Türkiye Cumhuriyeti Siyasî Tarihi

Yanıt Açıklaması: Meclis, son toplantısını 16 Nisan 1923’te yaptı. İkinci Grup seçime katılmama kararı alınca seçimde Birinci Grup tek başına kaldı ve seçimden sonra oluşan 287 kişilik İkinci Mecliste iktidarın dışında sadece iki bağımsız mebus yer aldı. Bu seçimle birlikte İkinci Grup muhalefeti tarih sahnesinden tamamen silindi ve 1945’e kadar sürecek olan tek partili sistemin önü açıldı.

Yanıt Açıklaması: CHP- AP. Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 22 Şubat 1962 ve 21 Mayıs 1963 tarihlerinde iki darbe girişimi gerçekleşmiş, sonuçta ilgili darbe girişimlerinin lideri Talat Aydemir ve arkadaşları idama mahkûm edilmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye, 24 Ekim 1945’te Birleşmiş Milletleri kuran elli bir ülkeden biri olarak üye oldu.

Yanıt Açıklaması: Yeni Osmanlılar meşrutiyet, adalet, eşitlik, hürriyet, vatan, halk, anayasa ve parlamento kavramlarını Osmanlı’nın geleneksel dünyasıyla birlikte yoğurarak Cumhuriyet’e giden yolun taşlarını döşemiştir. BU kapsamda I, III ve IV maddelerinin yer aldığı şık doğru cevaptır.

Yanıt Açıklaması: Dörtlü Takrir 7 Ocak 1945'te Adnan Menderes, Celal Bayar, Mehmed Fuad Köprülü ve Refik Koraltan tarafından imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: 27 Mayıs 1960 askeri darbesi sonrasında Milli Birlik Komitesi tembel, yeteneksiz, reform düşmanı oldukları veya diğer başka gerekçe­lerle aralarında Türkiye’nin önde gelen profesörleri ve doçentleri olan 147 öğretim üyesini üniversitelerden atmıştır. Bu olay 147’ler olayı olarak bilinir. Bu kapsamda cevap: Öğretim üyeleridir.

Yanıt Açıklaması: Hemen sonrasında da 7 Ocak 1946 tarihinde aynı kişiler tarafından kurulan Demokrat Partinin (DP) kurucuları arasında yer aldı.

Yanıt Açıklaması: 1948’de CHP’nin yönetimine Şemsettin Günaltay’ın gelmesiyle beraber, tek parti yönetiminde yumuşama göstergeleri başlamıştı. Seçimlerden önceki atmosfer, CHP’nin yoğun bir muhalefet karşısında eski tutumunu izleyemeyeceğini göstermişti. Sonuçta 14 Mayıs 1950’de yapılan seçimlerde DP açık bir farkla galibiyet elde etti. Bu sonuç, çok partili siyasi hayata dönüşü ve demokrasi tarihinde bir dönüm noktasını ifade ediyordu. Çok partili hayata dönüş, tek başına otomatik olarak demokrasinin bütün kurum ve kurallarıyla gerçekleşmesini sağlamadı ama o yolda önemli bir aşamayı ifade etti. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Rus sosyalist devrimi sonrasında Lenin tarafından kamuoyuna açıklanan, Fransa ve İngiltere'de  diplomatlar tarafından imzalanan ve Rusya’nın da kabul ettiği Osmanlı Orta doğu’sunun gizli paylaşım anlaşması, Sykes-Picot Antlaşmasıdır. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Alevilerin ilk siyasal deneyimi olan Türkiye Birlik Partisi(TBP), 17 Ekim 1966’da Avukat Cemal Özbey önderliğinde kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1921 yılında I. Mecliste, birinci ve ikinci grup olarak isimlendirilen iki ayrı grup ortaya çıkmıştır. Bu iki gurup arasındaki ilk keskin tartışmalar ve muhalefetin kesin olarak belirmeye başlamasını tetikleyen olay ise Sakarya Savaşı öncesinde Mustafa Kemal Paşa’ya verilmek istenen Başkomutanlık yetkileri olmuş konuyla ilgili önemli tartışmalar yaşanmıştır.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’un işgali sonrasında Heyet-i Temsiliyye Reisi olarak Mustafa Kemal yayımladığı genelge ile hem işgali protesto etmiş hem de yeni meclisin yapılacak seçimlerden sonra Ankara’da toplanacağını belirtmiştir. Ankara’ya kaçabilen mebusların haklarının saklı olduğu da ayrıca teminat altına alınmıştır. Örneğin Ahrar Fırkası mensubu olan son Meclis-i Mebusanda yeni başkan seçilmiş olan Celaleddin Arif Bey Ankara’ya ulaşmış ve Adalet Bakanı olmuştur.Bu kapsamda Cevap Celaleddin Arif Bey’dir.

Yanıt Açıklaması: Mondros Ateşkes Antlaşması’na ilk tepkiler Kars Milli İslam Şûrası’ndan gelmiştir. Anlaşma uyarınca Kars, Ardahan ve Batum’dan çekilmek zorunda kalan Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti sona erince Şura, yerel bir hükûmet olarak kurulmuş ancak Nisan 1919’da bölgeyi işgal eden İngilizler tarafından dağıtılmıştır. Bir anayasaya ve orduya sahip olan hükûmetin üyeleri tutuklanarak Malta’ya sürülmüştür. Bölge 1920 sonbaharında Kazım Karabekir tarafından yeniden ele geçirilinceye kadar işgal altında kalmıştır.

Yanıt Açıklaması: Rejimin temelleriyle ilgili en önemli adım 20 Ocak 1921’de kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’yla, yani 1921 Anayasası’yla atılmıştı.

Yanıt Açıklaması: 1909 yılında Kanun-i Esasi’de yapılan değişiklikler genel itibariyle Padişahın yetkisini azaltmayı ve Meclis-i Mebusan’ın yetkisini arttırmayı amaçlayan değişikliklerdir. Ancak Sadrazamın atanması konusundaki yetki, önceden olduğu gibi 1909 değişikliklerinden sonra da Padişaha ait bir yetki olarak kalmaya devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1963’ün son aylarında Rum kesiminin Türklere yönelik saldırıya geçmesi karşısında, İnönü liderliğindeki Türk hükûmeti, diplomatik çabalarında yetersiz kalmış, bunun üzerine Londra ve Zürih anlaşmalarının kendisine tanıdığı haklar çerçevesinde Kıbrıs’a askerî müdahalede bulunmak istemiştir. Fakat dönemin ABD Başkanı Johnson’ın Haziran 1964’te Başbakan İnönü’ye gönderdiği sert mektup buna engel olmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Menderes Dönemi’ni sadece tarımsal kalkınma hamlesiyle özdeşleştirmek büyük bir indirgemecilik olur. DP devletçiliği, özel sektörü dinamo kılmaya yönelirken KIT’lerin faaliyet alanlarını çeşitlendirmek ve genişletmekten geri durmamıştır. Bu çerçevede Menderes Dönemi’nde Makine Kimya Endüstri (MKE; 1950), Denizcilik Bankası (1951), Et ve Balık Kurumu (1952), Devlet Malzeme Ofisi (DMO; 1954) ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO; 1954) gibi bugün hala farklı alanlarda ülkenin ekonomik üretiminde öncü rol oynayan bazı önemli ekonomik kurumlar kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: 555 K Olayı; 1960’da 5. ayın (Mayıs) 5. günü (Cuma) saat 5’te Ankara Kızılay Meydanı’nda, DP’nin gerçekleştirmek istediği gösteride kullanılacak alanın Menderes aleyhtarı öğrenciler tarafından doldurulması ve bu muhalif öğrencilerin yaptığı protesto eylemidir. Bu kapsamda Cevak 555 K olayıdır.

Yanıt Açıklaması: 4 Mart’ta 23 ret, 1 çekimsere karşılık 153 oyla Meclisten güvenoyu alan hükûmet, aynı gün Takrir-i Sükûn Kanunu’nu çıkarttı. İki yıl yürürlükte kalmak üzere çıkartılan bu yasa hükûmete olağanüstü hâl yetkileri tanıyordu. Takrir-i Sükûn Kanunu’na dayanılarak atılan ilk önemli adımlardan biri muhalif gazetelerin kapatılması olmuştur.