Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilatı

Yanıt Açıklaması: 1632 yılında padişah IV. Murat'tır.

Yanıt Açıklaması: Ancak kasaba ve kentlerde yeterli iş imkânlarının bulunmadığı durumlarda işsiz kalan gençlerin ya suhte (medrese öğrencisi) olarak medreselere ya da sekban-sarıca olarak bey kapılarına yığıldıklarını ve bu grupların da çeşitli sebepler yüzünden bir huzursuzluk kaynağı oluşturduklarını biliyoruz.

Yanıt Açıklaması: Klasik devirde en önemli iki şehzade sancağı olarak dikkati çeken Amasya (tahtgâh-ı kadim) ve Manisa (darü’l-mülk-i kadime)’ nın önemi, Yavuz Sultan Selim’in kardeşlerine karşı taht mücadelesi ve özellikle Kanunî devrinde Şehzade Bayezid ile Şehzade Selim arasındaki rekabette daha açık olarak ortaya çıktı. Manisa’nın İstanbul’a daha yakın olması sebebiyle da-ha avantajlı bir şehzade merkezi olduğu söylenebilir.  Kanunî devri şehzade kavgalarının ardından tahta çıkan II. Selim Manisa sancağına yalnız en büyük oğlu Murad’ı, o tahta geçtiğinde de aynı şekilde en büyük oğlu Mehmed’i gönderdi. III. Mehmed ise bunu da kaldırdı. Böylece Kafes uygulaması başlamış oldu.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devletinde medreselerde, günümüzde profesör karşılığında da kullanılan müderris; belirli bir tahsilden sonra icâzet, mülâzemet ve berât alarak medreselerde ders veren kimselere denilir. Buna göre doğru cevap D (Müderris) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı'da saraylar 3 bölümden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sıradan insanlar tarafından kurulan her vakfın idâresinden sorumlu, mütevellî isimli bir yöneticisi vardı. Mütevellîler, vazîfelerinin sınırları ve alacakları ücretler de dâhil, vakfın kuruluşu sırasında vâkıf tarafından belirlenirdi. Âile vakıf­ları özelliği taşıyan vakıf­larda ise mütevellîler, çoğu zaman bizzat vakıf kurucusu olur, onun ölümü durumunda, yerine yönetim işini bilen evlâdından birisi geçerdi

Yanıt Açıklaması: Baş defterdârın icra memurlarından sergi nâzırı ve sergi halifesi’nin vazifesi hâzine işlemlerinin defterini tutmaktı. Buna göre doğru cevap A (Sergi Halifesi) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Osman Bey’den I. Ahmed’e kadar babadan oğula geçen taht bundan sonra hanedanın en yaşlı üyesine geçmeye başladı. I. Ahmed’in yerine kardeşi I. Mustafa tahta geçer(1617). Onun aklî dengesinin bozukluğu yüzünden yerini yeğeni, I. Ahmed’in oğullarından II. Osman alır(1618). II. Osman’ın hal’i (tahttan indirilmesi) üzerine amcası Mustafa tekrar tahta geçer(1622). I. Mustafa’nın ikinci kez hal’i üzerine ise diğer yeğeni IV. Murad tahta geçirilir(1623). Bu uygulama yani hükümdarın ölümü veya hal’i üzerine tahta hanedanın ekber ve erşed (en yaşlı ve akıllı) erkek üyesinin geçmesi, 1876’da ilan edilen Kanun-i Esasî’de yer aldı. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Tarih-i Ebu’l-feth adlı eser Tursun Bey tarafından yazılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Hükümdarların ve ileri gelen devlet adamlarının kurdukları, çoğunluğu külliye niteliği taşıyan büyük ölçekli vakıfların idaresi ise, nispeten farklıydı. Aynı zamanda birer devlet adamı olan bu tür vakıfların kurucuları, müesseselerinin idaresini ve devamlılığını sağlama işine son derece önem vermişlerdir. Bu tür vakıflar çoğunlukla vezir, kazasker, sadrazam, şeyhülislam, bâbu’s-saade ve dâru’s-saade ağaları gibi devlet adamları tarafından idare edilmişlerdir. Katip, cabi (tahsildar), mu’temed gibi vakfın büyüklüğüne göre sayıları değişen hizmetliler, vakfın idari ve mali işlerinin yürütülmesinde mütevelliye yardımcı olurlardı. Vakıfların idaresi konusunda mütevelli, yüzyıllar boyunca ismi ve rolü değişmeyen tek yönetici olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Muka^taa, geliri kimseye dirlik olarak verilmeyip, doğrudan merkez hazinesine alınan vergi ve gelir kaynaklarına denmektedir. Ayrıca muka^taa usu^lü, Osmanlı maliyesinin bir vergi toplama biçimidir. Buna göre maden işletmeleri, tuz, şap vs. gibi devlete ait kaynaklar; şehirlerdeki bedesten, tabakha^ne, boyaha^ne, kasabha^ne, şemha^ne, meyha^ne vs. gibi ticari ve sınai^ işletmeler, damga, mizan, ba^c vs. gibi gümrük vergileri ile iskeleler muka^taa usu^lü ile işletilmekte idiler. Bunların her birine ayrı ayrı boyaha^ne muka^taası, tabakha^ne muka^taası, gümrük muka^taası gibi adlar verildiği gibi bir sancak veya kazadaki merkeze ait bütün gelir kaynaklarını ifade etmek için de muka^taa veya çoğulu olan muka^taa^t ta^biri kullanılıyordu.

Yanıt Açıklaması: Tophâne Ümerâsı Nezâreti, Sultan Bâyezid, Hamidiye, Lâleli, Selîmiye, Mihrişâh Vâlide ve Sultan II. Mahmud vakışarının mülhakât ve mukâtaatından oluşmakta ve Darphâne tarafından idâre edilmekteydi.

Yanıt Açıklaması: IV. Murad devrinde ocakta ıslahat yapılmaya çalışıldıysa da devşirme yöntemi giderek terk edilerek XVIII. yüzyıl ortalarında son kez devşirme yapıldığı belirtilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Kitâbu Mesâlihi’l-Müslimîn ve Menâfi’i’l-Mü’minîn

Yanıt Açıklaması: II, III ve IV. ifadeler doğru iken, I. ifade yanlıştır. Çünkü bennâk, çiftliği olmayan, evli ra’iyyete denilmektedir. Bekâr fakat başkasına muhtaç olmadan kendi geçimini temin edebilen Müslüman erkeklere ise mücerred denir. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Mülk Topraklar: Bunlar, her türlü tasarruf hakkı sahibine ait olan arazilerdi. Miras bırakılabilir, satılabilir, hibe edilebilir ve rehin bırakılabilirdi. İstenirse vakf edilebilirdi.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı tarihini dönemsel olarak incelemek istersek aşağıdakilerden hangisi ilk dönem Hudut boyları: Uç beyleri dönemi olur.

Yanıt Açıklaması: -

Yanıt Açıklaması: Gelir getirici gayr-i menkul vakıfların dışında, bir de menkul, yanı taşınabilir nitelikte vakıf gelirleri vardır. Bunlara esâs îtibâriyle para vakıfları denir. Haram karışması endişesi öne sürülerek câiz olup olmadığı konusunda İslâm hukukçuları arasında sert tartışmalar yaşanmış olsa da, Osmanlı döneminde paranın da yaygın olarak vakfedildiğini biliyoruz. Maddî imkânları müsâit olan bir kısım insanlar, müessesât-ı hayriyye denen câmi, mescid, medrese, mektep, hastahâne ve benzeri kuruluşların gelir kaynağı olmak üzere paralarını vakfederek bunların işletilmesini istemişlerdir. Osmanlı döneminde bu şekilde vakfedilen paranın işletilmesi imkânları sınırlıydı. Dolayısıyla İslâm dini fâizi yasaklamasına rağmen, bu tür paralar, onu on bir veya onu on bir buçuktan, bugünün ifâdesiyle %10 veya %15’le fâize verilebiliyordu. Bu şekildeki işlemlere muâmele-i şer’iyye veya hîle-i şer’iyye denmiş ve bir takım sosyal ve iktisâdî mecbûriyetler öne sürülerek câiz görülmüştür. Vakıf literatüründe, menkul veya gayr-i menkul mallardan elde edilen gelirlere akarât denmiştir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğu’nda Nim çift’den küçük olan ve hububat ziraati yapılan arazilere zemin adı verilmektedir. Buna göre doğru cevap B (Zeminler) şıkkıdır.