Osmanlı Tarihi (1876–1918)

Yanıt Açıklaması: Beklenen askeri ve lojistik destek bir türlü gelmiyordu. II. Abdülhamid’in savaşı saraydan yönetme politikası, devlet adamları ve özel­likle Gazi Osman Paşa’ya karşı komutanlar arasında kendisini gösteren kıskançlık ve koordinasyonsuzluklar da yardımı engelleyen diğer hususlardı. Öte yandan, Plevne ordusunda milis gücü olarak bulunan Çerkez askerleri de çoğunlukla firar ettiğinden bu durum askerlerin moralini ciddi ölçüde bozmaktaydı. Bir buçuk ay­lık tam kuşatmada çemberin iyice daraltılmasıyla, Kasım ayından itibaren yiyecek sıkıntısı tesirini göstermeye başladı. Bir ekmek ve et parçasından oluşan askerin günlük tayını, gitgide azaldı. Açlıktan ölen atların eti bile yeniyordu.Tüm bu durumlar Plevne savaşının kaybedilmesinin birer nedeni olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İlk Osmanlı parlamentosu 19 Mart 1877 tarihinde yapılan bir tören ile açıldı.

Yanıt Açıklaması: 7 Ekim 1908’de Bosna-Hersek’in Avusturya-Macaristan toprağı olduğu resmen ilan edildi.

Yanıt Açıklaması: Peş peşe gelen yenilgi haberleri üzerine, bazı askeri tedbirler alınmaya başlandı. Bunlardan biri, savaşın İstanbul’da teşkil edilen bir askeri komisyon tarafından yürütülmesi kararıydı. Zira, savunma plan ve savaşlarının, muharebe tekniğine göre yapılmadığı düşünülüyordu. Ayrıca, birlikler arasında bir koordinasyonsuzluk ve başıbozukluk söz konusuydu. Öte taraftan, başarısızlıkları görülen Serdarıekrem Abdülkerim Nadir Paşa ve Serasker Redif Paşalar azledilerek divanıharbe verildiler. Abdülkerim Nadir Paşa’nın yerine, Tuna ordusu komutanlığına Mehmet Ali Paşa getirildi. Alınan bu tedbirler, az da olsa etkisini göstermeye başladı. Mehmet Ali Paşa, o sırada Rusçuk’a yönelen Grandük Nikola’yı yenmesine rağmen, General Gurko da 22 Temmuz’da Eski Zağra’yı ele geçirdi. Ancak Gurko, bu sırada Karadağ tarafından gelen Süleyman Paşa tarafından mağlup edildi. Bu gelişme sonrasında, Rusların eline geçmiş olan Balkan Dağları’nın güneyindeki yerler de geri alındı. Süleyman Paşa, daha sonra Şıpka geçidine yöneldi. Amacı, stratejik önemi olan bu geçidi Ruslar’dan geri almaktı. 21 Ağustos’ta başlattığı saldırılara ve şiddetli çatışmalara rağmen geçit bir türlü geri alınamadı. Buna rağmen, Süleyman Paşa’nın gösterdiği bu başarılar, Osmanlı ordusu için moral kaynağı olmuş ve tarihe “Şıpka kahramanı” olarak geçmesini sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı hükümeti üyeleri ve özellikle Sadrazam Midhat Paşa bu tehdit ve dayatmalar karşısında devletlerin önerilerinin tamamen reddedilmesini istiyordu. Kamuoyunda da bu doğrultuda hareketlenmeler vardı. Ama hiç kimse bu sorumluluğu tek başına alamazdı, bunun için bir genel meclise ihtiyaç duyuldu. Bu maksatla 18 Ocak 1877 tarihinde Müşir ve Ferik rütbesinde olup İstanbul’da bulunan bütün askerler, mahkeme başkanları ?urâ-yi Devlet üyeleri, kabine üyeleri, saray görevlileri, ulema ve farklı dinlere mensup ruhanî önderlerden iki yüze yakın üyeden oluşan bir meclis toplanarak teklifleri görüştü. Birçok meclis üyesi ve özellikle eski sadrazam Mehmed Rüşdü Paşa tekliflerin aleyhinde hararetli konuşmalar yaptılar. Sunulan önerilerin Osmanlı Devleti’nin hükümranlık hakları ile bağdaşmadığında ağız birliği edildi. Hıristiyan ruhanî liderlerin de önerilerin reddi yolundaki konuşmaları meclisin kararlılığını daha da arttırdı. Meclis, “Osmanlı hukukunun yabancıların tahakkümüne terk edilmesinin devletin itibarını dünyanın gözünden düşüreceği” gerekçesiyle, devletlerin tekliflerinin reddedilmesine karar verdi. Alınan karar, Padişah’ın onayı ile 20 Ocak 1877’de Hariciye Nazırı tarafından devletlerin temsilcilerine tebliğ edildi. Bunun üzerine elçiler de yerlerine birer maslahatgüzar bırakarak İstanbul’u terk ettiler.

Yanıt Açıklaması: Muharrem Kararnamesi uyarınca Duyûn-ı Umumiye-i Osmaniye idaresi meclisi kurulması kararlaştırıldı. İstanbul merkezli komisyonda İngiliz, Hollandalı, Fransız, Alman, Avusturyalı, İtalyan ve Osmanlı birer üye bulunacaktı. Meclis her yıl bir bütçe hazırlayacak ve hükümetçe tasdik edilecekti.

Yanıt Açıklaması: 1881 yılında Alman Başbakanı Bismarck, birincisi 1872 yılında kurulan ancak 1875 yılında dağılan “Üç İmparator Ligi”ni yeniden kurdu. Avusturya-Macaristan, Rusya ve Almanya arasında kurulan ikinci “Üç İmparator Ligi” en azından İngiltere’ye karşı olumsuz amaçlar taşıyordu.

Yanıt Açıklaması: 1839 yılında Tanzimat’ın ilanı ile kendini yenileme konusunda büyük kararlılık gösteren Osmanlı Devleti, 1876 yılına kadar pek çok değişimlere uğradı. Birçok yeni kurum hayata geçirildi ve mahalli idareler güçlendirilmeye çalışıldı. Tanzimat’ın hedefleri arasında gösterilmemiş olsa bile eğitimde önemli adımlar atıldı. Buna paralel olarak önce devletin resmi gazetesi olan Takvim-i Vekâyi’ ardından yarı resmi ve özel nitelikli gazetelerin hayata geçmesi ile toplumda bir kamuoyu oluşmaya başladı. Daha ziyade bürokrasiden yetişen entelektüeller çoğaldı ve yeni bir yönetim biçimine geçme arzusu yüksek sesle söylenmeye başlandı. Devleti içinde bulunduğu sıkıntılardan kurtarıp “terakkîyi” (gelişmeyi) sağlayacak modelin, hanedanlığın muhafazası ile birlikte anayasal sisteme geçmekle mümkün olduğu düşünülüyordu. Zira kabine, sadrazam değişiklikleri ve bürokrasinin her gün yeniden şekillendirilmesi sorunlara çözüm olmaktan ziyade sürekli birbirine muhalif yeni gurupların meydana gelmesine sebep olmaktaydı. 1860’lardan beri faaliyet gösteren ve kendilerine Yeni Osmanlılar denilen yenilikçi gurup, devletin anayasal/parlamenter sisteme geçmesi gerektiğine inanıyor ve bu doğrultuda faaliyet gösteriyorlardı. İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Süavi gibi aydınlar basın yolu ile Midhat Paşa, Mehmed Rüşdi Paşa, Damad Mahmud Paşalar gibi önderleri de bürokrasi içinde anayasal sisteme geçmek için ellerinden geleni yapıyorlardı. Nitekim Sultan Abdülaziz’in bir ihtilal ile tahttan indirilmesi olayında hepsinin bir şekilde katkıları olduğu varsayılabilir. Onun yerine tahta geçecek olan V. Murad, Yeni Osmanlılara yakındı ve onlar ile ilişkileri vardı. Bundan dolayı devleti meşrutiyete (anayasal monarşiye) onun geçirebileceğine inanıyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Üç İmparator Ligi politikaları çerçevesinde Almanya, Osmanlı Devleti'nin dağıl­masını ve büyük devletler arasında dengeli bir paylaşıma tabi tutulmasını istiyor­du. Bismarck'a göre, Osmanlı Devleti'nin büyük devletler arasında paylaşılması, hem Avrupa'da kurulan dengeleri koruyacak, hem de Avrupa barışma katkıda bu­lunacaktı. Bu paylaşımda, Avusturya-Macaristan Bosna-Hersek'i yani Batı Balkan­ları, Rusya Boğazlar'ı, İngiltere de Fransa ile anlaştıktan sonra Mısır'ı alabilirdi. Bis­marck'ın belirlediği bu Alman politikası, Üç İmparator Ligi'nin dağıldığı 1886-87 yıllarına kadar sürmüş ve ana hedeş olan Fransa'nın yalnız bırakılmasını temine yönelik olmuştur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Rusya’nın, Osmanlı Devleti ile tek başına yaptığı Ayastefanos Antlaşması ile şark meselesini sadece kendi menfaatleri açısıdan halletmek istemesi, İngiltere ve Avusturya'yı büyük endişeye sev etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlının ilk anayasası olan Kanun-i Esasinın ön gördüğü meclis (Meclis-i Mebusan) için kısa sürede seçimler yapıldı. Bu seçim iki dereceli bir seçimdi. 141 kişiden oluşan ilk meclisin üyelerinin 115’i meclis-i mebusan, 26'sı meclis-i ayan (ayan meclisi) üyeleri idi. Mebusların 69 u Müslüman 46sı da diğer dinlere mensuptu. İlk Osmanlı parlamentosu 19 Mart 1877 tarihinde yapılan bir tören ile açıldı. Meclis’in açılış töreni Dolmabahçe Sarayı’nda “Divan-i Hümayûn Mahalli” de denilen büyük muayede (bayramlaşma) salonunda Ahmet Vefik Efendi (daha sonra Paşa)nın başkanlığında yapıldı. Açılışı II. Abdülhamid yaptı. Salonda kurulan tahtın etrafında önde gelen devlet ricali protokol üyeleri; karşısında, sağ tarafta ayan meclisi, solda mebusan meclisi üyeleri yer alıyordu.

Yanıt Açıklaması: Halepa Misakı bir çeşit anayasa niteliği taşımakta ve Girit yönetiminin şeklini belirlemektedir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere’yi üç önemli alanda; Balkanlar, Akdeniz ve Orta Asya’da sıkıştırmaktır.

Yanıt Açıklaması: Berlin Kongresi 13 Haziran 1878 yılında toplanmış antlaşma ise 13 Temmuz 1878 tarihinde imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı dış politikasında İngiltere’den boşalan yeri Almanya doldurmaya başlayacaktır. II. Abdülhamid’in dış politikada uyguladığı “denge siyaseti”nin de bir sonucu olarak, İmparator II. Wilhelm döneminde, 1890’lardan itibaren belirgin bir Osmanlı-Alman yakınlaşması kendini gösterecektir. Görüldüğü üzere, İngiliz siyasetinin değişmesiyle başlayan bu süreç, I. Dünya Savaşı’na giden yolda üçlü itilaf ve üçlü ittifak bloklarının ortaya çıkmasıyla sonuçlanacaktır.

Yanıt Açıklaması: Berlin Kongresi ve nihayetinde imzalanan Berlin Antlaşması, getirdiği sonuçlar açısından, 19. yüzyılın son çeyreği ile 20. yüzyılın ilk çeyreğindeki siyasi ve askeri gelişmeleri doğrudan etkilemiştir. Bu bakımdan, pek çok devlet ve imparatorluk için olduğu kadar, dünya tarihi için de önemli dönüm noktalarından biridir. Öyle ki, antlaşma ile ortaya çıkan yeni düzen, I. Dünya Savaşı’na giden yolu da hazırlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Yeni Osmanlılardan  İbrahim Şinasi, Namık Kemal, Ziya Paşa, Ali Süavi gibi aydınlar basın yolu ile Midhat Paşa, Mehmed Rüşdi Paşa, Damad Mahmud Paşalar gibi önderleri de bürokrasi içinde anayasal sisteme geçmek için ellerinden geleni yapıyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Padişah, saray erkanından Eğinli Said Paşa, Küçük Said Paşa ve Süleyman Paşa’ları metni inceleyip yazılı görüş bildirmeleri için görevlendirdi. Onlar da aralarında tartışarak altı maddelik bir raporu padişaha sundular. Birinci maddede, Kanun-i Esasi müsveddesinde, devlet idaresi ve teb’anın hukuku bizzat padişah tarafından deruhte edileceği fıkrasının, padişahı müşkül duruma düşüreceğinden bahisle bu gibi sorumlulukların her yerde olduğu gibi Osmanlı Devleti’nde de vükelaya ait olması gerektiği hatırlatıldı. İkinci, üçüncü ve dördüncü maddelerde ise, müsveddenin yazım şekli tenkit edildi. Metnin baş tarafına konulan uzun girişin gereksiz olduğu, arkasından gelen önemli maddeleri gölgelediği ve benzeri kanunların lisanına uygun olmadığı belirtildi. Beşinci madde de aynı konuya devam edilerek, anayasanın zaten Padişah’ın bir Hatt-i Hümayunu ile sunulacağından bu tür girişlere gerek olmadığı vurgusu yapıldı. Altıncı maddede birbiri ile çelişen maddeler ele alındı. Anayasa’da yer alan “Osmanlı Devleti’in resmi dini İslamdır” maddesinin eski taslakta olduğu gibi; “Osmanlı Devleti İslam Dini üzerine tesis edilmiştir” şekline dönüştürülmesi istendi. Gerekçe olarak da “devletin tüzel bir kişilik olduğunu ve tüzel kişiliğe din isnat etmenin doğru olmayacağı” ifade edildi. Aynı şekilde Devlet’in resmi dili Türkçe’dir ve Devlet hizmetinde yer alacak her bireyin Türkçe bilmesi gerektiği” ne dair bir maddenin anayasada yer alması gerektiği dile getirildi. Komisyonun padişahın hukukuna ve girişe dair tenkitleri yerinde bulundu; din ile ilgili teklifi kabul görmedi fakat dil ile ilgili teklifleri anayasada yer aldı.

Yanıt Açıklaması: İstanbul Konferansı, II. Abdülhamid tahta çıktıktan sonra onun ilk diplomatik deneyimidir.

Yanıt Açıklaması: Erzurum’un Aziziye ve Topdağı tabyalarındaki müdafaa sırasında, yaşlı bir kadın olan Nene Hatun’un Erzurumluları düşmana karşı bir araya getiren ve savaştıran gayretleri, belki de bu başarıda en büyük etkenlerden biriydi. Bu yönüyle Nene Hatun, Türk tarihindeki kadın kahramanlardan biri olarak kabul edilir.