1993 yılında faiz oranları yükselmiş faiz oranı döviz kuru dengesi bozulmuş ve 1993 yılında iki büyük rating kuruluşu Türkiye’nin kredi notunu düşürmüştür. Bunun sonucu Türkiye’den büyük oranda sıcak para çıkışı olmuştur. Bu durum 5 Nisan kararlarına zemin hazırlamıştır. 1980 yılı sonrası kamu kesimi açığı oldukça artmıştır. Toplanan vergiler bu açığı kapatmaya yetmemiştir. Devlet bu açığı iç borçlanma yöntemiyle kapatmaya çalışmıştır. Zamanla iç borç dış borca dönüşmüştür. Devletin merkez bankası döviz rezervlerine başvurmaya başlamasıyla Merkez Bankası (MB) rezervleri azalmış yeni bir istikrar programının hazırlanması kaçınılmaz olmuştur. İç faiz oranları hızla yükselmiş ve bu durumdan ötürü Türkiye’ye sıcak para girişi artmıştır. Döviz miktarı arttığı için TL yabancı paralar karşısında değer kazanmış, ihracat azalmış ve ithalat artmıştır. Dış ticaret açığı ve cari işlemler açığı tırmanmıştır. Kamu kesiminin iç borç ve faiz ödemeleri toplanan vergilerin üzerine çıkmıştır. Bu tarz olumsuz gelişmelerin yaşandığı dönemde iki büyük rating kuruluşu Türkiye'nin kredi notunu düşürmüştür. Türkiye riskli ülke konumuna düşmüştür. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İkinci dünya savaşının fiili iki galibi olan SSCB ve ABD'nin iki kutbunda yer aldığı soğuk savaş dönemi, sıcak savaşın nadiren yaşandığı ancak uluslararası iktisadi, politik ve askeri bir gerginlik dönemidir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: VarşovaPaktı, 1955’te Federal Almanya’nın NATO’ya alınmasının da tetiklemesi ile Varşova’da yedi sosyalist ülkenin imzaladığı Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması ile kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de art arda yaşanan Kasım ve Şubat krizleri mali nitelikte krizlerdir. Mali krizler faiz oranlarını ve döviz kurlarını artırıcı etki yapar.

Yanıt Açıklaması: Dönemin hükümeti, 7 Eylül 1946’da kur değişikliğini ve dış ticarette liberalizasyonu içeren bir dizi önlemi alarak IMF’ye üye olmayı tercih etmiştir. 7 Eylül kararları ile primli kur sistemi kaldırılmış, Türk lirası devalüe edilmiş, ithalatta kontenjan, tavan uygulamaları kaldırılmış, dövizle ithal edilecek malların listesi genişletilmiş, ulusal sanayinin korunması amacıyla bazı alanlarda gümrük tarifeleri gözden geçirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Bretton Woods’un çöküşünün ardından ekonomik sistemler daha esnek olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı, 17 Nisan 1934 tarihinde Türkiye'de yürürlüğe konulan, 1934-1939 yılları arasında sanayi gelişiminin hedeflendiği plandır.

Yanıt Açıklaması: Köyden kente göçün yarattığı ilk ve en temel sorun konut sorunu olmuştur. 1950’lerden sonra öncelikle İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde gözlenmeye başlanan bu sorun, günümüzde bütün illerde söz konusudur. Bu nedenle başarılı bir mücadeleden söz etmek zordur. Fakat bununla birlikte kamu eliyle yapılan konutlardan, kamu tarafından kredilendirilen ortak üretimlere (konut kooperatifleri), ailelerin kendilerinin çözümü olarak düşünülebilecek gecekondulaşmaya kadar farklı uygulamalara rastlamak mümkündür. 1950-60 arasında ise ilk toplu konutlar ve yaygın bir gecekondulaşma görülmektedir. Hızlı kentleşme nedeniyle ister legal olsun ister gecekondular gibi illegal olsun inşaat sektörünün gelişmesinde önemli bir katkısı vardır. Hatta temel mal ve imalat sanayine ayrılabilecek sermayenin inşaat ve arsa ticaretine yönelmiş olması mümkündür. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Dış borçların ödenemez hale gelmesi, Türkiye’yi IMF’yle onun şartları ile masaya oturmaya zorlamıştır. Pazarlığı yapılan konular, yeni krediye karşılık 1946’dan beri Türkiye’ye önerilen yatırımlarının sınırlandırılması, kamu harcamalarının ve Türk lirasının değerinin düşürülmesidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Hükümet 3 Temmuz 1932 tarihinde 2056 sayılı “Buğday Koruma Kanunu” nu çıkarmıştır. Kanun ile buğday fiyatlarındaki kısa dönemli dalgalanmaların önlenmesi hedeflenmiştir.