Osmanlı Merkez ve Taşra Teşkilatı

Yanıt Açıklaması: Kıyafette değişiklik yapmak, Yeniçeri ve sipahi ocaklarını tamamen kaldırmak, Payitahtı İstanbul’dan Anadolu’ya nakledip kozmopolit bir çevreden millî bir çevreye geçmek ve Fatih ve Kanunî’nin eskiyen mevzuatı yerine yeni şartlara uygun kanunlar yapmak II. Osman'ın ıslahat yapmak istediği konular arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Balıkesir'de hakim konumda bulunan ayan ailesi Kanlızadeler'dir. Öte yandan diğer seçenekler doğru şekilde eşleştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: -

Yanıt Açıklaması: Koçi Bey’e göre, Kanuni^ Sultan Süleyman devrine gelinin­ ceye dek padişahlar her işle ilgileniyorlar, divan toplantılarına bizzat katılıyorlar­dı. Kanuni^ ise, kafes arkasından da olsa divan toplantılarını takip ediyor ve ülke meselelerinden böylece haberdar olabiliyordu.

Yanıt Açıklaması: Mukâtaa, geliri kimseye dirlik olarak verilmeyip, doğrudan merkez hazinesine alınan vergi ve gelir kaynaklarına denmektedir. Buna göre doğru cevap C (Mukâtaa) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sâlyânesiz eyaletler ise timar sisteminin uygulandığı eyaletlerdi.

Yanıt Açıklaması: İdarî, malî ve askerî zaruretler tahrirleri gerekli kılıyordu. Çünkü devrin ulaşım ve iletişim şartları icabı, vergilerin para olarak toplanması ve nakli çok güçtü. Devlete ait masraflar, asker ve memur maaşları ile diğer bâzı harcamaların doğrudan doğruya merkezî devlet hazinesinde toplanacak paralarla ve nakden ödenmesi mümkün değildi. Bu sebeple, eyaletlerdeki çeşitli vergi geliri kaynaklarına müracaat ediliyordu. Askerî veya idarî görevlerde bulunanlara maaşlarını veya diğer masraflarını, bulundukları yerlerdeki vergileri kendi nâmına toplamak imkânı dirlik berâtları veriliyordu. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Orhan Gâzi’nin oğlu Şehzade Süleyman ilk beylerbeyi idi. Onun ölümünden sonra bu makama Lala Şahin Paşa getirilmiştir. Fakat bir süre sonra I. Murad zamanında, vezir Çandarlı Halil Paşa’nın ordu kumandanlığını da üzerine almasıyla beylerbeyilerin ehemmiyetleri biraz azalmışsa da nüfuzları devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: -

Yanıt Açıklaması: Başarısız şehzadelerin yetişmesi Osmanlı Devletinin 1600-1800 yılları arasında mali ve askeri kapsamlı bir dönüşüme girmesinin temel sebeplerinden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: XVII. yüzyılda meydana gelen değişimler ve bunların taşradaki sonuçları âyân ve eşrafın bu etkisini arttırmıştır. Bu bağlamda, sosyal, idarî ve malî düzende değişim, mirî mukataalaşma ve iltizam sisteminin yaygınlaşması, askerî sistemde değişim, yüzyıl sonundaki uzun ve yıpratıcı savaşlar sonucu alınan malî tedbirler, devletin vergi ve asker toplamada, mahallî eşkıyayı bastırmada âyâna duyduğu ihtiyaç. yerel âyân ve eşrafın güçlenmesine yol açmıştır. Mirî mukataalaşma ve iltizam sisteminin yaygınlaşması olduğu için gerilemeyi belirten C seçeneği doğru seçenektir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı'da her köyün ve mezraanın adı ile toplam ödeyecekleri vergi yekûnu ve dirlik sahibinin adının yer aldığı tahrir defteri, "defter-i icmâl" idi. İcmâl defter dirlik dağıtım işlemi yapıldıktan sonra tertip edilir ve daha sonra timarla ilgili ortaya çıkan anlaşmazlıklarda bu defterlere müracaat edilirdi. Doğru seçenek "E" şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: -

Yanıt Açıklaması: III. Murad’a (1574-­1595) sunulan Hırzü’l­-Mülu^k’ta, Yavuz Sultan Selim ve Fa­tih Sultan Mehmed’den sitayişle bahseden yazar, Yavuz’un başarısının temelinde Allah’a tevekkül etmesinin ve hayırlı işlerde “bu kanu^n­ı Osmani^’ye muhaliftir dimeyüp heman icra idüp Selatin­-i izam her ne iderlerse kanun olur” diye buyur­masının yattığını vurgular. Doğru cevap C‘dir.

Yanıt Açıklaması: Orhan gazi döneminde kul sistemi iyice yerleşti ve idari mamalar değil timarlar da kullara verilmeye başlandı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğu’nun XVI. yüzyılda yayılışının doğal sınırlarına ulaştığı ve aşamayacağı siyasî-coğrafî engellerle karşılaştığı kanaatindedirler. Buna göre Osmanlılar hem denizde, hem de karada oldukça kuvvetli rakiplerle karşı karşıya kaldılar. Batıda Viyana önlerinde Habsburglar tarafından durdurulurken, doğuda İran platosu ve Safevîler, Osmanlı ilerlemesine set çekiyordu. Afrika’da çöl, Hint Okyanusu’nda Portekizliler ve kuzeyde Ruslar, Osmanlılar için hayatî önemi haiz fetih politikasının sona erdiğinin işaretlerini vermekteydiler. İngilizler bu dönemde Osmanlı İmparatorluğunun ilerlemesinde engel olarak yer almamıştır. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kavânîn-i Âl-i Osman der Hülâsa-i Mezâmin-i Def­ter-i Divan

Yanıt Açıklaması: Timar, genel olarak geliri en fazla 19.999 akça olan dirliklere denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: I. Murad’ın büyük oğlu Bayezid’a yeni alınan Kütahya uc sancağını, diğer oğlu Yakub’a Karesi sancağını vermesi, sefere çıktığı zaman küçük oğlu Savcı’yı merkezde bırakması vb. bu uygulamanın örnekleridir.

Yanıt Açıklaması: Vakfiyelerin en önemli kısımları, girişi tâkip eden bölümlerdir. Burada, kurulan vakıfla ilgili bütün bilgiler etraflı bir şekilde açıklanır. Verilen bilgilerden: Vakıf sistemi çerçevesinde kurulan müesseselerin neler olduğunu, Bunları ayakta tutmak üzere tahsis edilen malların (gelir kaynaklarının) neler olduğunu (aynı zamanda bunlar da birer vakıftır), Tahsis edilen bu malların nasıl yönetileceğini; gelirlerinin nasıl toplanacağını, Vakıf gelirlerinin nerelere, kimlere, hangi şekillerde ve ne miktarda harcanacağını, Bir bütün olarak vakfın kimler tarafından yönetileceğini; personel olarak kaç kişinin çalışacağını; bunların taşımaları arzulanan şahsî niteliklerin neler olması gerektiğini; kendilerine ne kadar ücret ödeneceğini; ücretlerin hangi gelirlerden karşılanacağını, Bakım ve onarım (ta’mîr ve termîm) ihtiyâcı duyan vakıf yapılarının nasıl onarılacağını ve bu iş için yılda ne kadar meblağ ayrıldığını... öğrenmemiz mümkündür. Hayra teşvik eden ayet ve hadisler giriş bölümünde yer alır.