Osmanlı Tarihi (1876–1918)

Yanıt Açıklaması: Osmanlı topraklarında Alman iktisadi nüfuzunun bu şekilde hızla yayılması, eski imtiyazları olan Fransız ve İngilizlerin tepkisine neden olmaktaydı. Ancak asıl tepkileri uzun zamandan beri konuşulmakta olan Berlin-Bağdat Demiryolu yapım ve işletme imtiyazının 1900 yılı başında Almanlara verilmesi ile ortaya çıktı. Aslında Osmanlı Devleti başlangıçta İngilizlerin de bu yatırıma ortak olmalarından yana idi ve bu teklif İngiltere’ye ulaştırıldı. Fakat gerek İngiliz sermayesinin yetersizliği gerekse İngiliz hükümetinin Almanlara tahammül edemeyişi yüzünden istenilen cevap alınamadı. Aksine İngiliz hükümeti projenin engellenmesi için çalışmaya başladı. Bu yüzden 3 Mart 1903 tarihinde yapılan kesin imtiyaz sözleşmesi ile Bağdat Demiryolu Şirketi’nin kurulmasına karar verilerek iş tamamen Almanlara havale edildi.

Yanıt Açıklaması: Gittikçe etkisini arttırmasına rağmen, Panislavizmin önünde ciddi engeller de bulunmaktaydı. Bu hareketin oluşmasında Ortodoksluğun etkisi kuşkusuz çok bü­yüktür. Ancak, Ortodoks olmayan Slavlar da vardı. Örneğin PolonyalIlar, Katolik ve Batı kültürüne yakın olmalarından dolayı, bu birliğin dışında tutulmaya çalışıl­mıştır. Ayrıca, Avusturya-Macaristan içinde yaşayan geniş Slav topluluğunun bü­yük bir kısmı da yine Katolik olup, Batı kültürünün tesiri altındaydı. Samarin’in sa­vunduğu “Ruslaştırma” fikrine ağırlık verilmesi ve Rus kültürünün egemen kılın­mak istenmesi de, Panislavizmin önündeki ciddi engeller arasındaydı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin bu savaşta yenilmesi ve hattâ büyük bir bozguna uğramasının belli başlı nedenleri bulunmaktadır. Öncelikle, savaş oldukça geniş bir coğrafyada ve farklı cephelerde meydana gelmiştir. Daha önce de ifade edildiği üzere, gerek Balkanlar’da gerekse Doğu Anadolu’da yapılan savaşlar, tek bir hat üzerinde değil de birbirinden uzak ve farklı bölgelerde cereyan etmiştir. Bu ise, Osmanlı kuvvet­lerinin geniş bir alana yayılmasına ve birbirlerinden kopuk olarak savaşmalarına neden olmuştur. Bu durumla bağlantılı olan bir diğer sebep de, kumandanlar ara­sında baş gösteren irtibatsızlıktı. Askeri harekâtın, padişahın etkisiyle İstanbul’dan idare edilmesi de buna eklenince, savaşın başından itibaren ciddi bir koordinas­yonsuzluk kendini göstermiştir.. Malzeme, silah ve mühimmat nok­sanlığı ile bunların ulaştırılmasında yaşanan zorluklar da, savaşın kaybedilmesinde önemli bir etken idi. Her iki cephede yapılan savaşların önemli bir bölümünün kış aylarında meydana gelmesi, şüphesiz Ruslara büyük bir avantaj sağlamıştır. Ayrıca,sayı ve nitelik bakımından oldukça büyük olan bu donanma etkili bir şekilde idare edilebilseydi, Rusya’nın Karadeniz’deki liman­ları ve donanması baskı altına alınabilir ve bu yolla bir üstünlük sağlanabilirdi. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Batılı devletler, kendi aralarındaki ihtilaflarda bile her zemin ve şartta Yunanistan’dan yana tercihlerini kullanmak için birbirlerini iknaya çalışmaktaydı. Özellikle 1878 Berlin konferansı esnasında İngiltere’nin Yunanistan’dan yana tavır takınması ve bu amaçla, Rusya ve Bulgaristan’ı dizginlemesi, Atina’daki idarecileri oldukça cesaretlendirdi. Yunanistan, Girit konusunu yeniden ısıtarak Batılı ülkelerin gündemine getirdi. Hatırlamak gerekirse, geçmişte 20 Kasım 1878 Halepa fermanı ile Girit adasına verilen geniş yetkiler daha doğrusu muhtariyetler, hem adadaki Rumları cesaretlendirmiş, hem de Yunanistan’ın ada ile birleşme arzusunu körüklemiştir. Yunan milliyetçilerinin oluşturduğu “Etnik-i Eterya” gibi örgütler, bu amaçla çalışmalarını hızlandırmıştı. Bu nedenle bölgede olaylar durulmamış, adada yaşayan Müslümanlar üzerinde baskılar artmıştı. Tabii olarak, Müslüman-Türk halk da gelişmelerden rahatsız olmuş ve tepkilerini ortaya koymuşlardı.

Yanıt Açıklaması: Yunanistan’da iktidar değişikliği oldu. Yeni hükümet ilk icraat olarak, Atina üzerine yürüme ihtimali olan Osmanlı ordusunun durdurulması için bütün batılı devletler nezdinde girişimlerde bulundu. Yeni Yunan hükümeti Avrupa kamuoyunu etkilemek için savaşta gazetecilerin ve Hıristiyanların yok edildiği iddialarını dile getirerek propaganda maksatlı suçlamalar yapıyordu. Özellikle Rus çarı bu çağrıdan sonra Sultan II. Abdülhamid nezdinde özel teşebbüste bulundu. Yapılan barış çağrılarına zaten savaş istemeyen Osmanlı Devleti olumlu yanıt verdi ve 20 Mayıs 1897’de ateşkes imzalandı. Rus çarının Sultan II. Abdülhamid’e yaptığı ateşkes ve barış çağrısında iki temel esas vardı. Birincisi, Osmanlı Devleti’nin toprak kaybı olmayacaktır. İkincisi ise Girit’te muhtariyet kurulacaktı. Ancak, bu muhtariyet daha sonra geliştiği gibi Osmanlı askerlerinin adadan çıkarılmasını içermiyordu. Savaş 18 Nisan 1897’de başladı, 15-17 Mayıs 1897’de Dömeke Meydan Savaşı oldu ve 20 Mayıs 1897’de ateşkes anlaşması imzalandı. Öyleki, toplam süre bir aydır. Bu bir aylık dönem sonucunda Osmanlı ordusunun nihai kazancı; 93 (1877-78) harbinden sonra alınan parlak bir zafer idi.

Yanıt Açıklaması: Çanakkale cephesinin asıl mimarları olan İngiltere ve Fransa'nın bu cepheyi açmalarındaki "ana hedefi" Akdeniz'in stratejik güvenliğini garanti altına almaktır. Diğer şıklarda verilen ifadeler yan hedeflerdir. Doğru seçenek "D" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Anlaşmanın ilan edilen aç›ı hükümleri de şunlardı: 1- Osmanlı Devleti Trablusgarp ve Bingaziden askerlerini çekecektir. Buna karşılık italya da on iki adayı boşaltacaktı 2- Esirler karşılıklı serbest bırakılacak, bütün siyasi suçlular affedilecekti. 3- iki devlet arasındaki bütün eski anlaşmalar yürürlükte olacaktı. 4- Savaş sırasında Osmanlı topraklarında işlerinden çıkarılmış italyanlara işleri geri verilecek ve çalışmadıkları sürenin ücretleri ödenecekti

Yanıt Açıklaması: Tevfik Fikret Sâtı Bey

Yanıt Açıklaması: II. Abdülhamid, Tunus’un Fransızlar; Mısır’ın İngilizler tarafından işgali karşısında savaş yerine diplomasiyi yeğledi. Aynı şekilde 1885’te Doğu Rumeli meselesinde de askeri seçeneği kullanmadı. Fakat takip edilen diplomasi de bu toprakların fiilen işgal altına girmesini önleyemedi. Bu kayıpları, daha fazla kayıpların olmaması uğruna sineye çekti. Bunun tek istisnası 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı’dır. Yunanlıların adalarda Müslüman Türk unsuruna karşı giriştikleri baskı, zulüm hatta katliamlar karşısında kayıtsız kalınması, II. Abdülhamid’in hem merkeziyetçi ve hem de hilafet politikalarına aykırıydı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Basında da yer alan ve büyük fırtınalar koparan hatt-i hümayun on beş maddeden oluşmaktaydı?

Yanıt Açıklaması: Ayestefanos Antlaşması’yla belki de zirveye ulaşan Panislavizm, Berlin Antlaşması’yla artık etkisiz bir hâle getirilmişti. Rusya’nın kongrede umduğunu bulamamasının önemli bir sebebi de, Almanya’nın Rusya yerine Avusturya’yı desteklemesiydi. Böylece, Rusya’nın her iki devletle olan ilişkileri bozulmaya başlamıştır. Bu ise, 1872’de kurulan “Üç İmparatorlar Ligi”nin dağılması anlamına geliyordu. Nitekim, 1882’de II. Wilhelm’in imparator olmasıyla, Almanya ve Rusya artık zıt kamplarda yer almaya başlamışlardır. Bu zıtlaşma, I. Dünya Savaşı’na kadar artarak devam edecek ve her iki devlet, düşman blokların temel unsurlarından birini oluşturacaktır.

Yanıt Açıklaması: Söz konusu müdürlüğün adı Matbuat-i Ecnebiye'dir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılın ikinci yarısında “kamuoyu baskısı” siyasette ve devletlerarası ilişkilerde kullanılan önemli bir araç oldu. Hükümetler genellikle basın üzerinden kamuoyu yönlendirmesi yapmakta ve uluslararası politikalar da görünürdeki bu mekanizmanın bir sonucu olarak geliştirilmekteydi. Zira “efkâr-i umumiye” veya bu günkü ifadesiyle “kamuoyu” bir noktada ilgili hükümetlerin de bir başka hükümet veya devlet hakkındaki fikirlerini yansıtmaktaydı. Bir ülkedeki basının bir devlet lehinde olması, bir noktada o ülkenin de resmi siyasetini gösteriyordu. Bu durumun tersi de aynı anlama gelmekteydi. Bu yüzden basının yaygın bir iletişim aracı olmasına paralel olarak, siyasi iktidarlar tarafından yönlendirilmesi de hep gündemdeydi. Daha Sultan Abdülmecid zamanında, Osmanlı Devleti sınırları içinde yayınlanan yabancı dildeki bazı gazete sahipleri nişan ve madalyalar ile taltif edildi. Aynı dönemde; yurt dışındaki bazı gazetecilere ve gazete sahiplerine de benzer ödüller verilmek sureti ile Osmanlı Devleti lehinde yayınlar yapmaları beklendi.

Yanıt Açıklaması: Etnik-i Eterya, Soliatis ve Likudis adlı Yunan Subaylar ile A. Sophianos adlı bir tüccar tarafından Makedonya ve Girit’i Yunanistan’a katmak amacıyla 1894 yılında kurulan örgüttür. Örgüt, düzenlediği silahlı eylemler neticesinde Osmanlı-Yunan savaşının başlamasına neden olmuştur. Dolayısıyla tüm bilgiler doğrudur ve cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu bağlamda adadaki sorunları ve sebeplerini çeşitli safhalara ayırabiliriz: Birinci safha Halepa antlaşmasına kadar geçen dönem. Bu dönem Yunanistan’ın bağımsızlığını kazandığı tarihten itibarendir. Çünkü aynı tarihten itibaren adanın Yunanistan’a ilhak çalışmaları başlamıştı. İkinci safha ise 1876 Halepa fermanından, Osmanlı Devleti tarafından sözleşmenin yenilenip geliştirilmesine kadar geçen süredir. Üçüncü safha diye adlandırabileceğimiz dönem ise, Halepa fermanındaki maddelerin icraya konulup Girit Rumları ve Yunanistan’ın “istediğimizi aldık veya alıyoruz” düşüncesi ile Osmanlı-Yunan savaşının çıkışına sebep olan gelişmelerin yaşandığı 1896 yılına kadar geçen süredir. Yeni bir safha diye adlandırabileceğimiz dördüncü dönem ise, General Vassos kumandasında adaya Yunanların asker çıkarmasıdır. Bu dönem kısa bir dönem ise de, Osmanlı Devleti, Yunanistan ve üçüncü devletlerin soruna yaklaşımlarını baştan sona değiştirdiği dönemdir. Beşinci safha ise, “Bağımsız Girit adası” ilanına geçiştir. Bu dönemde toprak sınırları olarak Osmanlı Devleti’nde görünse bile Yunan bir prensin genel valilik yapması ile karşılaşıldı. Adadaki Müslüman halk, planlı olarak adadan canlı ya da cansız olarak çıkartılmaya başlandı. Bu dönemde adanın Yunanistan’a katılma isteği olsa bile zayıf Yunan hükümetleri yeni bir Osmanlı-Yunan savaşını göze alamadıkları için bu dönem diğer dönemlere nazaran uzun sürdü. Son safha ise, Balkan savaşları sonrası adanın Yunanistan’a terkine kadar geçen dönemdir. Adanın Yunanistan’a terki ile Girit adası sorununu tam olarak tanımlamış olamayız. Daha sonraki yıllarda, adada kalmayı başaran Türk-Müslüman ahalinin zor koşullarda bir şekilde tehcire tâbi tutulmaları ve ardından Cumhuriyet dönemindeki Mübadele anlaşmasıyla adada neredeyse Rumlar dışında kimsenin kalmamasına yol açan gelişmeleri de Girit adası sorununa ilave etmeliyiz. Ancak Girit sorununda en ciddi safha, Osmanlının hem batılı devletler nezdinde hem de Balkanlardaki bütün dengelerini alt üst eden 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı (93 harbi) ve ardından yapılan 1878 Berlin anlaşmasıdır. Bu antlaşmanın maddeleri arasına konulan Girit halkı lehine nizamname yapılacağı ifadesiyle, sorun artık uluslararası bir boyut almıştır. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: İstinaf mahkemeleri: Osmanlı Devleti’nde Nizamiye mahkemelerinin ilk basamağı olan Bidayet mahkemesinin kararlarını, bir üst mahkeme olarak inceleyen mahkemelere verilen addır.

Yanıt Açıklaması: 1 Ağustos 1908

Yanıt Açıklaması: Inkılab-i Osmanî

Yanıt Açıklaması: Meclis başkanlığına uzun zamandır siyasi bir kaçak olan ve şimdi İstanbul mebusu seçilen Ahmet Rıza getirildi.

Yanıt Açıklaması: Her taraftan saldırıya maruz kalan Bulgaristan Edirne’yi askerden boşaltmak zorunda kaldı. Osmanlı Devleti de Edirne’yi geri almak için derhal harekete geçti. 25 Temmuz 1913’te tahribe uğramış, insanlar›na zulmedilmiş olan eski Osmanlı Başkenti tekrar geri aldı.