Türkiye Cumhuriyeti İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Tanzimat döneminde üretime yönelik bazı şirketler kurulmuştur. Bunlar; Simkeşler Şirketi (14 Ağustos 1866), Debbağlar Şirketi (Eylül 1866), Saraçlar Şirketi (25 Haziran 1867), Kumaşçılar Şirketi (9 Nisan 1868), Dökümcüler Şirketi (14 Nisan1868) ve Demirciler Şirketi (29 Nisan 1868)’dir.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu Kanun Varlık Vergisi Kânunudur.

Yanıt Açıklaması: Liberal düşüncesinin en etkili yayın organlarından birisi Ulum-ı İktisadiyye ve İçtimaiyye Mecmuası’dır.

Yanıt Açıklaması: Meslek sahibi pek çok insanın savaşlarda yaşamını kaybetmesi ve ekonomiyi ellerinde bulunduran Ermeni ve Rumların tehcir ve mübadele sonucu ülkeden ayrılmaya zorlanması, ekonomiyi iyice zayıflatmıştı. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Milli iktisat politikasının ortaya çıkmasının diğer bir nedeni de Almanya’nın etkisi oluşturmuştu. Meşrutiyet’in ikinci yarısında İttihatçılar Alman devlet modeline imrenerek bakmışlardı. Onlara göre Alman modeli benimsenir ve uygulanırsa Türkler ulusal bir devlet oluşturabilirdi.

Yanıt Açıklaması: Prof. Orlof başkanlığındaki Sovyet heyetinin hazırladığı rapor 1933 yılı sonuna doğru hükümete sunulmuştu. Hükümet ve Atatürk rapor üzerinde gerekli düzeltmeleri yapmış ve kesinleşen plan, “Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı” olarak 17 Nisan 1934’te yürürlüğe konulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Refik Saydam hükümeti döneminde polis denetimli ekonomik kontrollerin uygulanmasını beraberinde getirmiştir. Bu kontrolün sağlanması için Milli Korunma Kanunu çıkartılmış ve piyasanın kontrolü için de Ticaret Ofisi ve İaşe Müsteşarlığı kurumları oluşturulmuştur.

Yanıt Açıklaması: İller Bankası olarak adı sonradan değiştirilecek olan bu banka 11 Haziran 1933 tarih ve 2301 sayılı kanunla Belediyeler Bankası adıyla kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1923-1929 yılları arasında alınan vergiler kapsamında özel tüketim vergisi adı altında bir vergi türü yoktu. Daha çok günümüze yakın dönemde ortaya çıkmıştır

Yanıt Açıklaması: iş kazalarında meydana gelen artış, Milli Korunma Kanunu’nun sonuçlarından biridir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, Almanya ve Sovyetler Birliği tarafından imzalanan saldırmazlık anlaşması sonrasında kendini korumak için İngiltere ve Fransa ile Üçlü İttifak Antlaşmasını imzalamıştır. Bu doğrultuda üç ülke Akdeniz'de olası bir saldırı durumunda birbirlerine yardım etmeyi kabul etmişlerdir. Ancak Türkiye'nin kendisini Sovyetler Birliği'ne karşı savaşa sokacağı durumlarda antlaşmanın uygulanmamasını taraflar kabul etmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Halk Bankası, küçük esnaf ve sanatkârın kredi ihtiyacını karşılamak için 8 Haziran 1933’de kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1940 yılında savunma harcamaları genel bütçenin %53’ünü oluştururken, 1941 yılında bu oran %55’i görmüş, ardından her yıl %1’lik indirim uygulanarak 1944 yılında %51 seviyesine çekilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İzmir İktisat Kongresi, 1923 yılında toplanmıştır. Milli bir modele dayalı iktisadi kalkınmanın esasları bu toplantıda karara bağlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Dr. Refik Saydam, 8 Eylül 1881 tarihinde dünyaya geldi. Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı’nda ordu bünyesinde tifo, dizanteri, veba ve kolera hastalıklarıyla mücadele etti ve tifüse karşı geliştirdiği aşıyla tıp literatürüne girdi. 1919 yılında 9. Kolordu Sağlık Müfettişi Muavinliği görevi ile Mustafa Kemal Atatürk’ün yanında Samsun’a çıktı. Erzurum ve Sivas Kongrelerine katıldı. Birinci TBMM’ne Doğubayazıt milletvekili olarak girdi, 1923 seçimlerinde de İstanbul milletvekili olarak üyeliğini sürdürdü. Cumhuriyet döneminde sağlık alanında birçok alışma yaptı. 1938 yılından sonra İçişleri Bakanlığı, CHP Genel Sekreterliği ve Kızılay  Başkanlığı görevlerini yerine getirdi. 1939-1942 yılları arasında Başbakanlık yaptı. 8 Temmuz 1942 tarihinde bir inceleme gezisi sırasında kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti.

Yanıt Açıklaması: Hükûmet, kaldırılmış olan kapitülasyonların yerine konulacak rejimi ve ülkedeki yabancıların konumunu belirlemek amacıyla 8 Mart 1915’te “Memalik-i Osmaniye’de Bulunan Ecnebilerin Hukuk ve Vezaifine Dair Kanun-u Muvakkatı” yayımladı.

Yanıt Açıklaması: Devletin özel sektör sanayisine yaptığı yardım ve teşviklerin yetersizliği ve sermaye sahiplerinin, yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olmamalarından ötürü, yatırımcılara sermaye ve bilgi vermek, onlara rehberlik etmek amacıyla 19 Nisan 1925 tarihinde Sanayi ve Maadin Bankası kuruldu.

Yanıt Açıklaması: Aşar vergisi mültezimin kendi kârını da düşünerek hareket etmesine ve zamanla tarımsal kesim üzerinde bir mültezim baskısının ve zulmünün oluşmasına neden olmuştu. Bu nedenle Cumhuriyetin tarımsal alanda atmış olduğu en önemli adımlardan biri aşar vergisinin kaldırılmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kasım 1936 tarihinde ise İktisat Vekili Celal Bey, “İkinci Beş Yıllık Sanayi Projesi”ni Başbakanlığa sunmuştu. Yeni proje birincinin aksine, tüketim malları üretimi üzerinde çok daha az durmaktaydı. Ayrıca, birinci programa göre daha ayrıntılı olarak mühendislik, maliyet ve piyasa araştırmalarına dayanmaktaydı. Ancak bu plan İkinci Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla uygulamaya geçirilememişti.

Yanıt Açıklaması: Ticaret Nezâreti 1839’da kurulduktan bir yıl sonra bu nezarete bağlı ticaret mahkemesi kuruldu. Mevzuat alanındaki boşluğu tamamlamak üzere 1850’de Kanunname-i Ticaret-i Berriye adıyla bir kanun çıkartıldı. Bu kanun Tanzimat döneminde özel hukuk alanında çıkartılan ilk yasadır.