Osmanlı Tarihi (1789-1876)

Yanıt Açıklaması: 1823 yılında isyanın yoğunluğu azalsa da 1824’te tekrar şiddetlenmiş hatta Avrupa’dan Mora’ya yeni gönüllü grupları ve maddi^ yardımlar gelmiştir. İsyanın bastırılamaması üzerine Osmanlı Devleti bu kez Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’dan yardım istemiştir. Düzenli bir ordusu ve güçlü bir donanması olan Mehmed Ali Paşa, Mısır valiliğine ek olarak Mora ve Girit valiliğinin de kendisine verilmesi şartıyla yardımı kabul etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Rum isyanı Osmanlı Devletine karşı olarak Mora'da başlamıştır. Devlet önceleri bu isyanla pek ilgilenmemiş fakat isyanın giderek büüyümesi ve güçlenmesi ile işin ciddiyetini anlamıştır. Daha sonra bu isyan için "Yunan İhtilai" tabiri kullanılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İngiliz antlaşmasının şartlarını Osmanlı Devleti adına ilmiye ricalinden İbrahim İsmet Bey ile reisülküttap Atıf Bey, İngiltere adına da İngiliz elçi Spencer Simit yürüttü. İngiltere, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan ittifak antlaşmasının aynı hükümlerini kabul etti. 5 Ocak 1799 tarihli antlaşma 13 madde idi. Antlaşmanın en dikkat çeken maddesi onuncu maddeydi. Bu maddeyle Osmanlı Devleti, Fransa’ya Akdeniz’de bütün limanları kapayacak, Fransızları Mısır’dan kovmak için 13.000 kişilik bir ordu hazırlayacak, İngiltere ise hem donanma hem de askerleriyle Fransızların Mısır’dan atılması için Osmanlı Devleti’ne yardım edecekti. Bu ittifak antlaşmasından birkaç gün sonra 21 Ocak 1799 tarihinde de Osmanlı Devleti ile İki Sicilya Krallığı arasında bir ittifak antlaşması imzalandı. Böylece Fransa’nın Mısır seferine karşılık dört ülkeden oluşan bir ittifak grubu oluştu. Bu grup tarihte “ikinci küme” olarak adlandırıldı.

Yanıt Açıklaması: Binbaşılar gibi bazı rütbe mensuplarının yedi sekiz dilimli çuha kalpaktan yapılmış “şubara” denilen bir başlık giymeleri öngörülmüş ancak daha sonra güneş ve yağmura karşı dayanıklı olmadığı gerekçesiyle onlara da “fes” zorunluluğu getirilmiştir. Kararın alınmasından sonra Tunus’a 50.000 fes ısmarlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: İhtilal Harpleri: 20 Nisan 1792’de başlayan Birinci Koalisyon Savaşı’nda Fransa; Avusturya, Hollanda, İngiltere, İspanya, Napoli, Portekiz, Sardunya ve Sicilya ile savaşmıştır. Bu savaş, 1797 yılında imzalanan Campo Formio Antlaşması ile son bulmuştur. 1798 yılında başlayan İkinci Koalisyon Savaşı’nda Fransa, Danimarka, Helvetya (İsviçre), İspanya ve Norveç’ten oluşan ittifak; Avusturya, İngiltere, Malta, Osmanlı Devleti, Portekiz, Rusya ve Toskana ittifakına karşı savaşmıştır. 1802 yılında imzalanan Amiens Antlaşması ile sadece İkinci Koalisyon Savaşı değil İhtilal Savaşları olarak bilinen süreç de sona ermiştir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni Avrupa’nın inşa edildiği Viyana Kongresi’ne Osmanlı Devleti de 1798-1802 yılları arasında gerçekleşen İkinci Koalisyon Savaşı’na katıldığı gerekçesiyle davet edildi. Viyana Kongresi, genel olarak Avusturya Başbakanı Clemens von Metternich’in, etkisi altında kaldı. Bu sebeple, kongreden sonra oluşturulan yeni düzen, Avrupa tarihinde Metternich Sistemi olarak adlandırıldı.  Osmanlı Devleti davet edilmiş fakat katılmamışlardır.

Yanıt Açıklaması: Sen-Petersburg Protokolü’nü imzalamışlardır. Böylece bağımsız Yunan devleti yolunda ilk adım atılmıştır. Osmanlı Devleti kendi içişlerine yönelik bir müdahale olduğu gerekçesiyle bu protokolü reddetmiştir. İngiltere ve Rusya daha etkili olabilmek için protokolü Avusturya, Prusya ve Fransız hükümetlerine de bildirerek katılmalarını istemişlerdir. Bu tür milliyetçilik hareketlerinin karşısında yer alan Viyana sisteminin kurucusu Metternich protokolü reddetmiş, Prusya da onu izlemiştir. Fransa ise protokole katılmayı kabul etmiş.

Yanıt Açıklaması: Viyana Kongresi, genel olarak Avusturya Başbakanı Clemens von Metternich’in, etkisi altında kaldı. Bu sebeple, kongreden sonra oluşturulan yeni düzen, Avrupa tarihinde Metternich Sistemi olarak adlandırıldı.

Yanıt Açıklaması: 1791 yılında devam etmekte olan savaş devleti her türlü açıdan güçsüz düşürdüğü için eşkıya çetelerinin sayısı ve zararları daha da fazlalaştı. Devletle ve rakipleriyle mücadelede gücünü arttırmak isteyen bazı âyan ve mütegallibe eşkıya çeteleri ile iş birliği yapıyordu. Dağlı eşkıyasına son verilememesinin nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz: Her şeyden önce eşkıyanın faaliyet gösterdiği alan coğrafi olarak çok genişti ve eşkıyanın kaçıp saklanmasına oldukça elverişliydi. Bu durumda verilen tüm seçenekler neden gösterilebilir.

Yanıt Açıklaması: Mısır’ı Fransa’nın tahliyesinden sonra 18 Şubat 1803 tarihinde Hicaz bölgesinde Vahhabi isyanı patlak verdi. Bu mezhebin kurucusu Necidli Şeyh Muhammed ibni Abdülvahhab, İslam dinini asli hüviyetine kavuşturma iddiasında idi. Mezhebin temel esaslarının ilki “amel imandandır” idi. Buna göre namazın bir vaktinin terki bile inançsızlık (küfür) anlamına gelir ve bu kişinin canı ve malı güvende olamazdı. İkinciolarak peygamberler ve evliyalardan yardım istemek Allah’a ortak koşmaktı. Üçüncü olarak da türbe inşası, şarap, tütün, afyon, musikinin yanı sıra tespih de yasaktı.

Yanıt Açıklaması: 2 Aralık 1804 yılında Napoleon, konsüllük yerine imparatorluk rejimini kurarak kendini imparator ilan etti. Fransa’daki bu rejim değişikliği Rusya, Avusturya ve Prusya’da endişeye neden oldu. İngiltere bu durumdan faydalanarak Fransa’ya karşı İngiltere, Rusya, Avusturya, İsveç ve Napoli’yi içine alan bir ittifak antlaşması imzaladı.

Yanıt Açıklaması: İngiltere ile Osmanlı Devletinin Kala-i Sultaniye Antlaşmasına karşı Fransa'nın göstereceği tepki düşünülerek Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında oluştururlan gizli ittifakın maddelerinden biri "İngiltere'nin İskenderiyeyi boşaltması sırasında İngiliz Komutanlarıyla Osmanlı yetkilileri arasında yapılan anlaşma, gözden geçirilerek yeniden düzenlenecektir" maddesidir. A,C,D ve E seçenekleri, İngiltere ile Osmanlı Devletinin Kala-i Sultaniye Antlaşması maddeleriidir.

Yanıt Açıklaması: III. Selim de devlete yeni bir düzen vermek ve bozulan sistemi yeni bir nizama sokmak üzere Nizam-ı Cedid ordusunu, bu ordunun finansmanı için de İrad-ı Cedid Hazinesi’ni kurdu ve pek çok yeni düzenlemeyi hayata geçirdi.

Yanıt Açıklaması: İngiltere’nin, açıkça Osmanlı ile yeniden anlaşma isteği, kamuoyunda Fransa’ya duyulan tepki ile bir araya gelince iki devlet arasında barışın tekrar kurulmasının önü açıldı. İki tarafın da uzlaşma konusunda sergiledikleri istekli tutum sonuç verdi ve Osmanlı temsilcisi Vahid Efendi ile İngiliz elçisi Robert Adair Çanakkale’de, Boğazhisarı Kalesi civarında buluştular. Avusturya elçisi Baron Stürmer’in de katkısı ile taraflar kısa süre içinde görüşmeleri sonuçlandırarak 5 Ocak 1809’da Kala-i Sultaniye Antlaşması’nı imzaladılar. Antlaşma, aslında Osmanlı Devleti’nin, 1806’dan beri Fransa ile kurduğu ittifakın da sonunu haber vermekteydi. Dolayısıyla Fransa’nın, böyle bir metne tepki göstermesi kaçınılmazdı. Nitekim Fransa’nın reaksiyonu düşünülerek Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında gizli bir ittifak da kaleme alındı. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: 1807'de Fransız ordusu Rus ordusunu mağlubiyete uğrattı ve 9 Temmuz 1807 tariihinde Tilsit Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre Rus Çarı I. Alexander Napoleon'u Batı'nın İmparatoru, Napoleon da Alexander'i Doğu'nun imparatoru olarak selamlıyordu.

Yanıt Açıklaması: II. Mahmud döneminde kıyafet düzenlemesiyle devlet ricalinin kürk giymesi usulü terk edildikten sonra giyilmeye başlanan yakası sırma işlemeli çuhadan üst elbisesidir.

Yanıt Açıklaması: Fransa, Mısır seferi sonunda Mısır’ı Fransız hâkimiyetine sokamadı, Akdeniz’i bir Fransız gölü hâline getiremedi ve iddia ettiği gibi İngiltere’nin sömürge yollarını veya sömürgelerini elde edemedi. Fransa, bir tek Mısır tarihi ve maddi kültür varlıkları üzerine önemli çalışmalar yapmada başarı sağladı. İngiltere ise Napoleon’un İngiliz sömürge imparatorluğunu tehdit eden pozisyonunu sonuçsuz bıraktı. İngiltere, Akdeniz’de Cebelitarık boğazından sonra Akdeniz’de stratejik bakımdan çok önemli bir ada olan Malta’ya da yerleşti.

Yanıt Açıklaması: İngiltere ve Rusya 4 Nisan 1826’da “Yunanistan Osmanlı Devleti’ne tâbi, her yıl vergi veren özerk bir devlet olacaktır. İç işlerinde tamamen özgür olmakla birlikte, idarecilerin atanmasında sultanın da muvafakati aranacaktır. Türk nüfusu Yunanistan’dan ayrılacak, geride bıraktıkları mal ve mülkleri tazmin edilecektir. Yunanistan’ da barışın tesis edilmesi için bundan sonra yapılacak müzakereler Rusya’nın diplomatik desteğinde, aracı devlet sıfatıyla İngiltere tarafından yürütülecektir” maddelerini içeren Sen-Petersburg Protokolü’nü imzalamışlardır. Böylece bağımsız Yunan devleti yolunda ilk adım atılmıştır. Osmanlı Devleti kendi içişlerine yönelik bir müdahale olduğu gerekçesiyle bu protokolü reddetmiştir. İngiltere ve Rusya daha etkili olabilmek için protokolü Avusturya, Prusya ve Fransız hükümetlerine de bildirerek katılmalarını istemişlerdir. Bu tür milliyetçilik hareketlerinin karşısında yer alan Viyana sisteminin kurucusu Metternich protokolü reddetmiş, Prusya da onu izlemiştir.

Yanıt Açıklaması: Fransa protokole katılmayı kabul etmiş bunu 1815’te kendisine karşı kurulmuş olan birliği parçalama ve İngiltere ile ilişkilerini geliştirmek için bir fırsat olarak görmüştür.

Yanıt Açıklaması: II. Mahmud döneminde kıyafet düzenlemesiyle devlet ricalinin kürk giymesi usulü terk edildikten sonra giyilmeye başlanan yakası sırma işlemeli çuhadan ist elbiseye harvani denir