Osmanlı´da İskan ve Göç

Yanıt Açıklaması: Rumlar Osmanlı döneminde Ortodoks Hıristiyanlığın temsilcisi ve sözcüsü du- rumundaydılar. 1840’a kadar Osmanlı tebaası Ortodoks topluluklar resmi^ olarak Rum ifadesiyle tanımlanmaktaydı. Osmanlı ülkesinde tercümanlık, Eflak Boğdan yöneticiliği gibi kamu hizmetlerinde istihdam edilmekle birlikte daha ziyade tarım ve ticaretle geçimlerini temin etmekteydiler

Yanıt Açıklaması: Aşiret mensuplarının iskana tabi tutulmasının nedenleri; göçmenleri iskân etmek di¤er taraftan asayiflin temini, vergilerin artt›r›lmas› ve usulüne uygun bir şekilde toplanması, orduya alınacak asker sayısının yeterli hale getirilmesiydi. Aşiretlerin yerleşik hale gelmesini isteyen resmi makamlardır. Sorunun yanıt (E) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 93 Muhaceretinin yoğun olarak yaşandığı dönemlerde göçmen işlerini daha iyi çözümlemek amacıyla Yıldız Sarayı merkez olmak üzere II. Abdülhamid’in Osmanlı Devleti’nin Göç ve İskân Politikaları 142 Osmanlı’da İskân ve Göç başkanlığında Umum Muhacirin Komisyonu kurulmuştu.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Tanzimat dönemine kadar izlediği dışa ve içe iskân politikaları ile konar- göçer unsurlar büyük oranda yerle-şik hale dönüştürülmüşlerdi. Bununla beraber Tanizmat dönemi itibarıyla henüz yerleşmemiş aşiret unsurları mevcuttu. Bunlar yayla ile kışlak arasında gidiş- ge-lişlerde yerleşik ahalinin malına ve canına zarar veriyorlardı. Devlet yerleşik toplumun aşiret saldırıları yüzünden yerlerini terk etmemeleri için çalışmaktaydı. Ancak söz konusu saldırılar askeri tedbirlerle kısa sürede önlenemiyordu. Bu ise yerleşik toplumun yerini yurdunu terk etmesi ile neticelenebilecekti. Aşiret men-suplarının yazın ve kışın ikamet ettikleri alanlar her zaman aynı değildi. Vilayet ve sancaklar arasında dolaşıyorlardı. Bu yüzden suçlu ve sanık takibi zorlaşıyor ve resmi makamlar arasında uzun yazışmalara sebebiyet veriyordu.

Yanıt Açıklaması: 1828 - 1829 ve 1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşları sonunda imza edilen Edirne ve Berlin antlaşmaları ile Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Sırbistan ve Karadağ devletleri kuruldu. Müstakil devletlerin kurulması ile neticelenen bu süreç imparatorlukların parçalanması anlamına gelen Balkanlaşma teriminin ortaya çıkmasına vesile oldu. Bu süreçte Balkanlar’da hıristiyan etnik unsurların müstakil devlet kurmaları desteklenirken, Müslümanlara aynı destek verilmemiş, hatta Bosna örneğinde olduğu gibi siyasi milli bir teşekkül olarak ortaya çıkmalarına belki de engel olmak düşüncesiyle işgal edilmiştir. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Kırım ve Kafkaslarda Müslüman toplulukların denetiminde milli devletlerin planlanıp hayata geçirilmesi beklenirdi. Ancak böyle bir süreç yaşanmadı. Konjonktür gereği 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım Hanlığı, halkın karşı çıkmasına rağmen müstakil hale getirilmişse de Rus işgali gecikmedi. Bu gelişmelere Avrupa müdahale etmedi. Bundan cesaret alan Rusya hakimiyet sahasını Güney Kafkasya’ya kadar yaydı. Ele geçirilen saha Slav unsur yerleştirilmek, yerli Müslüman halk göçürülmek suretiyle Hıristiyanlaştırılmaya ve Ruslaştırılmaya çalışıldı. Rusya söz konusu sahaya hakim olabilmek için hususi iskan politikaları geliştirdi. Rus iskan siyaseti iki aşamalıdır: Birinci aşamada Rus bürokratları çeşitli yöntemleri kullanarak yerli ahaliyi Hıristiyanlaştırmaya ve Ruslaştırmaya çalışıyorlardı. İkinci aşamada ticaret ve ulaştırma merkezlerine yerleştirilecek Rus göçmenleri vasıtasıyla bölge kontrol altına alınmaya çalışılmaktaydı. Bu siyasetin uzun vadedeki hedefi Kırım ve Kafkasya’nın Ruslaştırılmasıydı. Rusya, bu politikasında başarılı olabilmek için asimilasyon siyaseti uyguladı. Doğru yanıt E’dir.

Yanıt Açıklaması: Göçmenlerin iaşelerini ve sair ihtiyaçlarını karşılamak üzere değişik kurum ve kuruluşlar yardım komisyonları kurmuşlardır. 93 göçmenlerinin yararına olmak üzere mebuslar tarafından Muhacirine Muavenet Cemiyeti, İkinci Abdülhamid’in himayesinde İane-i Muhacirin Encümeni, ayanların teşebbüsleri ile Muhacirin İane Komisyonu, İstanbul’daki misyon şeflerinin önayak olmasıyla Milletlerarası Muha-cirlere Yardım Komitesi , Baronne Bourdett Coutts tarafından Sermaye-i Şefkat-i Os-maniye ve Stafford Housse Komitesi isimli yardım cemiyetleri kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Yahudiler daha M.Ö. 586’da Babil’e sürülmüşlerdi. 2. ve 4. yüzyıllarda ise Romalılar ve Hıristiyanlar tarafından ikinci defa sürgün edilmişlerdir. Bunun neticesinde Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarına dağılmışlardır. 13 ve 16. yüzyıllar arası ise İngiltere, Fransa, İspanya ve Portekiz ‘den kovulmuşlardır. Nüfusu zenginlik kaynağı olarak gören ve Avrupa’nın nüfus politikalarını garipseyen Osmanlı padişahları Yahudilerin Osmanlı coğrafyasına göç etmelerine izin veriyordu. Osmanlı’ya sığınan ilk Yahudi cemaatleri İstanbul, Edirne, Selanik, İzmir, Manisa, Bursa, Gelibolu, Amasya, Patros, Larissa ve Manastır’a yerleştirildi.

Yanıt Açıklaması: Göçmen idaresi göçmenlerin iskân mahallerini belirlemek ve sorunsuz bir şekilde yerleşmesini temin etmek amacıyla taşraya iskân memurları ve müfettişleri gönderdi. Bu memurların başkanlığında Vilayet İdare-i Muhacirin Komisyonları kuruldu. Komisyonların göçmen çıkarılan iskelelerde ve göçmen sevk edilen sancak ve kazalarda birer şubesi bulunmaktaydı. Vilayet, sancak ve kaza merkezlerindeki komisyon ve şubeleri yardıma muhtaç göçmenlerin yevmiyelerini dağıtmak, iskân işlerini yürütmek, arazi anlaşmazlıklarını çözümlemek, göçmen evlerinin inşaat işlerini yürütmekten sorumluydu.

Yanıt Açıklaması: Bulgaristan’ın göçürme politikası neticesinde Türk nüfusunun payı %40’lardan % 9,1’e kadar geriledi. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Amerika’ya göçmen veren ülkelerden birisi de Osmanlı Devleti’dir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Anadolu’dan Amerika’ya göçmen akını başladı. II. Abdülhamid sonrası yoğunluk kazandı. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Göç kültür değişmelerinin de ana nedenidir. Göç hem göçmeni, hem de yerli halkı değiştirir, yerli-göçmen kaynaşması gerçekleşir. Bu kaynaşmanın gerçekleş-mesinde mevcut otoritenin izlediği nüfus politikası etkilidir. Göçlerin en büyük etkisi kişiseldir. Göç kişinin her alanda bilinçlenmesini sağlar.

Yanıt Açıklaması: İş bulamayan İranlılar çareyi Kafkasya, Anadolu ve Hindistan’a göç etmekte buldular. Söz konusu göç sürecinde İran halkı hürriyet ve meşrutiyet gibi kavramlarla tanıştılar. Bu nedenle sorunun yanıtı (D) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyılda güvenliği zedeleyen ve yeni göçlere zemin hazırlayan unsurların başında kapısız levendlerin eşkıyalık hareketleri gelir.

Yanıt Açıklaması: 1783 sonrasında kitle göçü mahiyetindeki ilk dalga 1792-1793 yıllarında gerçekleşti. Bunu 1802-1803, 1812-1813 ve 1830’lu yıllardaki dalgalar takip etti.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı coğrafyasından da İran sahasına gidenler ve göç edenler olmaktaydı. Tanzimat döneminde eşitlik ilkesinden hareketle serhat halkının vergi muafiyeti iptal edilince sınır boylarındaki halk ülke dahiline ve haricine göç etmeye başladı.

Yanıt Açıklaması: 1789, 1830 ve 1848 ihtilalleri Avrupa’yı siyasi ve sosyal yapı açısından yeniden şekillendirdi.1848’de Macarlar Kossuth’un liderliğinde Avusturya’dan idarî muhtariyet talep ettiler. Bu talep ve sonrasında gelişen olaylar sonucu 5 Ocak 1849’da Avusturya kuvvetleri Macaristan’ın merkezini işgal etti.Başta Kossuth olmak üzere yüksek rütbeli asker, sivil birçok ihtilal lideri çareyi Osmanlı topraklarına ilticada buldu. Eylül 1849 tarihi itibar›yla Osmanlı’ya iltica edenlerin sayısı 10 bini bulmuştu. Sorunun Yanıtı (D) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Nihayet İbrahim Paşa, Mora’nın büyük bir kısmında Türk hâkimiyetini tekrar tesis etti. Ancak Rusya, İngiltere ve Fransa 4 Nisan 1826 Petersburg Protokolü ve 6 Temmuz 1827 Londra Antlaşması’yla bağımsız Yunanistan devletinin kurulmasına, Türklerle Rumların birbirlerinden ayrılmalarına karar verdiler. Buna göre, Türkler Yunanistan’dan çıkartılacak ve malları Yunanlılar tarafından satın alınacaktı.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerde belirtilenlerin hepsi zorunlu göçe maruz kalanlardır. Ancak mülteci ve sığınmacı başka bir ülkeye ülkesindeki yaşam koşullarından, savaş ya da kendini tehlikede hissettiğinden geçerken depremzede ve harikzede (yangın mağduru) doğal afetler sonucunda meskûn olduğu bölgede yaşamak için gerekli asgari şartların kalktığına hükmederek mekânı değiştirmektedir. Ancak mübadil, salt milliyet, din gibi kimliği nedeniyle yer değiştirmesi istenilen kişidir.

Yanıt Açıklaması: Nüfusu zenginlik kaynağı olarak gören ve Avrupa’nın nüfus politikalarını ga- ripseyen Osmanlı padişahları Yahudilerin Osmanlı coğrafyasına göç etmelerine izin veriyordu.