Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilatı

Yanıt Açıklaması: Öşür. Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı imparatorluğunda koyun ve keçi sahiplerinden alınan vergiye âdet-i ağnâm adı verilmektedir. Âdet-i ağnâm, ufak tefek bazı farklılıklar dışında genellikle 2 koyuna 1 akçe olarak alınırdı. Koyun kuzulu da olsa tek bir koyun sayılır, koyundan ayrı kuzusundan ayrı vergi alınmazdı. Genellikle padişah hasları altında merkez hazinesi tarafından toplanan âdet-i ağnam maliyenin önemli gelir kaynaklarından biri idi. Çünkü imparatorluk meralarında milyonlarca koyun ve keçi vardı.

Yanıt Açıklaması: Mezraa, ziraat yapılan fakat sürekli olarak nüfus barınmayan yerlere denmektedir. Türkçe’deki karşılığı “ekinlik”tir. Mezraalar, genellikle, evvelce meskûn iken zamanla ahalisi “perâkende” olmuş (dağılmış), terk olunmuş köy yerleridir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı dönemi vakfiyeleri üzerinde çalışan araştırmacıların ulaştıkları sonuçlara baktığımızda, insanların mallarını vakfederken, bir taraftan bu dünyâda mutluluğa, âhirette ebedî saadete nâil olmayı umduklarını; kıyâmet günü için  hazırlanmayı düşündüklerini; cehennem azâbından kurtulmayı, cennetin nîmetlerine kavuşmayı arzuladıklarını; bu yolla mümkün olduğu kadar Allâh’a yaklaşmayı hem açıkça ortaya koymaktadır. Diğer taraftan bu dünyâdan göçtükten sonra da isimlerinin bir şekilde yaşamaya devâm etmesini, kendilerinden övgüyle söz edilmesini beklediklerini; mânevî açıdan olduğu kadar içinde yaşadıkları top- lumun hiyeyarşik düzeni içinde de en yüksek dereceyi elde etmeye çalıştıklarını; kendileri ve nesilleri için iyi bir gelecek hazırlamaya ve bu çerçevede mallarını artırarak, bunları vakıf yoluyla dokunulmaz hâle getirmeye gayret ettiklerini göster- mektedir.

Yanıt Açıklaması: Tahsîs ve irsâd kabîlinden olmayan, yâni kişinin gerçekten kendi mülkü olan bir malı gelir kaynağı olarak bir hayır kuruluşuna vakfetmesine ise, vakf-ı sahîh (gerçek vakıf) denmiştir. Sahîh vakıflar, kurucusu ve hükümdar da dâhil, kimsenin müdâhale edemeyeceği nitelikte bulunmaları dolayısıyla bu isimle anılmışlardır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Medrese talebelerine tarih boyunca talib, fakih, mülazim, talebe, tüllab, danişmend, suhte, softa ve müsteid gibi isimler verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: IV. Murad’dan sonra başa geçen kardeşi İbra­him’in ilk döneminde ıslahatçı bir vezir olan Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın etkisiyle ıslahat­lar yapıldı. Kendisi de bir layiha yazarı olan Paşa, ülke düzenini sağlamak için önemli adımlar attı. Bu çerçevede, sikke tashihi yapmış, ocak mevcu­dunu azaltmış ve, vergi düzeni ile mali^ sistemde çok önemli hale gelen ve özellikle Cela^li karışık­lıkları ve kapıkullarının taşradaki egemenlikleri döneminde toprak tasarrufunda meydana gelen değişiklikler yüzünden rea^ya^nın üzerindeki yükü artan ava^rız vergisinin tarhına esas olmak üzere geniş çaplı bir sayım hareketine girişmişti. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılarla çağdaş olan Akkoyunlu Devleti’nde de timar sisteminin mevcut olduğu Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Osmanlılara geçmesinden sonra tertip olunan kanunnâmelerden açıkça anlaşılmaktadır. Akkoyunlular’da soyurgal denilen, sahibinin sadece örfî vergileri tasarruf edebildiği bir timar tipi bulunmaktadır. Moğolca kökenli olan soyurgal kelimesi iktâ anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Tahrir Defterleri: Klasik dönemde timar sisteminin uygulandığı sancaklarda yapılan vergi nüfusu ve vergi sayımının sonuçlarını içeren defterler.

Yanıt Açıklaması: Bütün Türk-İslâm devletlerinde yaygın bir şekilde görülen vakıflar, bilhassa Osmanlı devleti döneminde gelişmesinin en üst noktalarına ulaşmış ve İslâm hukûkunun en zengin ve en etkili kuruluşlarından biri hâline gelmiştir. Aynı zamanda sosyal bir müessesenin adı olan vakıf, çeşitli şekillerde târif edilmiştir. Bu târifleri kısaca şu şekilde toparlamak mümkündür: Vakıf, kişinin, sâhip olduğu bir malı, diğer insanların faydalanmaları maksadıyla ve Allâh’ın rızâsını gözetterek ebediyyen tahsîs ettmesidir.

Yanıt Açıklaması: Bütün seçenekler II. Osman tarafından yapılmak istenen çok kapsamlı ve “millî” bir ıslahat programının içeriğinde yer almaktadır

Yanıt Açıklaması: Kadı, kazâ idaresinin başı olup, mutlaka yüksek dereceli bir medreseyi bitirmiş ve belli müddet Edirne, Konya, Sivas, Bağdat gibi büyük şehirlerde "dânişmend" (stajiyer) olarak hizmet görmüş kişiler arasından tayin olunurdu. Kadı, görevine ancak iki sene müddetle atanabiliyor, iki yıl sonunda İstanbul’a giderek "mülâzemette" (maaşsız hizmette) beklemesi gerekiyordu. Bu durumda 30 yıl kadılık yapan birisinin 10 yılı mülâzemette geçiyor demektir. Kadıların tayin işleri kadıaskerlere aitti. Kadılıklar, kadıların görev yaptıkları, kazâ bölgesinin durumuna göre belli derecelere ayrılmıştı; kazâ kadıları ve sancak-eyalet kadıları.

Yanıt Açıklaması: Vakfeden Kişide Bulunması Gereken Şartlar a. Öncelikle vakıf yapan kişinin (vâkıfın), temlik ve teberrua ehil olması gerekir. Başka bir deyişle akıl sâhibi, erginlik (bülûğ ve rüşd) çağına erişmiş ve hür olması lâzımdır. Henüz çocuk sayılan yaştakilerin, akıl yönünden problemli (deli) ve ne yaptıklarını bilemeyecek derecede yaşlı (bunamış) olanların yapacakları vakıf­lar, geçerli sayılmaz. b. Vakıf yapanın kişinin, her hangi bir borç veyâ müsrif­lik yüzünden, kendi malını kullanma yetkisi hâkim tarafından elinden alınmış (mahcûr) olmaması gerekir. c. Vakıf yapan kişi, yaptığı işi, her hangi bir zorlama ile değil, kendi rızâsıyla yapmalıdır. d. Vakıf yapan kişi, vakfettiği malı, mülkü, parayı, bir çıkar gözeterek değil, sâdece hayır ve sevap kazanma düşüncesiyle yapmalıdır. Çünkü gerçek bir vakfın amacı, Allâh’ın rızâsı ve kişinin içinde yaşadığı toplumun faydalanmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Tahrir. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Mülk topraklar. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Cami, mescid, medrese, mektep, daru’fl-flifâ (hastahâne), sebil gibi yapılardan oluşan kuruluşlar doğrudan hizmet üreten vakıflar arasında yer alırlar.  Arazî, han, hamam, dükkân, binâ, para ve benzeri mal ve mülklerin vakfedilmeler vakıfları ayakta tutmak ve hizmet üretmelerini sağlamak üzere kurulan vakıflardır.

Yanıt Açıklaması: -

Yanıt Açıklaması: Osmanlı ülkesinde meydana gelen bu büyük çaptaki enflasyon ve devalüasyonun asıl sebebinin Amerikan gümüşü olduğu görüşü büyük bir gerçek payı taşır; ancak bu dönemin diğer gelişmelerini, yani nüfus artışı, ücretli askerlerin sayısının artışı, savaş masraflarının çoğalması ve benzerlerini de bu süreçte etkili faktörler olarak anmak gerekir. Bu nedenle doğru seçenek E’ dir.

Yanıt Açıklaması: İslâm hukukunu temel hukuk kodu olarak benimsemiş olan Osmanlı ulemasının İslâm arazi hukukunu ufak tefek bazı değişikliklerle kendi dönemlerindeki şartlara adapte ettiklerinde şüphe yoktur. Osmanlı devletinde toprağın hukukî statüsü ve tasarruf şekli bakımından imparatorluğun her tarafına şamil tek bir sistem uygulanmamıştır. Osmanlı idarecileri, genellikle fetih yoluyla imparatorluğa katılan geniş ülkelerde eskiden beri uygulana gelen örf ve âdetleri, hukukî ve fiilî durumları göz önüne alarak her bölgenin kendi özelliğine göre şekillenen istikrarlı bir yapı oluşturmaya çalışmışlardır. Bu yüzden temelde, timar sisteminin uygulandığı eyaletlerle bu sisteme dâhil edilmeyen eyaletler arasında askerî, idarî ve malî alanda bazı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Ancak timar sisteminin uygulanmadığı bölgelerde toprağın hukukî durumu ve tasarruf biçimleri açısından birçok noktada benzerlik, hatta ayniyet görülür. Bu sebeple imparatorluk genelinde toprağın hukukî vaziyetini ana hatlarıyla şu şekilde tasnif etmek mümkündür. Mîrî, mülk ve vakıf.

Yanıt Açıklaması: Mîrî Araziler Hıristiyanlardan feth olunmuş ve rakabesi yani çıplak mülkiyeti devlete ait olan topraklardır. Buna göre doğru cevap C (Devlet) şıkkıdır.