Osmanlı Tarihi (1789-1876)

Yanıt Açıklaması: Bu sırada Balkanlarda Pazvandoğlu, Hicaz’da Vahhabi isyanları devam ediyordu; hazinede finans darlığı vardı; ordu böyle bir savaşa hazırlıksızdı; Fransa’nın Osmanlı Devleti’nin diğer topraklarına da saldırma ihtimali vardı. Bu yüzden Osmanlı Devleti, savaş ilanı kararında acele etmedi ve hazırlıkların tamamlanması için bekledi. Konuyla ilgili hem Babıali’de hem de şeyhülislamlık konağında meşveretler yapıldı. 30 Ağustos 1798 tarihinde uzun süre Mısır valiliği yapmış ancak sadaretinde gerekli tedbirleri alamamış olan Sadrazam İzzet Mehmed Paşa ile onun yakın müttefiki Şeyhülislam Dürrizade Arif Efendi azledildi. Bu ikilinin yerine vezaret rütbesiyle İzzet Ahmed Paşazade Abdullah Bey sadaret kaymakamı, Âşir Efendi de şeyhülislam atandı. Sadaret mührü ise eşkıya takibinde başarıları olan Erzurum Valisi Yusuf Ziya Paşa’ya verildi. Osmanlı Devleti, 2 Eylül 1798 tarihinde de Fransa’ya savaş ilan edip İstanbul’daki Fransız maslahatgüzarı ve elçilik memurlarını Yedikule’ye hapsetti.

Yanıt Açıklaması: Fransız İhtilali’nin Osmanlı Devleti’ne etkisi genel anlamda olumsuz olmakla birlikte kısa vadede avantaj sağladığı da düşünülebilir. Savaş hâlinde olduğu Avusturya ve Rusya, tıpkı diğer Avrupa devletleri gibi Fransa’daki gelişmelerden endişe duymaya başlamışlardı. Bu ülkede eski rejimi (ancien régime) getirmek için bir an önce harekete geçmek istediklerinden Osmanlı Devleti ile devam eden savaşı sonlandırmaları gerekiyordu. Bu da Osmanlı Devleti’nin Avusturya ile Ziştovi ve Rusya’yla Yaş Antlaşmalarını daha iyi koşullarla imzalamasını sağladı. Seçeneklerde belirtilen 1793 yılında böyle bir antlaşma gerçekleşmemiştir. 1796 yılında bir antlaşma söz konusudur. II. Şeçenekte belirtilen durumun da Osmanlı devleti gibi çok uluslu devlet için yararı olamazdı. Milliyetçilik fikri çok uluslu devletlerin yıkılışına zemin hazırlamıştır.  Dolayısıyla doğru seçenek sadece I ‘dir.

Yanıt Açıklaması: Büyükdere’de toplanan 500 kişilik âsiler kendilerine başbuğ olarak Kastamonulu Kabakçı Mustafa’yı, yardımcı olarak da Arnavud Ali ile Bayburtlu Süleyman’ı seçti. Asiler; Müslüman olsun Hristiyan olsun kimsenin malına, canına ve namusuna dokunmayacaklardı. Bu fiilleri işleyen olursa öldürülecekti. Şeyhülislamın tasdik etmediği hiçbir şeyi talep etmeyeceklerdi.  Nizam-ı Cedid ordusundan bir tabur asker bile bu âsi grubu yok edebilirdi. Sadaret Kaymakamı Köse Musa, Nizam-ı Cedid askerlerine kışlalarında kalmaları emrini verdi. Nizam-ı Cedid düşmanı Hacı Mustafa Ağa’yı âsileri ikna etmeye gönderdi.

Yanıt Açıklaması: Yunanistanın kuruluşu. Cevap B 'dir.

Yanıt Açıklaması: III. Selim’i bu meşum sona götüren pek çok sebepten bazıları sırasıyla şöyle sayılabilir. III. Selim’in yeni talimli ve düzenli ordusu, artık işlevini yitiren ve demode olan Yeniçeri ordusu mensuplarını rahatsız etti. Yeni ordu ve düzenin finansmanı gayesiyle tesis edilen İrad-ı Cedid hazinesi için yeni vergilerin konulması birtakım çevrelerin sızlanmasına sebep oldu. Nizam-ı Cedid ordusu talim ve terbiyesinin yanı sıra resmi kıyafetleriyle de farlılık arz ediyordu. Yeni düzene muhalif olanlar muhafazakârlık saikıyla bu kıyafetleri kâfir taklidi sayarak eleştirilerine yeni bir boyut daha kattı. III. Selim’in saltanatında ikbal ve iktidar sahibi olamayacaklarını düşünen bir kesim de yeni düzene muhalif oldu. Nizam-ı Cedid ordusunun sayısının artması hâlinde Yeniçerilere ulufe verilmeyeceği hatta ilga edileceği algısı kemikleşmiş eski düzen mensuplarını rahatsız etti. İktidarda olan yenilikçi devlet adamlarının ihtişamlı yaşamlarına mukabil halkın geçin sıkıntısının arması ve pahalılık III. Selim ve reformcu ekibinin İstanbul’da kamuoyu desteğini zayıflattı. Öte yandan padişahın iyi niyetli oluşu başta yeniçeriler olmak üzere muhalif çevrelerde cezalandırılma korkusu bırakmadı.

Yanıt Açıklaması: Layık olursa cihanda bana taht-ı şevket Eylemek mahz-ı safadır bana nâsa hizmet III. Selim’e ait olan yukarıdaki mısralar onun ne kadar iyi bir şair olduğuna örnek teşkil ettği gibi, bir an önce sultan olma arzusunu da göstermekteydi. Nihayet 07 Nisan 1789’da amcası I. Abdülhamd’in vefatı üzerine yirmi sekizinci Osmanlı sultanı olarak tahta geçti.

Yanıt Açıklaması: Mayıs 1799 tarihinde Akka Kalesi’ne son saldırısını yapıp başarısız olan Fransız ihtilalinin yenilgisiz komutanı Napoleon, ilk yenilgisini alarak geri çekilme kararı aldı.  Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti tek başına savaşı kazanamayacağını biliyordu. Bu yüzden de ittifak teklif eden Rusya ve İngiltere ile anlaşmak ve onların savaş gücünden de yararlanmak istiyordu. İbrahim İsmet Bey ve Rus elçi Vasili Tamara biri açık diğeri gizli iki antlaşmayı imza ettiler. Bu ittifak antlaşmasından birkaç gün sonra 21 Ocak 1799 tarihinde de Osmanlı Devleti ile İki Sicilya Krallığı arasında bir ittifak antlaşması imzalandı. Böylece Fransa’nın Mısır seferine karşılık dört ülkeden oluşan bir ittifak grubu oluştu. Bu grup tarihte “ikinci küme” olarak adlandırıldı.

Yanıt Açıklaması: S.Petersburg protokolü. Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bükreş Antlaşması, karşılıklı olarak Temmuz ortasında mübadele edildiğinde Napoleon da çoktan Rusya seferine başlamıştı. Antlaşmanın önemli maddeleri aşağıdaki gibidir; Yedinci Madde: Rusya’ya bırakılan bölgelerdeki Müslüman ve Türk ahali, mallarını, bedeli karşılığında satarak Osmanlı topraklarına göç edebilecek; aynı haktan Osmanlı tarafında kalan Hristiyanlar da yararlanabilecekti.

Yanıt Açıklaması: Türk Dil Kurumu sözlüğünde; bir konu hakkında birinin düşüncesini sorma, iki veya daha fazla kişinin birbiriyle fikir alışverişinde bulunması şeklinde açıklanan meşveretin İslam devlet geleneğinde önemli bir yeri vardır. Osmanlı Devleti’nde önemli ve olağanüstü konuların görüşüldüğü danışma meclislerine Meşveret Meclisi denir.

Yanıt Açıklaması: 11 Temmuz 1789’da Osmanlı-İsveç İttifak Sözleşmesi imzalandı. Dört maddeden ibaret sözleşmeye göre: Osmanlı Devleti, İsveç’in savaşa devam etmesi için senede ikişer bin olmak üzere, toplam 20 bin kese mâlî yardımda bulunacak, iki taraf Rusya ile ayrı barış yapmayacak, Rusya’nın eline geçmiş olan Osmanlı ve İsveç topraklarının geri alınması için iki ülke birbirlerine yardımcı olacaktı.

Yanıt Açıklaması: İngiltere ve Rusya 4 Nisan 1826’da Sen-Petersburg Protokolü’nü imzalamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Filiki Eterya:1814’de Odesa’da üç Rum tüccar tarafından kurulan, asıl amacı bağımsız bir Yunan devleti kurmak olan sözde dostluk cemiyetidir

Yanıt Açıklaması: Dağlı eşkıyasına bir türlü son verilememesinin en önemli nedeni, bazı ayan ve yerel eşrafın kendi çıkarları nedeniyle eşkıya ile birlikte hareket etmesidir.

Yanıt Açıklaması: 31 Ocak 1790 tarihli beş maddelik bir ittifak senedi imzalandı. Osmanlı tarihinde karşılıklılık esasına dayanan bu ilk ittifak antlaşmasına göre: Avusturya ve Rusya Tuna Nehrini geçerse Prusya iki ülkeye de savaş ilan edecek ve Osmanlı Devleti düşmanlarıyla barış yapana kadar savaşa devam edecekti. Osmanlı Devleti de Avusturya’nın elindeki Galiçya’nın Prusya’ya verilmesi için çaba gösterecekti. Ayrıca Prusya’ya bazı ticari imtiyazlar verilecekti.

Yanıt Açıklaması: III. Selim, Mısır’a yeni kuvvetler sevk etmenin yanı sıra İngiltere’nin de kara kuvvetiyle müdahalesini istedi. Nitekim Sadrazam Ziya Paşa’ya gönderdiği fermanında “Bizim askerimiz ile iş görmek müşküldür. Binaenaleyh İngiltere’nin Mısır için göndereceği kara askeri için sana gizlice yazmasını kaymakam paşaya tembih eyledim.” diyordu. İngiltere’den yollanan 5.000 kişilik bir kolorduya yenilen General Menou 2 Mart 1801 tarihinde İskenderiye kalesine çekildi. Osmanlı ve İngiliz birlikleri 17 Ağustos 1801’de İskenderiye’yi muhasaraya başladı. Ayrıca 7-8.000 kişilik İngiliz Hint ordusu da Haziran başlarında Süveyş bölgesinde sahile çıkmıştı. Her taraftan sıkıştırılan Fransızlar 27 Haziran 1801’de Kahire’de 30 Ağustos’ta da İskenderiye’de teslim oldular. Yapılan görüşmeler sonunda hemen hemen El-Ariş Sözleşmesi şartları 30 Ağustos 1801 tarihinde de kabul edilerek Fransız ordusunun tüm askeri teçhizat ve birlikleriyle Mısır’dan çıkıp Fransa’ya dönmeleri sağlandı. Böylece Mısır yeniden Osmanlı hâkimiyetine girdi.

Yanıt Açıklaması: Edirne Antlaşması’na göre; Rusya, Tuna nehrinin ağzındaki adalar dışında, Rumeli’de işgal ettiği diğer yerlerden çekilecek ve Prut nehri savaştan önce olduğu gibi iki devlet arasında sınır olacaktı. Osmanlı Devleti Rusların Kafkasya, Gürcistan ve İran’dan aldığı Nahçivan ve Erivan’daki varlığını kabul edecek, Rusya da buna karşılık Erzurum, Kars ve Bayezıd’ı geri verecekti. Sırbistan ve Eflâk- Boğdan’a daha önceden verilen haklar genişletilecek, Eflâk-Boğdan voyvodaları kayd-ı hayat şartıyla atanacaktı. Rus ticaret gemileri Boğazlardan serbest olarak geçebilecek ve Ruslar Osmanlı topraklarında ticaret yapabileceklerdi. Ayrıca Osmanlı Devleti Yunanistan’ın kurulması ve bağımsızlığını öngören Londra Protokolü’nü kabul edecekti.

Yanıt Açıklaması: Rusya ise Çar I. Petro’nun (Büyük/Deli Petro) temelini attığı siyaseti takip ediyordu. Rusya, Osmanlı topraklarındaki Ortodoksların himayesini almış, ancak İstanbul ve boğazlar ile Mora bölgesindeki hedeflerini gerçekleştirememişti. Şimdi Fransa, Mora yarımadasında Rusya’nın hedeflerini gerçekleştirmekteydi. Bu yüzden de Rusya, kendi çıkar ve hedeflerinin tehlikede olduğunu düşünüyordu. İngiltere de en büyük rakibi Fransız donanmasını Akdeniz’de takip ediyordu. İki ülke de Osmanlı Devleti ile Fransa’ya karşı bir ittifak yapmak istiyordu.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde önemli ve olağanüstü konuların görüşüldüğü danışma meclisidir. Savaş ve barışa karar vermek, antlaşma yapmak ve önemli devlet işlerini görüşmek üzere padişahın veya o olmadığı zaman sadrazamın başkanlığında toplanırdı.