Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876)

Yanıt Açıklaması: İstanbul’da ve taşranın pek çok yerinde ama şiddetle ama sukûnetle kısa sürede sonlandırılan yeniçeri tasfiyesinin aylarca bitmediği bölgeler de oldu. Rumeli’de Bosna-Hersek ve Arnavutluk başta olmak üzere, Anadolu’nun Tokat, Amasya, Kayseri, Maraş ve Antep gibi şehirlerinde yeniçeriler ve yerel destekçileri hükümetin kararına karşı çıktılar.

Yanıt Açıklaması: Hüsrev Paşa’nın önerisiyle padişahla görüşen Calasso’dan Topkapı Sarayı’ndaki 280 içoğlanına binicilik dersleri vermesi istendi. Calasso’nun ardından ülkelerini siyasi sebeplerle terketmek zorunda kalan başka İtalyanlar da talim çavuşu olarak görevlendirildi. İlerleyen yıllarda bu maceraperest subayların yerini, Osmanlı ordusundaki yeniden yapılanmayı takip etmek isteyen Avrupalı devletlerin gönderdiği resmi askeri heyetler aldı. Prusya, İngiltere, Fransa, Avusturya ve hatta Rusya’dan yollanan piyade, süvari, topçu ve istihkâm subay ve mühendisleri, bazen maaşları da kendi devletlerince ödenerek Osmanlı hizmetine girdiler. Çoğu talimcilik; az bir kısmı ise, kale, istihkâm ve topların modernizasyonuyla buharlı makine gücüyle çalışan silâh fabrikalarının kuruluşunda teknik danışmanlık yaptı. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yirmisekiz Mehmed Çelebi  Paris’e elçi sıfatıyla gönderilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1856 Islahat Fermanı, gayrimüslimlerin askeri ve sivil okullara kabul edilmelerine imkân tanıdı.

Yanıt Açıklaması: Hasköy’de bir top dökümhanesinin yapılarak yeni topların dökülüp top arabalarının ıslah edilmesi III. Mustafa döneminde gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1857’de Maarif-­i Umumiyye Nezareti’nin kurulmasıyla birlikte eğitim konusu şeyhülislâmın denetiminden hükümetin kontrolüne geçerek seküler bir mahiyet kazanmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı ordusuna mühendis ve teknik personel yetiştirmek için 18. yüzyılın son çeyreğinde önce Mühendishane-i Bahri-i Hümayun, yaklaşık yirmi yıl sonra da Mühendishane-i Berri-i Hümayun adlı yeni usulde eğitim veren okullar açıldı. 1840’ta Mekteb-i Tıbbiyye bünyesinde oluşturulan Meclis-i Umur-i Tıbbiyye-i Mülkiyye’nin görevi, hekim, cerrah ve eczacı gibi sağlık personelini atama veya görevden alma ve eczane açma muamelelerini yürütmekti. Mekteb-i Harbiyye, bütün hazırlıklar tamamlandıktan sonra 1 Temmuz 1835’te II. Mahmud’un da katıldığı büyük bir törenle eğitime başladı.

Yanıt Açıklaması: Hazine­i Hassa bir ara Maliye Nezareti’ne ilhak edilirse de, 9 Eylül 1871’de tekrar mabeyinle birleştirilerek Hazine­i Hassa Nezareti ve Mabeyn­i Hümayun Müşirliği adını aldı. Doğru yanıt “D” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyılın son çeyreğinde önce Mühendis hane­i Bahri­-i Hümayun, yaklaşık yirmi yıl sonra da Mühendishane-­i Berri-­i Hümayun adlı yeni usulde eğitim veren okullar açıldı. Bunlar II. Mahmud devrinden itibaren açılan yeni okullara örnek olup zemin teşkil etti.

Yanıt Açıklaması: Mehmed Çelebi, padişahın Kudüs’teki Kutsal Lahit Kilisesi’ni (Saint-Sépulcre) onarmaları için Fransızlara zin verdiğini bildirmek, Fransa’ya verilmiş olan kapitülasyonların yenilenmesi konusunu görüşmek, Osmanlı yönetimini Fransız siyasetinden haberdar etmek ve Osmanlı Fransız münasebetlerini güçlendirmek üzere Paris’e gönderilmişti. Doğru cevap A dır.

Yanıt Açıklaması: Mecelle denilen ilk Osmanlı medeni kanununun birinci kitabı tamamlandı. Nizamiye mahkemeleri, Hanefi mezhebi esas alınarak hazırlanan İslâm hukukunun “muamelât” kısmına (Mecelle); şer’iye mahkemeleri ise, İslâm hukukunun “münakahat” ve “ukubat”, yani, miras, nafaka, evlenme-boşanma konularına bakmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Mehmed Rauf Paşa, dahiliye nazırlığıyla birlikte başvekâlete atanan ilk kişi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Harem ve Enderun’la birlikte sarayın üç ana bölümünden biri olan Birun, 18. Yüzyıl öncesinde Enderun’la beraber ülkenin asıl yönetim merkezini oluşturur ve padişahın dış dünyayla ilişkilerini sağlayan hizmetleri verirdi.

Yanıt Açıklaması: Asâkir-i Mansure-i Muhammediyye'de piyade sınıfı, en küçüğünden en büyüğüne kadar bütün birliklerde ana omurgayı oluşturmaktaydı ve savaş zamanlarında zorunlu durumlar hariç Asâkir-i Mansure personeli gönüllülük esasına göre istihdam edilirdi. Silistre’de kurulan ilk Asâkir-i Mansure süvari alayı, Tatar, Türkmen ve Hıristiyan Potkalı Kazak kabilelerinden alınan atlılardan oluşturuldu. Bu alay, Asâkir-i Mansure ordusu içinde gayrimüslim asker barındıran ilk ve tek birlikti. Bununla birlikte Asâkir-i Mansure neferlerinden askerlikten başka hiçbir işle meşgul olmamaları ve vakitlerini talimlerle geçirmeleri istenmişti. Böylece Avrupa savaş sahnesindeki rakiplerle ateş ve manevra kabiliyetlerinde denklik sağlanabileceği ve askerlerin siyaset ve ticaretle uğraşmasının önüne geçilebileceği umulmaktaydı. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Darülfünun kesintisiz bir biçimde eğitime 1 Eylül 1900 tarihinden itibaren başlayabilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Müteferrika, I. Mahmud devrinde kaleme aldığı ve askeri ıslahatlar hakkındaki önerilerini sunduğu Usûlü’lHikem fî Nizâmi’l-Ümem isimli eserinde yenilikler için “Nizam-ı Cedid” adını kullandığı gibi, I. Abdülhamid döneminde gerçekleşen bir dizi yenilik de yine aynı isimle anılır.

Yanıt Açıklaması: Dönemin padişahı II. Mustafa (1695- 1703) bu isyan neticesinde tahtını kardeşi III. Ahmed’e bıraktığı gibi, dönemin muktedir şeyhülislamı Feyzullah Efendi de linç edildi.

Yanıt Açıklaması: 1789 Fransız Devrimi, Avrupa ve dünya siyasi tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilir. 1793'te Fransa'da yürürlüğe sokulan zorunlu vatandaş askerliği uygulaması dünya askeri tarihinde bir milattır. O tarihe kadar Fransa ve Osmanlı Devleti de dahil Avrupa'nın bütün devletlerinde ordular ağırlıklı olarak gönüllü profesyonel savaşçılardan oluşurdu.

Yanıt Açıklaması: Çalışmada mektepleri sıbyan, rüşdiye ve mekâtib-i âliyye, yani, ilk, orta ve yüksek okullar olmak üzere üç seviye- de ele aldı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı devlet adamlarının kendi ordularında da görmek istedikleri başlıca özelliklerdi. III. Selim’in 1792’de kurduğu Nizam-ı Cedid ile 1807’de tahttan indirilmesinden sonra Alemdar Mustafa Paşa’nın oluşturduğu Sekban-ı Cedid birliklerinde de bu ilkeler esas alınmış; ancak, her iki deneme de yeniçerilerin başını çektiği ayaklanmalarla ortadan kaldırılmıştı.