Türkiye Cumhuriyeti Siyasî Tarihi

Yanıt Açıklaması: III. İnönü azınlık hükûmetinin kurulmasında olduğu gibi düşürülmesinde de Kıbrıs’ta gelişen olaylar etkili olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 4-11 Eylül arasında toplanan Sivas Kongresi’ne katılım beklenen kadar olmasa da genel bir temsile kâfi gelecek nitelikte çeşitlidir. Manda yönetiminin kesin dille reddedilmesinin yanında Meclis-i Mebusanın derhâl toplanması istenmektedir. Direniş örgütlenmesi tek çatı altında toplanarak Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (ARMHC) adını almıştır. Bu kapsamda Cevap Sivas Kongresidir.

Yanıt Açıklaması: 1946 genel seçimleri Türkiye siyasi tarihinde bir kilometre taşı olmasına rağmen CHP, tek parti iktidarının daha önceki yerel ve genel seçimlerinde olduğu gibi açık oy-gizli tasnif ve adli denetimden yoksunluk ile darb-ı-mesel hâline gelen usulsüzlüklerden dolayı çok sık referans verilen bir şaibeli seçim olarak tarihe geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: İlgili mektup, İsmet Paşa’nın eline geçmeden önce, 5 Aralık’ta Tanin ve İkdam gazetelerinde, 6 Aralık’ta da Tevhid-i Efkâr’da yayımlandı. Meclisin 8 Aralık’ta yaptığı gizli görüşme sonucunda, basının bu tutumu, Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun saltanatın kaldırılmasına karşı eleştiri yapılamayacağını hükme bağlayan birinci maddesine aykırı bir tutum olarak değerlendirildi. Görüşmelerin sonunda 63’e karşı 89 oyla İstanbul’da bir İstiklal Mahkemesi kurulması kararlaştırıldı. Bu kapsamda cevap İkdam gazetesidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı, öncelikle hukuksal sistemini Batılı hukuk müktesebatıyla uyumlaştırmaya çalışmıştır. Tanzimat Dönemi’nde vilayet sisteminden beledi sistemlerin düzenlenmesine, eğitim sisteminden maden işletmelerine, pasaport işlemlerinden arkeolojik varlıkların korunmasına kadar birçok konuda nizamnameler çıkarılmıştır. Diğer tarafan yabancı kanunlar çevrilerek medeni hayata uyum sağlanmaya çalışılmaktadır. 1850’de Fransız ticaret hukuku, 1858’de yine Fransız ceza hukuku, 1911’de İsviçre borçlar hukuku uluslararası sisteme entegrasyonun bir parçası olarak bazı değişiklerle birlikte uygulanmaya başlamıştır. Bu kapsamda borçlar kanunu-İsviçre eşleştirmesi doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: MBK ayrıca tembel, yeteneksiz, reform düşmanı oldukları veya diğer başka gerekçelerle aralarında Türkiye’nin önde gelen profesörleri ve doçentleri olan 147 öğretim üyesini üniversitelerden atmıştır.

Yanıt Açıklaması: 12 Mart 1969 seçimleri Adalet Partisi'nin zaferiyle sonuçlanmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1960 askeri darbesi sonucu Başbakan Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu idam edilmişlerdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Takrir-i Sükûn Kanunu’na dayanılarak atılan ilk önemli adımlardan biri muhalif gazetelerin kapatılması olmuştur. Kanun’un çıkmasından iki gün sonra 6 Mart’ta İstanbul’da çıkan Tevhid-i Efkâr, İstiklal, Son Telgraf, Aydınlık, Sebilürreşat ve Orak Çekiç gazeteleri kapatılmış, bu gazeteleri 16 Nisan’da kapatılan Tanin izlemiştir. 11 Ağustos’ta Vatan da kapatılacaktır, ayrıca Bursa, İzmir, Mersin, Trabzon ve Adana başta olmak üzere bazı illerde yayımlanan muhalif gazeteler de bu Kanuna dayanılarak kapatılmıştır.  Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Bu çerçevede ülkedeki etnik çeşitlilik olgusu reddedilmiş, cemaat ve tarikatlar yasaklanmış, Alevi ve Sünni dergâhları kapatılmış, Ermeni, Rum ve Yahudi ve diğer gayrimüslim vatandaşlar “azınlık” statüsüne alınmış ve onların Lozan Antlaşması ile kazandıkları hakları pratikte daha da daraltan bir devlet politikası uygulanmaya başlanmıştır. 1934’te “Trakya Olayları” ile Musevi vatandaşlara yönelik saldırılar sonucu Edirne ve Çanakkale gibi illerden göç yaşanmıştır. 1941 yılında çıkarılan “Varlık Vergisi Kanunu” ile gayrimüslim vatandaşların ticaret sektöründeki varlıkları hedef alınmış, onlara özel olarak belirlenen ödemeleri yapamayanlar çalışma kamplarına gönderilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İstanbul’un işgali sonrasında Heyet-i Temsiliyye Reisi olarak Mustafa Kemal yayımladığı genelge ile hem işgali protesto etmiş hem de yeni meclisin yapılacak seçimlerden sonra Ankara’da toplanacağını belirtmiştir. Ankara’ya kaçabilen mebusların haklarının saklı olduğu da ayrıca teminat altına alınmıştır. Artık Anadolu’da BMM dışında egemen bir güç tanınmamaktadır. Yasama, yargı ve yürütme yetkileri tek elde Mecliste toplanmıştır. Hüku^met işleri meclisin içinden seçilen bir heyet tarafından yürütülecek ve meclis başkanı da hüku^metin başı sayılacaktır. Bir kurucu meclis olarak Padişah ve Halifeliğin geleceğini belirlemeyi işgal sonrasına ertelemiştir. BMM hüku^metinin ilk başarılı icraatı Anadolu’daki iç isyanlara son verip egemenliğini perçinlemesi olmuştur. 1920 sonunda artık İstanbul hüku^metinin Anadolu’da sözü geçmemektedir. Diğer önemli icraatı ise düşmanla mücadelenin düzenli ordu eliyle yürü- tülmesi için gerekli tedbirlerin alınmasıdır. Bu arada C¸erkez Ethem gibi çete muharebelerinden yana olanlar ikna edilmiş veya tasfiye edilmiştir. 1921 başında cephede işler rayına girmişti. BMM kendi teşkilat yönetmeliğini elden geçirme fırsatı bularak 20 Ocak 1921’de "Teşkilat-ı Esasiye Kanunu" adı altında yeni anayasasını çıkarmıştır.

Yanıt Açıklaması: Mayıs 1913’te Londra Antlaşması’nda Edirne’yi Bulgaristan’a bırakan Osmanlı Temmuz 1913’te Balkanlarda ortaya çıkan toprak paylaşma kavgasını iyi değerlendirmiş ve bu bölgeyi Eylül 1913’te imzaladığı İstanbul Antlaşması ile yeniden topraklarına katmıştı.

Yanıt Açıklaması: Adalet Partisi(AP)’nin yeni genel başkanını seçmek üzere 27-29 Kasım 1964’te yaptığı II. Büyük Kongresi’nde başkanlık için Sadettin Bilgiç, Süleyman Demirel ve Tekin Arıburnu aday olmuştur.

Yanıt Açıklaması: İçişleri Bakanı’nın yayımladığı 12 Ocak 1961 tarihli tebliğle beraber kısmen de olsa si­yasi partilere yasak kalkmıştır. Bundan sonra 13 Şubat’a kadar 13 yeni parti kurulmuştur. Bu süreçte kurulan partilere bakıldığında toplumu dönüştürme amacını güden, sınıfsal bir ideolojik bakışa sahip olan tek parti 13 Şubat 1961’de kurulan Türkiye İşçi Partisi (TİP)’dir. Cevap Türkiye İşçi Partisidir.

Yanıt Açıklaması: Dörtlü Takrir: 7 Haziran 1945'te dönemin CHP milletvekilleri Bayar, Menderes, Koraltan ve Köprülü'nün partinin Meclis Grubunda açıktan görüşülmek üzere verdikleri yürütmenin CHP'nin tüzel kişiliğinden soyutlanmasını, çok partili hayata geçilmesini, tek dereceli seçim sistemiyle serbest seçimlerin yapılmasını ve üniversite özerkliğini dillendiren önergedir

Yanıt Açıklaması: 1923 İlkbahar’ıyla yaz başında yapılan seçimlerin ardından 11 Ağustos 1923’te ilk toplantısını yapan İkinci Meclis Lozan Antlaşması’nı onayladı. Bu Antlaşmayla kapitülasyonlar kaldırıldı, Türkiye’ye kabotaj hakkı tanındı. Antlaşmaya göre, Müslüman olmayan azınlıklar Müslümanlar kadar özgür ve yasalar önünde onlarla eşit olacak ve kendi ana dillerini istedikleri gibi kullanabileceklerdi. Antlaşmanın azınlıklarla ilgili maddeleri temel yasa sayılacak ve Antlaşma metni hükümlerine aykırı kural konamayacak ve işlem yapılamayacaktı. Bu haklar Milletler Cemiyeti tarafından da güvence altına alınacaktı.

Yanıt Açıklaması: Yurt dışında bulunan Rauf Orbay’a gıyaben 10 yıl hapis cezası verilmişti.

Yanıt Açıklaması: 1950 genel seçimleri öncesinde nispi temsil teklifi reddedilen DP, liste usulü çoğunluk sistemi sayesinde oyların %55,2’si ve TBMM’deki toplam 487 sandalyenin 416’sını alırken CHP %39,6 oy oranıyla ancak 69 sandalye elde edebilmişti.

Yanıt Açıklaması: II. Mahmut döneminden itibaren Osmanlı aydını ve bürokratları toplumun geleneksel kıyafetlerinden farklılaşarak “Avrupai” olarak giyinmeye başlamışlardır. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Dörtlü Takrir, Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan tarafından verilmiştir. Şemsettin Günaltay, Demokrat Parti iktidarından önceki son Cumhuriyet Halk Partisi Başbakanıdır.