Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876)

Yanıt Açıklaması: 1831 yılında yeni ordu için bando takımı oluşturulması ve bu birime eleman yetiştirkmek üzere açılması kararlaştırılan okul Musika-ı Hümayun'dur.

Yanıt Açıklaması: 1826’da Yeniçeriliğin kaldırılarak yerine Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye ordusunun kurulması üzerine, bazı mukataa gelirleri yeni orduya tahsis edildi. Hazine-i Âmire’nin bir şubesi olarak oluşturulan ve yeni gelir kaynaklarının aktarılmasıyla önem kazanan Mukataat Hazinesi, 6 Şubat 1827’de Mukataat Nezareti’ne dönüştürüldü.

Yanıt Açıklaması: Nizam- ı Cedid hareketi ve III. Selim’in saltanatı, 1805 Selimiye Camii Vakası, 1806 II. Edirne Olayı ve 1807 Kabakçı isyanı diye meşhur olan Vaka-yı Selimiyye gibi birbirini takip eden üç büyük hadisenin ortaya çıkardığı karmaşık bir muhalefet süreci neticesinde sona ermiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Üç yıla yakın padişahlık yapan Sultan III. Osman devrinden hatırda kalan, İstanbul’un üçte ikisini harap eden Eylül 1755 tarihli Hocapaşa ve Temmuz 1756 tarihli Cibali yangınlarıdır.

Yanıt Açıklaması: Literatürde Yalova’da bir kâğıt imalathanesinin açılması, III. Ahmed devrine ait bir gelişme olarak sunulursa da, bu doğru değildir; imalathane, I. Mahmud döne­minde Lehistan’dan ustalar getirtilerek İbrahim Müteferrika’nın idaresinde Yalova da hayata geçirilir.

Yanıt Açıklaması: 3 Temmuz 1839’da nezaret bünyesinde yerli ve yabancı tüccarların birbirleriyle ve devletle olan davalarına bakmak üzere Mahkeme-i Ticaret oluşturuldu. Bu tür davalar daha önce İstanbul Gümrük Emanet’inde görülürdü. Mahkemede tüccarlar da temsil edilirdi. 1847’den itibaren yabancı tüccar temsilcilerinin de üyeliğe kabul edilmesiyle karma ticaret mahkemesine dönüşen mahkeme, çalışmalarını uzun yıllar bu şekilde yürüttü ve 1860’ta ikiye ayrıldı. Mahkeme kararlarının temyiz hakkının olmaması, Müslüman tüccarları mağdur etti; çünkü, davalar, genellikle yeni ticari kuralları iyi bilen avukatlarca savunulan yabancı tüccarlar lehinde sonuçlandı. Ticaret mahkemeleri daha sonra taşrada da kurulup yaygınlaştırıldı.

Yanıt Açıklaması: II. Mahmud, yapmayı düşündüğü ve Tanzimat-­ı Hayriyye olarak adlandırdığı reformları görüşmek ve gerekli kanun ve tüzükleri hazırlamak amacıyla 24 Mart 1838'de Meclis-i Vala-yı Ahkâm-ı Adliye'yi kurdu.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Paşa’nın sadareti, literatürde, İstanbul’un imar edildiği bir dönem olarak yansıtılır. Oysa, 18. yüzyıl Osmanlı padişahları arasında İstanbul’un imarı için çalışmayan yok gibidir. Nitekim, I. Mahmud, bu yöndeki çabaları dolayısıyla “muammir-i bilâd” unvanını almıştı. İstanbul sıklıkla depremler ve yangınlarla sarsıldığı için padişahların imar için çabalamaktan başka çareleri de yoktu. Yukarıda belirtildiği üzere, III. Ahmed, uzunca bir süredir Edirne’de oturan Osmanlı padişahlarının aksine, İstanbul’da ikamete başlamıştı. Uzun süredir terk edilmiş olduğu için bakımsız kalan İstanbul’un ciddi bir imar ve inşaya ihtiyacı vardı. İbrahim Paşa’nın sadarete gelişinden sonra 1719’da meydana gelen büyük İstanbul depremi ve arkası gelmeyen yangınlar, bu ihtiyacı daha da derinleştirdi.

Yanıt Açıklaması: Vur-kaç taktiğiyle gayrinizami bir harp yürüten Yunanlı çetelere karşı 23 Nisan 1826’da Missolonghi’de nihai bir galibiyet elde eden Osmanlı kuvvetlerinin başarısındaki asıl unsur yeniçeriler değil, II. Mahmud’un siyasi merkeziyetçilik politikasına karşı gücünü korumayı sürdüren Mısır Valisi Mehmed Ali Paşa’nın ordusuydu.

Yanıt Açıklaması: 1703’te meydana gelen isyan ile tahta geçen III. Ahmed, 1730’da yine bir isyan sonucunda tahttan çekildi; uzunca bir süreden beri Edirne’de yaşamakta olan Osmanlı padişahlarının aksine, İstanbul’da ikameti tercih etti. 1703’ten 1718’e, yani Nevşehirli Damad İbrahim Paşa’nın sadarete getirilmesine kadar geçen süre içerisinde 13 kez sadaret değişikliği yaptı.

Yanıt Açıklaması: Bugünkü Romanya topraklarına karşılık gelen Eflak ve Boğdan ile bugün Yunanistan toprakları içinde kalan Mora yarımadasında bir Yunan isyanı patlak verdi. Büyük Avrupa devletleriyle Rusya’dan destek alan bu ayaklanma beş yıl sürdü.

Yanıt Açıklaması: Dalkılıç: Savaş halinde düşman ordusuna akınlar düzenlemek yahut kuşatma altına alınan kalelere girmekle görevli fedailer için kullanılırdı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyılın başında tarihe “Birinci Edirne Vakası” diye geçen 1703 isyanı ile sarsıldı. Dönemin padişahı II. Mustafa bu isyan neticesinde tahtını kardeşi III. Ahmed’e bıraktığı gibi, dönemin muktedir şeyhülislamı Feyzullah Efendi de linç edildi.

Yanıt Açıklaması: Maarif-i Umumiyye Nezareti; Eğitim, reformların başarısı için önemliydi; çünkü uygulayacak olan insanların yetiştirilmesi, başarıya ulaşmada yenilikler kadar mühimdi.

Yanıt Açıklaması: Emval-i Eytam Nezareti 19.yüzyılın ikinci yarısında ilmiye teşkilatında oluşturulan yeni birim ve meclislerden biridir

Yanıt Açıklaması: II. Mahmud, savaşların ve iç sorunların hazineye yüklediği büyük maliyetle toprak kayıplarının hazinenin dengesini bozduğunu gördü ve paradaki değerli maden miktarını azaltarak hazineye gelir sağlamaya çalıştı. Giderlerin çoğalıp gelirlerin azaldığı böyle bir ortamda devletin maliyesi birbirinden bağımsız hazineler tarafından yönetiliyordu. Padişah, malin imkânların iyice daraldığı bu dönemde Maliye Nezareti’ni kurarak çoklu hazine sistemine son vermiş; gelir ve giderlerin tek elden idaresini sağlamıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Paşa’nın sadareti, literatürde, İstanbul’un imar edildiği bir dönem olarak yansıtılır. Oysa, 18. yüzyıl Osmanlı padişahları arasında İstanbul’un imarı için çalışmayan yok gibidir. Nitekim, I. Mahmud, bu yöndeki çabaları dolayısıyla “muammir- i bilâd” unvanını almıştır.

Yanıt Açıklaması: Sultan Abdülaziz dönemi, Osmanlı ordu ve donanmasının doğrudan dış alımlarla donatılmasının en ileri noktasını teşkil eder.

Yanıt Açıklaması: Bürokrasi, idarenin örgütlenmesi, teşkilatlanma içerisindeki muamele kalıplarıyla bunların bağlı olduğu kuralları, yönetim kademelerinde görev yapan insanları ve en geniş anlamıyla idari hizmetleri tanımlar. Osmanlı Devleti açısından değerlendirildiğinde ise, padişah ve saray görevlilerinden (mabeyn), askeri (seyfiye), dini (ilmiye) ve sivil bürokrasiye (kalemiye) kadar geniş bir yelpazeyi kucaklar. III. Selim döneminden itibaren yükselmeye başlayan sivil bürokrasi, II. Mahmud ve Tanzimat dönemlerinde iyice ön plana çıkar. Bu ünitede, saray sekretaryası ile sivil bürokrasinin merkez ve taşra birimlerinde yapılan değişiklikler ve düzenlemeler ele alınacaktır.

Yanıt Açıklaması: 1836 yılında  askerî işleri görüşüp karara bağlayacak olan Dâr-ı Şûra-yı Askeri (Askeri Şûra) adlı yüksek danışma kurulu oluşturuldu. Görevi, ordunun silâh, techizat ve kıyafet ihtiyaçlarını belirlemek, alım satımlarda ihaleler düzenlemek ve ürünlerin kalite kontrolünü yaparak ödemelere onay vermek, asker dilekçelerini değerlendirmek, askeri kanun, kararname ve teşkilat tasarılarını görüşmek, maaşları belirlemek ve yüksek subayların terfi listesini hazırlayıp seraskerliğe sunmaktı.