Osmanlı´da İskan ve Göç

Yanıt Açıklaması: Bu arada içeride siyasî çekişmeler ve hariçte Balkan devletlerinin harekete geçme hazırlıkları Osmanlı Devleti’ni barışa zorladı. Sonuçta, 18 Ekim 1912 tarihinde iki devlet arasında Uşi Antlaşması imzalandı.

Yanıt Açıklaması: Karluk ve Halaçların bu birlikten ayrılmasıyla Türkmen ismi sadece Oğuzlarla özdeşleşmişti. Bu ismin kendileri tarafından 13. yüzyıla kadar kullanılmamasının sebebi konar-göçer ve yerleşik farkı dolayısıyladır. Bu yüzyıldan sonra ise Oğuz ismi artık terk edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kuban bölgesindeki Müslümanlar genel bir kıyıma maruz kaldılar. Bu umumî kırımdan kurtulan Çerkes ve Nogaylar, Kuban nehrinin sol sahiline iltica ederken Nogayların bir kısmı da Ruslar tarafından Kırım Türklerinin terk ettiği topraklara tehcir edildi. Kuban’da Türklerin boşalttığı yerlere Kozaklar yerleştirildi. Bu tedbirlerle yetinmeyen Rusya, aynı bölgeye Rus ve Alman göçmenlerini de iskân etti. Bu faaliyetler sonucu 1832 yılında Kuzey Kafkasya’da tüm bölgeyi boydan boya birbirine kaleler ve çiftçi Hıristiyan topluluklarla bağlayan ünlü Kozak hattı tamamlanacaktır. Öte yandan, Ortodoks kilisesi vasıtasıyla bölge halkının bir kısmı Hıristiyanlaştırılacak ve özellikle Ossetlere karşı misyonerlik faaliyetleri yürütülecekti.

Yanıt Açıklaması: Kuzey Afrika’da halkı Müslüman olan Osmanl› vilâyetleri bulunmaktayd›. Avrupa devletleri aralar›nda vard›klar› uzlaşma çerçevesinde buralar› do¤rudan işgal ettiler. Netice itibarıyla, buralarda millî devletler kurmay› düşünmediler. Bu bölgelerden de Türk hâkimiyetindeki topraklara göçler oldu. Bu göçlerin, K›r›m, Kafkas ve Balkanlardaki kadar kitlesel bir boyut kazanmamas›n›n temel sebebi burada az›nl›¤a dayal› bir devletin kurulma plânlar›n›n yap›lmamas›d›r. Bu nedenle sorunun yanıtı (D) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 93 Muhaceretinin yoğun olarak yaşandığı dönemlerde göçmen işlerini daha iyi çözümlemek amacıyla Yıldız Sarayı merkez olmak üzere II. Abdülhamid’in başkanlığında Umum Muhacirin Komisyonu kurulmuştu. Bu komisyonun vazifesi göçmenlerin iskân ve iaşe meseleleri ile ilgili genel kararları almak, göçmenlerin yurtlarına dönmesini sağlamak, Anadolu’ya sevk edilecek olanların iskân mahallerini belirlemekti.

Yanıt Açıklaması: İskân politikasının belirlenmesinde ve tatbikinde Tanzimat döneminin hususî bir önemi haizdir. Bu dönemin iskân politikasının hedefi bir taraftan göçmenleri iskân etmek diğer taraftan asayişin temini, vergilerin arttırılması ve usulüne uygun bir şekilde toplanması, orduya alınacak asker sayısının yeterli hale getirilmesiydi.

Yanıt Açıklaması: Bu ortamda adada kendileri için can ve mal güvenliğinin kalmadığına inanan Müslümanlar Anadolu’ya göç etmeye başladılar. 1899’da anayasanın ilanı Girit Müslümanlarının göçüne kitlesel bir boyut kazandırdı. Göç önce köylerden kentlere, ikinci aşamada da kentlerden Anadolu’ya yönelik gerçekleşti. Osmanlı idaresi göçü önlemeye yönelik çeşitli tedbirler almaya çalıştı. Buna rağmen göç önlenemedi.

Yanıt Açıklaması: Rumlar Osmanlı döneminde Ortodoks Hıristiyanlığın temsilcisi ve sözcüsü durumundaydılar. 1840’a kadar Osmanlı tebaası Ortodoks topluluklar resmî olarak Rum ifadesiyle tanımlanmaktaydı. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Birinci Dünya Savaşı esnasında ocağını terk edip iç kesimlere çekilmek zorunda kalanlar Şark mültecisi şeklinde isimlendirilmiştir. Osmanlı bürokratı yine savaş sebebiyle Milli Mücadele döneminde ocağını terk eden Güneyli veya Batı Anadolulu Türkü felaketzede veya harikzede şeklinde tanımlamıştır. Muhacir ise mülteci statüsünde gelip geri dönemeyen ve Osmanlı coğrafyasında yerleşen veya her iki devletin iznini alarak barış döneminde yerleşmek kastıyla gelen kişiler için kullanılan bir terimdir. Bu şekilde Balkanlardan, Kırım’dan ve Kafkaslardan gelenler muhacir olarak tanımlanabildikleri gibi Kırım ve Kafkaslardan gelenler “etnik “ grup kimlikleri ile de tanımlanabilmişlerdir. Bu çerçevede Nogay, Abaza, Çeçen, Çerkes, Gürcü veya Nogay muhaciri şeklinde tanımlanabileceklerdir. Türk tarihinde üsera-yı muhacirin olarak tanımlanan bir grup vardır. Bunlar Rus ordusu saflarında savaşırken Almanlara esir düşen Müslümanlardır. Birinci Dünya Savaşı esnasında Almanlar bu gibi esirleri müttefiki Osmanlı’ya teslim edecektir. Osmanlı Devleti de bunları Anadolu’da iskâna tabi tutmuştur. Doğru yanıt B’dir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı coğrafyasına yönelik göçler savaş ve savaş sonrası olmak üzere iki gruba ayrılabilir.

Yanıt Açıklaması: 1820’li yıllarda adada 129 bin Hıristiyan, 160 bin Müslüman yaşamaktaydı. 1821’de Giritli Rumlar Mora isyanına destek verdiler. Göçler sonucu Müslümanların toplam nüfustaki payı %55’ten 1900’de %12’ye, 1912’de ise %9’a kadar gerileyecektir. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Göç hareketi güzergâhına göre iç göç, içe göç, dışa göç; iştirak edenlerin sayısına göre kitle göçü, grup göçü, bireysel göç; karar verene göre serbest (gönüllü) göç, zorunlu göç; süresine göre daimi göç ve mevsimlik göç şeklinde tasnif edilebilir. Bu nedenle sorunun yanıtı (C) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İran’dan Osmanlı coğrafyasına gelenler, aşiret mensupları, işsizler ve siyasî mülteciler olmak üzere üç gruba ayrılır.