Osmanlı Tarihi (1789-1876)

Yanıt Açıklaması: Ancak 1839-1876 yıllarını ifade eden Tanzimat Dönemi çoğunlukla iki alt dönemde incelenmektedir. 1856’da ilan edilen Islahât Fermanı’na kadar olan devre.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti bütün tehditlere rağmen yine bağımsız bir devletin içişlerine müdahale olarak gördüğü bu antlaşmayı kabul etmemiştir.

Yanıt Açıklaması: Dış etkinin bir diğer boyutu da batının yarattığı kapitalist sistemin, dünya imparatorluklarını sistemlerine eklemleme çabası ile ilgilidir. Nitekim bu Avrupa merkezli kapitalist dünya, Osmanlı Devleti’nin, Rumeli, Anadolu, Suriye topraklarını, 19. yüzyıl boyunca ekonomik sistemine eklemlemeyi başarmıştır. Bu bakımdan Tanzimat’ı hazırlayan ekonomik gelişmeler arasında Mısır Meselesi özel bir yer tutmaktadır. Tanzimat Fermanı’nın ilanından kısa bir süre önce Mısır Meselesi’nin baskısı altındaki Osmanlı Devleti, 16 Ağustos 1838’de İngiltere ile Balta Limanı Ticaret Antlaşması’nı imzalamıştı. İngilizlere iç ticarette geniş imtiyazlar verildi. İngilizler Osmanlılar üzerinde daha fazla iktisadi nüfuz kurdular. 1838 Osmanlı-İngiliz ticaret antlaşmasının benzerleri aynı yıl içinde Fransa ile daha sonra 1840’ta İsveç, Norveç, İspanya, Hollanda, Belçika, 1841’de Danimarka, 1843’te Portekiz ile imzalanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Avrupa devletleri, sorununun çözümü noktasında farklı görüşlere sahipti. Görüş ayrılığı özellikle İngiltere ile Fransa arasındaydı. İngiltere’ye göre, Mehmed Ali Suriye’den çıkarılmalıydı. Fransa ise Mehmed Ali’nin Suriye’yi elinde tutmasına taraftardı. Rusya politika değişikliğine giderek özel elçisini 15 Eylül 1839’da Londra’ya gönderdi. Rusya, Çanakkale ve İstanbul Boğazları’nın kapalılığının, uluslararası bir antlaşma ile kabul edilmesini teklif etti. İngiltere bu teklifi memnuniyetle karşıladı. Rusya, Hünkar İskelesi Antlaşması ile elde ettiği üstünlükten vazgeçtiği gibi Çanakkale dışında İstanbul Boğazı’nın da kapalılığını kabul ediyordu. Gelişen bu durum karşısında İngiltere, uzlaşmaya yanaşmayan Fransa’yı bu işin dışında bırakma şansını elde etti. İngiliz Dışişleri Bakanı Palmerston, Mehmed Ali Paşa’ya bir ultimatom gönderilmesini ve kabul etmediği takdirde kuvvet kullanılmasını teklif etti. Fransa dışında diğer devletler teklifi kabul ettiler. Fransız kamuoyu ve hükümeti Mehmed Ali Paşa’ya sempati besliyordu. Fransa’nın bu tavrı karşısında İngiltere, Mısır meselesini Fransa olmadan çözmeye karar verdi. 15 Temmuz 1840’ta İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya devletleri arasında Londra’da dörtlü bir antlaşma yapıldı. Buna göre, Mısır’ın yönetimi babadan oğula geçmek üzere Mehmed Ali’ye verilecek ve Akkâ Valiliği ile sınırları belirtilen Güney Suriye de kayd-ı hayat şartıyla yine Mehmed Ali’ye bırakılacaktı. Mehmed Ali bu şartları on gün içinde kabul etmezse Akkâ’yı kaybedecek ve sadece Mısır’la yetinmek zorunda kalacaktı. Takip eden on gün içinde babadan oğula geçmek üzere Mısır’ın idaresini kabul etmezse o zaman Osmanlı Devleti babadan oğula geçme şartını geri alacaktı. Yine bu senede göre, Mehmed Ali bunların hepsini ilk on gün içinde kabul ettiği takdirde Osmanlı Devleti’nin imzaladığı bütün antlaşmalar Mısır’da da geçerli olacak ve vergiler Osmanlı padişahı adına toplanacaktı. Bunların gerçekleşmesi amacıyla imzacı devletler, Mehmed Ali’ye yapılan teklifi kabul ettirmek için iş birliği yapacaklardı. Ayrıca, Mehmed Ali bu teklifleri kabul etmeyecek olursa Suriye ile Mısır’ın bağlantısını kara ve denizden kesmek için Osmanlı Devleti’ne yardım edecekleri gibi Mehmed Ali’nin kuvvetlerini, karadan ve denizden İstanbul’a yönlendirmesi halinde de Osmanlı Devleti’ne her türlü askeri yardımı yapacaklardı.

Yanıt Açıklaması: Kırım Savaşı’nın Osmanlı Devleti’ne getirdiği bir diğer sonuç da ilk defa yabancı dev­letlerden borç para alması oldu. Kırım Savaşı Osmanlı maliyesini krize sokarken dış borç alınması kararı verildi. Osmanlı Devleti’nin müttefikleri olan İngiltere ve Fransa bu ka­rarı desteklemişlerdir. Bunun üzerine Bâbıâli, Londra’da Palmer ve Earisie- Goldschmid adındaki iki banka grubu ile 24 Ağustos 1854’te bir sözleşme yaparak 3.000.000 Sterlin (yaklaşık 330 milyon kuruş) borç aldı. Osmanlı tarihinde alınan bu ilk borca Mısır’dan alı­nan vergi geliri karşılık olarak gösterildi.  Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: 1838’de Memûrine Mahsûs Ceza Kanûnu yayımlanmıştır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Bo­ğazların kapalılığına dair Osmanlı Devletinin taahhüdü, sadece barış zamanına aittir. Buna göre, Osmanlı Devleti, herhangi bir devletle savaş halinde olursa Boğazları istedi­ği devletin savaş gemilerine açabilecekti. Boğazlar rejimini tayin eden artık sadece Osmanlı Devleti değildi. Avrupa devletlerinin karşılıklı ve ortak taahhütleri de söz konusuydu. Yani Osmanlı Devleti, diğer devletlerin onayları olmaksızın Boğazlar re­jiminde bir değişiklik yapamayacaktı. Diğer yandan Avrupa devletlerinin, Boğazların ka­palılığına saygı hususundaki taahhütleri, sadece Osmanlı Devletiyle karşılıklı ilişkilerini de ilgilendiriyordu. Dolayısıyla içlerinden biri taahhüdünden vazgeçip Osmanlı Devleti ile Boğazlar hakkında ayrı bir anlaşma imzalayamazdı. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Fransa’nın N­ice şehri Fuad Paşa gibi Osmanlı bürokrasisi ve aydınlarından pek çok ismi ağırlamıştır. Hâriciye Nâzırı Keçecizâde Mehmed Fuad Paşa henüz 54 yaşında iken 12 Şubat 1869’da bu şehirde hayatını kaybetmiştir.

Yanıt Açıklaması: Fransa, İngiltere ile 25 Mart 1802 tarihinde Emiens Antlaşması’nı, Osmanlı Devleti ile de 25 Haziran 1802 tarihinde Paris Antlaşması’nı imzaladı. Osmanlı Paris Elçisi Amedi Galib Efendi ile Fransız meşhur Diplomat Talleyrand’ın tespit ettiği 10 maddelik anlaşma ile kapitülasyonların devamı, iki ülkenin toprak bütünlüklerinin garanti edilmesi ve Karadeniz’in de Fransız ticaret gemilerine açılması hükme bağlandı. Karadeniz’in İngiliz gemilerine de açılmasına izin verildi.

Yanıt Açıklaması: Panslavist emellerle kıskırtılan Balkanlar’daki Osmanlı tebaası Hristiyanların isyanları, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nı tetikleyen en önemli unsurdur.

Yanıt Açıklaması: Şihab ailesi Suriye’de Maan ailesinden sonra yönetimi ele almıştır.

Yanıt Açıklaması: Bâb-ı Âli devri olarak anılan ve büyük bir yeniden yapılanma hareketinin yaşandığı dönemin, devletin kendini yenilemesi dışında, birkaç hedefi daha vardı: İlki, Rusya başta olmak üzere, büyük Avrupa devletlerinin Osmanlıyı parçalamalarına mani olmaktı. İkincisi de, farklı ırki ve dinî gruba mensup Osmanlı yurttaşlarının ortak bir yaşama pratiği geliştirmelerinin zeminini oluşturmaktı.

Yanıt Açıklaması: 1806 yılında Rumeli’de Nizâm-ı Cedîd ortaları kurulmasına karar verildi ve bu görevi de Kadı Abdurrahman Paşa üstlendi.

Yanıt Açıklaması: Hünkar İskelesi Antlaşması'nın (8 Temmuz 1833) 7. ve gizli maddesinde, önce açık metnin karşılıklı askeri yardımlaşmayı ön gören 1. ve 3. maddelerine atıfta bulunmakta ve böyle bir maddi yardımın ağır külfetinden Osmanlı Devleti'ni korumak isteyen Rusya, bunun yerine Çanakkale Boğazı'nın kendi lehine kapatılması ve hiç bir yabancı geminin geçmesine müsade edilmemesi hususunu Babıaliye kabul ettirmektir. Bu gizli madde Avrupa genelinde büyük bir endişeye yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Rusya, Karadeniz’in statüsünde yıllardır yapmak istediği değişikliği ancak 1871 yılında gerçekleştirir.

Yanıt Açıklaması: Safahatı sevmeyen Sultan Abdülaziz, Avrupai adetlerden hoşlanmaz, orta oyunu seyreder, avlanır, güreşir, yüzer ve cirit atardı. Eski örf ve adetler bağlı olanlar tarafından kendisine "İkinci Yavuz" yakıştırması yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ruslar, Kenasarı Han’ın ölümünden sonra Kazak mukavemetini kırarak 1846 yılında Aral Gölü’ne inmişler ve Hokandlılar tarafında Sir- Derya’nın Aral’a döküldüğü yerde bulunan Kazalinsk Kalesini ele geçirmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Mehmed Ali Paşa’nın, Mısır’dan uzaklaştırılarak Selanik ve Kavala’ya vali olarak tayini düşünülmüş ancak gerçekleştirilememiştir. Mehmed Ali Paşa’nın 1812’de Hicaz’da çıkan Vehhabi isyanını bastırması gücünü büsbütün arttırmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tanzimatın öngördüğü amaçlardan biri de vergi adaletiydi. Buna yönelik ilk önlemMuhassıllık Meclisleri’nin kuruluşudur. Tanzimat sonrası Muhassıl gönderilen yerlerde, kurulan meclislere Muhassıllık Meclisleri denmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Lale Devri 1718 ile 1730 yılları arasındadır.