Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilatı

Yanıt Açıklaması: Han ikinci hizmet üreten vakıfları ayakta tutan kurumlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: Osman Bey’den I. Ahmed’e kadar babadan oğula geçen taht bundan sonra hanedanın en yaşlı üyesine geçmeye başladı.

Yanıt Açıklaması: Timar sisteminin geçerli olduğu bölgelerde tarım alanlarının çıplak mülkiyetinin devlete âit olduğunu biliyoruz. Osmanlı dönemin- de gerçekte bu şekilde devletin mülkiyetinde bulunan geniş tarım alanlarının da yaygın bir şekilde vakfedildiği görülür. Bu tür alanların vakfedilebilmesi için temlik ve temellük yolu kullanılmıştır.Hazîneye âit gelir kaynaklarının özel şahısların eline geçmesine yol açan bu uygulama -XVII. veXVIII. yüzyıllarda bu durumdan şikâyet eden ve söz konusu işlemin ne ölçüde vakıf olduğunu sorgulayan yakınmalar görülmesine rağmen, devletin son zamanlarına kadar devam etmiştir. Bu şekilde temlîk yoluyla mülk edinilen ve vakıf hâline getirilen uygulama türleriyle ilgili Osmanlı vakıf literatüründe geniş bilgiler vardır. Osmanlı  hükümdarlarının  ve  büyük  devlet  adamlarının  kurdukları müessesâ tt -ı hayriyye grubuna gelir getirmek üzere bağlanan vakışarın çok büyük bir kısmı, bu tür tahsîs ve irsâdl ardan oluşmakta idi. Bu uygulama, sâdece tarım alanlarıyla da sınırlı kalmamıştı. Devlete âit bâzı han, hamam, süt işletmeleri ve benzeri gayr-i menkuller de aynı şekilde temlîk konusu yapılmıştı. Kişi, bu yolla elde ettiği ( temellük ) arâzinin veya mülkün gelirlerini vakıf hâline dönüştürür ve kurmuş olduğu müesseseye tahsis ederdi. Bu çeşit vakıflara tahsîs ve irsâd kabîlinden vakıflar denmiştir.

Yanıt Açıklaması: Ulûfe denir.

Yanıt Açıklaması: Şer’i veya Hayri Vakıflar, gelir kaynaklarından elde edilen gelirlerin tamamı, hiç bir kısıtlamaya ve şarta bağlı olmadan, doğrudan doğruya tahsis edildiği hayır kuruluşuna giden, vakıf kurucusunun, vakfettiği ve vakfın tescil edildiği andan itibaren, eskiden mülkü olan mal üzerinde hiç bir tasarruf hakkının kalmadığı vakıf türüdür.

Yanıt Açıklaması: -

Yanıt Açıklaması: XVII. YÜZYIL SONLARINA KADAR OSMANLILARDA DEVLET, TOPLUM VE ISLAHAT ANLAYIŞI Kanun-ı Kadim Mustafa Âli’nin Nushatü’s-Selâtin adlı eserinin ikinci babı “fî zamanına hilâf - ı kavânîn zuhûr iden ihtilâl - i mevfûr” a hasredilmiştir. Burada yazar kanuna aykırı gördüğü uygulamaları somut örneklerle açıklar. Esas itibariyle bir nasihat kitabı olan Nushatü’s - Selâtin ’de Âlî, kanuna aykırı gelişmelerin ve ülke düzeninin bozulmasının padişahtan gizlendiğini öne sürer, doğru sözlü bir kulunu musahib edinmesini padişaha tavsiye eder. O’na göre ihtilâlin en önemli sebeplerinden biri, aşağı kimseler (edanî)in yüksek mevkilere getirilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlıların topu ilk defa 1389’da, I. Kosova Savaşı sırasında kullandıkları bilinir. 1396’da Niğbolu Savaşı ile, üç kez tekrarlanan İstanbul kuşatmaları sırasında Sultan Yıldırım Bâyezid (1389-1403)’in de top kullandığı bilinmektedir. Kezâ, II. Murad devrinde Mora ve Arnavudluk seferleri sırasında top kullanılmış, Semendire kuşatması esnâsında, kale önünde bizzat sultanın huzûrunda toplar dökülmüştü. Bu bilgiler, Topçu Ocağı’nın en azından Sultan I. Murad devrinde kurulduğunu göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: İdarî, malî ve askerî zaruretler tahrirleri gerekli kılıyordu. Çünkü devrin ulaşım ve iletişim şartları icabı, vergilerin para olarak toplanması ve nakli çok güçtü.

Yanıt Açıklaması: II. Osman’ın yeni bir ordu kurmak tasavvurunun ötesinde çok kapsamlı ve “milli^” bir ıslahat programını yü­rürlüğe koymayı düşündüğü iddiası ise XIX. yüzyılda Mizancı Murad ve XX. yüzyılda da İ. Hami Danişmend tarafından ortaya atılmıştır. Buna göre onun ıslahat yapmak istediği konular şunlardı: - C¸ürümüş bir kozmopolit toplum haline gelen yeniçeri ve sipahi ocakları­ nı tamamen kaldırıp yok ederek onların yerine Anadolu, Suriye ve Mısır Türkleriyle Türkmenlerinden milli^ bir ordu kurmak. - Payitahtı İstanbul’dan Anadolu’ya nakledip kozmopolit bir çevreden milli^ bir çevreye geçmek. - İlmiyenin siyasi^ ve mali^ etki ve gücünü kırarak bu zümrenin devlet işlerin­den elini çekip onları bir din ocağı haline getirmek. - Kozmopolit saray geleneklerini değiştirerek Harem­i Hümayunu tasfiye et­mek ve hanedanın Türk ailelerinden nika^hla kız almasına yol açmak. - Kıyafette değişiklik yapmak. -Fatih ve Kanuni^’nin eskiyen mevzuatı yerine yeni şartlara uygun kanunlar yapmak. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Bennâk ise Müslüman, evli fakat kendisine çiftlik verilmemiş köylü demektir. Bazı defterlerde bunlardan ekinlü bennâk olarak bahs olunur.

Yanıt Açıklaması: Görevleri soruda tarif edilen memur 'Başbakıkulu'dur. Bakıkulları bu memurların altında çalışan, bugünkü mübaşir denginde memurlar idi. Veznedarbaşı ödemelere nezaret edip altın ve gümüşü tartardı. Sergi nazırı kayda alma görevlisi olup Sipahi bir tür asker sınıfıdır ve çeldiricidir. Doğru yanıt 'C'.

Yanıt Açıklaması: Kadim düzenin bozulmasına dair esaslı bir tenkit, A^şıkpaşaza^de tarafından Fatih devrinde yapılan vakıf ve mülklere yönelik meşhur mali^ ıslahat çerçeve­sinde Rum Mehmed Paşa ve Nişancı Mehmed Paşa gibi vezirlere yöneltilmiştir. Doğru cevap B‘dir.

Yanıt Açıklaması: III. Selim devrinde yapılan reformlar dolayısıyla İrad-ı Cedit Hazinesi, Zahire Hazinesi, Tesane-i Âmire hazinesi gibi hazineler oluşturuldu. II. Mahmud döneminde Mansure hazinesi bunlara eklenecek Tanzimat’la birlikte tekrar tek hazineye, Maliye Hazinesine dönülecektir.

Yanıt Açıklaması: Türk-islâm devlet telakkisinin en temel kavramı olarak karşımıza adalet kavramı çıkar

Yanıt Açıklaması: Adet-i ağnam. Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Herhangi bir şahsın atı veya sığırı bir başkasının ekinine girip zarar verdiği takdirde, hayvan sahibinden alınan resim Âdet-i Deştbâni'dir. Cerâim-i hayvanât da denilir. Doğru seçenek "A" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hayvancılıkla ilgili resimler, adet-i ağnam, yaylak ve kışlak resimleri ve bal öşrüdür. İspenç resmi, büluğ çağına ermiş, şehirli, köylü ve göçebe; evli veya beka^r, topraklı ve topraksız her gayri müslim erkekten alınan örfi^ bir baş vergisi; mücerret resmi ise beka^r fakat başkasına muhtaç olmadan kendi geçimini temin edebilen Müslüman erkeklerden alınan vergidir.

Yanıt Açıklaması: İltizam denir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlılar keşiflerin muhtemel tehlikelerini farketmişti. Hatta bu tehlikeleri açıkça bildiren bazı ikazlar da yapılmıştı. Meselâ, daha 1580 yılında, Emir Mehmed ibn Emir Hüseyin el-Suudî tarafından III. Murad’ın adına yazılan Amerika’nın keşfine dair Târih-i Hind-i Garbî adlı eser ve bu esere Ömer Talib’in yazdığı derkenarlar bu hususun somut kanıtlarıdır.