Osmanlı´da İskan ve Göç

Yanıt Açıklaması: Derbend bölgeleri bir güvenlik noktası ve konaklama yeri olması itibariyle isteyenlerin kolaylıkla yerleşebilecekleri mahallerdi. Ayrıca devlet buralarda yerleşmeyi teşvik ve halkının derbendçi olması için bir takım vergilerden muafiyet tanımaktaydı. Bu sayede stratejik bölgeler yerleşime açılarak, yolların güvenliğini sağlanmış oluyordu.

Yanıt Açıklaması: Çobanoğulları Beyliği’nin XIII. yüzyılın sonlarında Bizans İmparatorluğu ile barış yaparak, gazâyı terk etmeleri üzerine bu görevi onlara bağlı olarak, Söğüt-Domaniç havalisinde yaşayan Osmanlılar devralmıştır. Böylece gazâ ve yeni fethedilen yerlere yaptığı sistemli iskân politikası sayesinde büyük bir devletin temelleri atılmaya başlanmıştır

Yanıt Açıklaması: Kötüye giden savaş ortamını düzeltmek ve bu manada savaşlardaki insan gücünü temin etmek amacıyla 1691 yılında Rumeli’deki Yörük grupları Evlâd-ı Fâtihân adı altında yeniden teşkilatlandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Özellikle kuruluş döneminde yapılan iskânlar dışa dönüktür. Fethedilen yerlerde kalıcılığın temin edilmesi, nüfus dengesinin sağlanması ve alınan yerlerin imar edilip şenlendirilmesi amacıyla genellikle ülke içinde konar-göçer hayat yaşayan zümrelerin tercih edilip iskân edilmesidir

Yanıt Açıklaması: XVII-XVIII. yüzyıllarda konar-göçer aşiretlerin çeşitli sebeplerle harap olmuş yerlere ve boş alanlara yerleştirilmesi suretiyle içe dönük iskân politikalarının uygulandığı görülmektedir.

Yanıt Açıklaması: Her ocakta nöbetlefle sefere katılmak veya ihtiyaç duyulan devlet hizmetini yerine getirmek için beş eşkinci bulunurdu. Bunlar ocaklarının amirleri zaim (mir-i yörükân) ve ser-askerlerinin (çeribaşı) idaresinde savafşlara katılırlardı veya devletin uygun gördü¤ü hizmeti yerine getirirlerdi. Bu nedenle sorunun yanıtı (B) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Fethedilen yerlere ilk olarak camiler kurulur, muhacirler bu alana iskân edilirlerdi. Böylece cami iskânın çekirdeğini oluştururdu. Halk cami etrafından (merkezden) çevreye doğru bir gelişme içindeydi.

Yanıt Açıklaması: İskanbaşı: İdareciler tarafından, yerleştirilen oymaklar ve boylar üzerine tayin edilen ve onların durumlarını, ruhiyatlarını çok iyi bilmesi lazım gelen ve daimî şekilde onlarla temas etmesi gereken şahıstır.

Yanıt Açıklaması: I.Bozulus, II.Yeni-il, III.Dulkadir Türkmenleri, Yukarıdaki üç grupta Osmanlı Devleti'nde göçer gruplardandır.

Yanıt Açıklaması: Beylerbeyi Osmanlı Devleti döneminde bir eyaletin yönetiminden sorumlu olan kişiydi. Kale, Derbent, Köprü, Menzil ise iskanın siyasi etkilerindendir. Bu nedenle sorunun yanıtı (B) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kervanların güvenliği ve konaklaması için anayol kenarında tesis edilen vakıf yapılara han veya kervansaray adı verilir. Kervansaraylar, kitabelerinde ve kaynaklarda han, ribât şeklinde de geçmektedir. Han, şehir içinde konaklama ve ticaret amacıyla inşa edilen yapılar için kullanılan bir tabirdir. şehirlerarasındaki yollar üzerinde yaptırılan ve kuruluşları bakımından çeşitli ihtiyaçları karşılayacak şekilde olanlara ise kervansaray denilmektedir. Kervanlar, burada geçici olarak konakladıkları gibi ellerindeki malları pazarlama imkânı da bulmuş olurlardı. Osmanlı devrinde bu uzun yol hanlarının benzeri olarak büyük menzil külliyeleri ile birlikte menzilgâh kervansarayları da yapılmıştır. Bazı menzil külliyelerinin zamanla çevrelerinde bir kasaba, hatta bir şehrin doğup gelişmesi üzerine buradaki kervansaray, halk arasında yanlış olarak bedesten diye adlandırılmış, bu gaye ile de kullanılmıştır. Bu nedenle sorunun yanıtı (B) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İskanbaşı : İdareciler tarafından, yerleştirilen oymaklar ve boylar üzerine tayin edilen ve onların durumlarını, ruhiyatlarını çok iyi bilmesi lazım gelen ve daimî şekilde onlarla temas etmesi gereken fşahıstır. Bu nedenle sorunun yanıtı (E) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Argıthanı, Ulukışla, Kadınhanı Sultan III. Ahmed devrinde yeni yerleşim yerleri açmak ve derbend, hanların tamiri suretiyle yapılan iskân faaliyetleri sonucunda ortaya çıkmıştır

Yanıt Açıklaması: İskan mübaşiri, valinin yanına yardımcı, bazen bizzat bu işin mesul adamı olarak merkezden gönderilirdi. Dergâh-ı âli kapucu-başısı rütbesinde olan mübâşirler bazı ahvalde Anadolu eyaleti, Bozok Sancağı, Ayas, Berendi ve Kınık taraflarındaki iskân hareketini fiilen idare etmişlerdir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İç iskânı gerektiren sebepler dört başlık altında toplanabilir: • Uzun savaşlar sebebiyle meydana gelen iktisadi buhranlar (vergilerin arttırılması, yeni verginin ihdası). • Çeşitli iç karışıkların (isyanlar, eşkıyalık) ortaya çıkardığı durum. • Devlete yeni gelir kaynakları elde etmek gayesi ile harap ve boş alanların ziraata açılması meselesi. • Yapılan savaşlar sebebiyle özellikle hudut bölgelerinden içe doğru olan insan akını (muhaceret)

Yanıt Açıklaması: Dünya Savaşı’na kadar Kırım, Kafkaslar ve Balkanlardan henüz Türk askerinin hâkimiyeti altındaki topraklara yaklaşık beş milyon kişi göç etmiştir. Söz konusu göçmenler Osmanlı topraklarında ciddi iskân sorununu ortaya çıkarmıştır. Bu sorunları aşmak maksadıyla Muhacirin Komisyonu isimli örgütler kurulmuştur. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Ülkenin ücra noktalarında kalmış alanlara yapılan yerleştirme faaliyetleri genel olarak derbent teşkilatı olarak bilinmektedir. Bir kolluk kuvveti gibi bulundukları yerde, asayiş ve emniyeti sağlayıp yolları tamir ve muhafaza etmek, ıssız yerleri şenlendirmek derbent teşkilatının göreviydi. Bulundukları yerde ihtiyaç duyulduğunda yolculara rehberlik de yaparlardı. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde, konar-göçer aşiretlerin fethedilen yerlere yerleştirilmesi şeklinde dışa dönük bir iskân politikası uygulanmıştır. Fakat hiç bir zaman amaç fethedilen yeni yerlerde yaşayanları din, dil ve kültür bakımından asimile etmek olmamıştır. İlk dönemlerde gönüllülük esasına göre yapılan bu yerleştirme siyasetinde, imparatorluğun dinamizmini ve fetih politikalarının kesintiye uğramasının akabinde değişik bir politika takip edilmiştir. Bu itibarla, XVII. Yüzyılın sonlarından itibaren içe dönük bir iskân politikası izlenmiştir. Osmanlı Devleti, ülke içerisindeki düzeni sağlamak ve konar-göçerlerden faydalanmak gayesiyle XVII. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren iskân çalışmalarına başladı. A, B, C ve D şıklarında belirtilenler bu iskan çalışmalarının başlıca sebepleridir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: a-b-c ve d seçeneklerindeki görevlendirilmelere ek olarak; sahil bölgelerinde yaşayanlar gemi yapım malzemesi temini ve gemi yapımı ile yolların emniyeti ve tamiri, köprü yapımı ve tamiri, derbendçilik, suyolu yapımı ve tamirinde de görevlendirilmişlerdir.