Osmanlı Tarihi (1789-1876)

Yanıt Açıklaması: Devletin başkentinde yaşanan bütün bu olumsuz gelişmelerin hesabının bir gün sorulacağı tartışmasız bir gerçekti. Kaldı ki isyana katılan bütün unsurlar da bunu tahmin ettikleri için tedbirli davranmak gerektiğinin farkındaydılar. İsyanda iş birliği yapmış olan gruplar veya kişiler gelecekte ortaya çıkacak bir hesaplaşmadan kurtulmak için gerekli adımı atmakta  gecikmediler. İsyana katılanlar, ileride yaşanacak her türlü tehlike ihtimaline karşı ulemaya bir hüccet hazırlatarak padişaha imzalattılar.Böylece isyancılar, gelecekte yaşanması muhtemel hesaplaşmayı engellemeyi hedefliyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Napoleon, 20 Ağustos 1798’de Mısır Enstitüsü’nü (Institut d’Egypte) kurdu ve Mısır medeniyeti araştırmalarını başlattı. Napoleon, Nil Nehri’nin yükselmesi üzerine şenliklere katılıyor, büyük törenler düzenlemek suretiyle mevlitler okutuyordu. Hatta Mısır halkına şirin görünmek için Osmanlı kıyafetleri bile giyerek geziyordu. Napoleon’un bu sahte şirinliklerine rağmen ağır vergiler salması, Murat Bey’in adamı olduğu gerekçesiyle pek çok kişiyi idam ettirip mallarına el koyması, yol yapma gerekçesiyle pek kişinin evi ve mahallenin mescitlerini yıktırması halkın Napoleon’a ve Fransızlara tepkisine sebep oluyordu. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı klasik döneminde taşra yöneticileri merkezden tayin edilirdi. Bu yöneticilerin yanı sıra her vilayet ve kasabadan seçilmiş bir âyan bulunurdu. Çeşitli sorumlulukları bulunan âyanlar bir anlamda devlete karşı halkı, halka karşı da devleti temsil ederlerdi.

Yanıt Açıklaması: Vahabi Mezhebi temel esaslarından ikincisine göre,  peygamberler ve evliyalardan yardım istemek Allah'a ortak koşmaktır.

Yanıt Açıklaması: Kasım 1791’de, Boğdan’ın merkezi Yaş kasabasında Osmanlılar ile Ruslar arasında barış antlaşması için görüşmeler başladı. Bu müzakerelerde de Osmanlı heyetinin başında Reisülküttap Abdullah Birrî Efendi bulunmaktaydı. Yaklaşık iki buçuk ay süren müzakereler sonucunda 10 Ocak 1792’de, on üç maddeden oluşan Yaş Antlaşması imzalandı.

Yanıt Açıklaması: Edirne Antlaşması’nın onaylanmasından sonra Yunanistan’ın kurulması ve sınırlarının belirlenmesi için Osmanlı Devleti ve Avrupa devletleri arasında Londra’da görüşmelere başlanmış ancak devletlerin her birinin kendi çıkarlarına göre hareket etmesi nedeniyle görüşmeler uzun sürmüş ve çekişmeli geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: Fransa, İngiltere ile uluslararası sularda bir hâkimiyet ve sömürgecilik savaşına girmişti. Bu mücadelenin bir parçası olarak Fransa İngiltere’nin Akdeniz ve Hindistan sömürgeciliğine ve ticaretine darbe vurmak, bu güzergâhta hâkimiyet tesis etmek ve Mısır’ı sömürge imparatorluğuna katmak istiyordu.

Yanıt Açıklaması: Mora isyanı. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Viyana Kongresi, genel olarak Avusturya Başbakanı Clemens von Metternich’in, etkisi altında kaldı. Bu sebeple, kongreden sonra oluşturulan yeni düzen, Avrupa tarihinde Metternich Sistemi olarak adlandırıldı. Kongrede, yeni Avrupa’ya yön verecek pek çok ilke ortaya çıksa da aslında bunların hemen tamamı iki temel kavrama dayanmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: İsyancılar, Nizâm-ı Cedîd hareketine son verildiğini ilân ettiler. Özellikle reform çabaları için gerekli olan maddi kaynağın sağlanması amacıyla oluşturulan İrâd-ı Cedîd hazinesi ortadan kaldırıldı. Bu hazine için yürürlüğe konulan yeni vergilerin de geçersiz olduğu belirtilerek halktan alınan fazla verginin iptal edileceği propagandası yapıldı. Böylece kamuoyunun isyana ve isyancılara karşı duyabileceği öfkenin önüne geçilmesi planlanıyordu. İrâd-ı Cedîd hazinesi dışında III. Selim’in ıslahat programı çerçevesinde oluşturulan diğer kurumlar da kaldırıldı. Ordudan ihraç edilenler yeniden askere alındı. Nizâm-ı Cedîd askerleri görüldükleri yerlerde yakalanarak öldürüldüler.

Yanıt Açıklaması: 20 Mayıs 1828 tarihinde Rusya ile savaşan Osmanlı Devletinin ilk Rus saldırılarında kaybettiği kalelerden birisi Tulçi'dir. A,B,C ve D seçenekleri yerleşim yerleridir.

Yanıt Açıklaması: Napoleon Mısır Osmanlı toprağında olduğu için  öncelikle Malta'daki müslüman esirleri serbest bırakarak onların yanında algısı oluşturmak istiyordu ve Mısır'a giderken öncelikle İskenderiye ve Kahire'yi güvence altında tutmalıydı. Diğer maddeler savaşın nedenleri arasındadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Mehmed Ali Paşa, nihayet ordunun başında İskenderiye üzerine hareket etti. Bu sırada Osmanlı Devleti’nde taht değişikliği oldu. Fransa ile Rusya’nın Tilsit’de görüşerek ittifak antlaşması imzaladıkları anlaşıldı. Bu gelişme üzerine İngilizler de Mehmed Ali Paşa ile görüşerek 14 Eylül 1807 tarihinde İskenderiye’yi tahliye etti. Bunun üzerine Mısır gümrüklerinin geliri de Mehmed Ali Paşa’ya bırakıldı. Mehmed Ali Paşa, II. Mahmud’un emriyle 1811- 1813 yıllarında Mekke, Medine ve Taif’i kurtardı. Bir yıl sonra da Suud ibni Abdülaziz’in ölümü ve çocuklarının tutuklanıp idam edilmesiyle ilk Vahhabi isyanı tamamen bitirildi.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap D olacaktır. Sayfa 5  de ikinci paragraf başında  III. Selim’in Şehzadelik Dönemi ve Tahta Çıkışı  konu başlığındaki açıklamalarda   " Şehzade Selim’in irtibatta olduğu bir başka Avrupalı, Fransa’nın İstanbul Elçicisi Choiseul Gouier idi. Onun aracılığıyla Fransa Kralı XVI. Louis’e mektuplar yazdı ve bu mektupları adamlarından İshak Efendi vasıtasıyla Paris’e gönderdi  " şeklinde açıklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Yusuf Ziya Paşa: 1798 yılından 1805 yılına kadar 6 sene 7 ay 25 gün sadaret hizmetinde kalan Yusuf Ziya Paşa, aslen Gürcü olup İmrahor Mustafa Paşa’nın kölelerinden biridir. Halil Hamid Paşa’nın maiyetine girip paşanın silahtarı, 1798’de de vezaret rütbesi verilerek Erzurum Valisi oldu. Bu görevi sırasında da sadarete atandı.

Yanıt Açıklaması: Lâyihalar içerikleri bakımından üç ana kategoride değerlendirilir: 1. Kanunî dönemindeki usul ve nizamlara dönülerek tımarlı ve kapıkulu ordularını ıslah etmek 2. “Eski kanun ve nizamdır” diyerek orduya Avrupa usul ve talimlerinin benimsetilmesi 3. Eski ocaklar asla ıslah olmayacağı için kendi hâllerine bırakılması ve yeni bir ordunun kurulması.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı ile dostane ilişkilerden yana olan Maria Teresa’nın 1780’de vefat etmesi üzerine Avusturya İmparatoru olan II. Jozef ’in de Osmanlı’nın Balkan topraklarını paylaşmak gibi bir amacı vardı. Bu sayede, Avusturya ile Rusya arasında 1782’de gizli bir ittifak antlaşması imzalandı. Buna göre; Eak ve Boğdan’da Ruslara tâbi bir Ortodoks devleti kurulacaktı. İstanbul, Trakya, Makedonya’yı içine olan bir imparatorluk kurulacak ve başına da Çariçe II. Katerina’nın torunu Konstantin getirilecekti. Batı Balkanlar, BosnaHersek, Sırbistan ve Dalmaçya kıyıları Avusturya’ya verilecekti. Mora, Girit ve Kıbrıs’ı ise Venedik alacaktı.

Yanıt Açıklaması: 16 madde ve 2 senetten oluşan Edirne Antlaşması’na göre; “Rusya, Tuna nehrinin ağzındaki adalar dışında, Rumeli’de işgal ettiği diğer yerlerden çekilecek ve Prut nehri savaştan önce olduğu gibi iki devlet arasında sınır olacaktı. Osmanlı Devleti Rusların Kafkasya, Gürcistan ve İran’dan aldığı Nahçivan ve Erivan’daki varlığını kabul edecek, Rus ya da buna karşılık Erzurum, Kars ve Bayezıd’ı geri verecekti. Sırbistan ve Eflâk- Boğdan’a daha önceden verilen haklar genişletilecek, Eflâk-Boğdan voyvodaları kayd-ı hayat şartıyla atanacaktı. Rus ticaret gemileri Boğazlardan serbest olarak geçebilecek ve Ruslar Osmanlı topraklarında ticaret yapabileceklerdi. Ayrıca Osmanlı Devleti Yunanistan’ın kurulması ve bağımsızlığını öngören Londra Protokolü’nü kabul edecekti. Osmanlı Devleti Rusya’ya 10 milyon düka savaş tazminatı ödemeyi de kabul etmişti.”

Yanıt Açıklaması: 1824 yılında II.Mahmud yayınladığı bir fermanla ilköğretimi zorunlu hale getirmiştir. Fakat fermanın içeriğinden de anlaşılacağı üzere İstanbul'u kapsamaktadır. Ülke genelinde uygulama için Tanzimat dönemi beklenecektir.

Yanıt Açıklaması: Cezayir dayısı İzmirli Hasan Paşa, Fransa'ya verdiği borcun ödenmemesi nedeniyle, 29 Nisan 1827 tarihinde, Fransız elçisi ile tartışmış ve elçinin yüzüne yelpaze ile vurmuştur. Bu olaydan sonra Fransa ile Cezayir arasında siyasi ilşkiler kopmuştur.