Osmanlı´da İskan ve Göç

Yanıt Açıklaması: Kötüye giden savaç ortamını düzeltmek ve bu anlamda savaşlardaki insan gücünü sağlamak amacıyla 1691 yılında Rumeli’deki Yörük grupları Evlâd-ı Fâtihân adı altında yeniden teşkilatlandırılmıştır. Yapılan düzenlemeler ile Rumeli Yörükleri, bu teşkilâtla bulundukları bölgelerde çeribaşıların idaresi altında birleştirilmiştir. Çeribaşılar bölgedeki asayişi sağlamak, savaş sırasında eşkinci defterlerini çıkarmak ve vergileri toplamakla görevliydiler. Çeribaşılardan ayrı olarak İstanbul’da oturan, devletle olan yazışmaları ve diğer işleri düzenleyen bir görevlisi daha vardı.

Yanıt Açıklaması: Yörük ve Türkmenler tıpkı yerleşik halkta olduğu gibi hane esasına göre vergilendirilmekteydi. Tarımla uğraşan çiftçilerin vergi mükellefiyetleri ellerindeki toprak miktarına göre, konar-göçerlerin ki ise sahip oldukları koyun sayısına göre belirlenirdi. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Tarımla uğraşan çiftçilerin vergi mükellefiyetleri ellerindeki toprak miktarına göre, konar-göçerlerinki ise sahip oldukları koyun sayısına göre belirlenmiştir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Aşiretlerin eşkıyalıklarını önlemek için sürgün yoluyla yapılan bu yerleştirmenin amaçlarını şu şekilde özetlemek mümkündür. a. Konar-göçer aşiretlerin eşkıyalık yapmalarının önüne geçmek. b. Konar-göçer aşiretleri iskân ederek, onlardan daha fazla vergi almak. c. Harap olan alanlar ile boş arazileri ziraata açmak. d. Askerî alanda konar-göçerlerden daha fazla yararlanabilmek. e. Konar-göçerleri özellikle güney ve doğu bölgelerine yerleştirerek, tampon bölgeler oluşturmak.

Yanıt Açıklaması: Rumeli Yörüklerinin imar, muhafaza ve ordunun geri hizmetlerinde istihdam edildiklerine ilişkin kanunnâmeler Kanuni Sultan Süleyman zamanında düzenlenmiştir. Fatih Sultan Mehmet döneminde çok ayrıntılı değildir, birkaç cümleden ibarettir. Ondan önceki dönemlerde ise çiftliklerde silahlı birer unsur durumundadırlar.

Yanıt Açıklaması: Kuruluş ve yükseliş dönemlerinde Osmanlı Devleti Hristiyan devletlerden ele geçirilen bölgelere bir vatan telakkisi ile Türk ve Müslüman ahalinin yerleştirilmesi, dışa dönük bir iskân siyaseti uygulamıştır.

Yanıt Açıklaması: Bir çeşit yayg›n eğitim kurumu olan tekke ve zaviyeler, kırsal kesimin eğitim- öğretim faaliyetlerinin yerine getirilmesinde, özellikle yeni iskân mahallerinde halka dinî eğitimin yanısıra psikolojik manada eğitim vermekteydiler. Vakıf , kişinin şahsî mallar›ndan bir kısmını kamu hizmeti görecek kuruluşlar haline getirmesi olarak tanımlanmaktadır. Vakıflar yoluyla büyük külliyeler meydana gelmiş , bu yolla sosyal imkânları sağlanmış merkezin etraf dışarıdan gelen halk ile kolaylıkla dolmuştur.Vakıflar yolu ile cami, medrese, hastane, misafirhane, suyolları, yol, köprü, hayrat ve bunların bak›m› için gelir getiren han, çarşı, kervansaray, hamam, değirmen, boyahane, mezbaha ya da aşevi gibi kurumlar oluşturularak Anadolu’da olduğu gibi Balkan kentlerinin de genel görünüşü belirlenmiştir.Has, yıllık geliri 100 000 akçeden fazla olan toprağa denilmektedir. Bu nedenle sorunun yanıtı (B) şıkkıdır. Bunun tabii bir sonucu olarak da kentlerde imaretler

Yanıt Açıklaması: Devlet iskân sahasından firar edenlere karşı bir takım önlemler almaya çalış mıştır. İlk olarak Rakka valisine bir ferman gönderilerek kaçanların yakalanıp, iskân mahallerine iadesi istenmiştir. Bundan arzulanan netice alınamayınca bir takım askerî tedbirlere başvurulmuştur. Nitekim 1697 yılında Rakka’dan kaçarak, Çukurova taraflarına giden bir grubun üzerine asker sevk edilmiş ve yakalananlar şiddetle cezalandırılmışlardır. Ancak buna rağmen ertesi yıl diğer oymakların da Rakka’dan kaçtıkları görülmektedir. Devlet bölgeden kaçanlarla ilgili takibat ted birlerini alırken, yeni kaçışları engellemek için bir dizi tedbir daha aldı. Konar-gö çerlerin Rakka’dan Anadolu’ya geçecekleri geçit yolları üzerindeki derbendler tamir edilerek, içerisine asker yerleştirildi. Böylece geçit yollarının tutulması ile aşiretlerin Anadolu’ya geçişleri önlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca Anadolu’daki bütün kadı, hâs, evkaf zabitlerine, vilâyet âyânı ve iş erlerine hükümler gönderilerek, bulundukları bölgelere gelen iskâna tâbi tutulan konar-göçerlerin yakalanıp yerlerine gönderil meleri konusunda yardımcı olmaları istenilmiştir. Tespit edilen bu konar-göçerler sancak hududuna kadar getirilip, diğer sancağın idarecilerine teslim ediliyor ve bu suretle iskân mahalline ulaştırılıyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Yörükler başlangıçta ya başlarındaki reislerinin adları, ya bir özellikleri, en çok da yoğun bulundukları bölgenin adı ile adlandırılmıştır. Yörükler “ocak” ismi verilerek organize edilmiştir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yörükler 16.yüzyılda, beşer kişilik ocaklara ayrılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı toplumu iki ana gruptan meydana gelmekteydi. Bunlardan ilki askerlik hizmetini yapanlar ile devletten memur statüsünde bir görev alan herkesin oluşturduğu askerî sınıftı. Diğeri ise şehirliler, köylüler ve konar-göçerlerin oluşturduğu reaya denilen vergi mükellefi gruptur.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Derbentçiler müslüman veya hıristiyan olabileceği gibi aynı köyde oturan farklı dine mensup kişiler de birlikte derbentci olarak kaydedilebilirdi. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İskân Meselesini Doğuran Sebepler; Belli bölgelerin Türkleşmesi ve İslamlaşması nedeniyle yapılan iskânlar Aralarında veya yerleşik gruplarla anlaşmazlık olan cemaat ve aşiretlerin iskânları Potansiyel ayaklanma nedenlerini ortadan kaldırmak için yapılan iskânlar Bataklık, ormanlık gibi alanların tarıma, harap ve boş yerlerin imara açılması amacıyla yapılan iskânlar Yeni oluşturulan yerleşim birimlerine mamur olması maksadıyla yapılan iskânlar Suç işleyenleri cezalandırmak maksadıyla yapılan iskânlar Ülkenin çeşitli yerlerinde insanların, kervanların, madenlerin vs. güvenliğini sağlamak amacıyla yapılan iskânlar Bazı gruplara bir takım görevler verilmesi ile yapılan iskânlar Toprakların kaybedilmesi ile birlikte ülke içine yapılan iskânlar

Yanıt Açıklaması: İskânda görevli olanlar arasında Türkmen ağasının, diğer bir adıyla Voyvodanın da önemli bir yeri bulunmaktad›r.Zira konar-göçer teşekküllerinden gerek padişah haslarına dâhil olanlar, gerekse bir sancağın vergi dairesine dâhil olarak mâlî bakımdan mukataaya verilmek suretiyle idare edildikleri zaman, voyvoda olarak bilinen kimseye bu topraklar malîkâne suretiyle verilmekteydi. Bu nedenle sorunun yanıtı (C) şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde XVII. yüzyılın başlarından itibaren doğuda ve batıda yürütülen sürekli savaşlar ve Anadolu’da çıkan Celalî isyanları yüzünden timâr sistemi bozulmaya başlamıştı. Bu durum Rumeli Yörükleri teşkilâtında da kendini göstermiş, kaçmalar, bozulmalar meydana gelmiştir. II. Viyana Seferi’nden sonra bu bozulma daha artmıştır. Kötüye giden savaş ortamını düzeltmek ve savaşlardaki insan gücünü arttırmak amacıyla 1691 yılında Rumeli’deki Yörük grupları Evlâd-ı Fâtihân adı altında yeniden teşkilâtlandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin XVII-XVIII. yüzyıllarda uyguladığı iskân siyaseti eşkıyalık hareketleri önlenemez bir boyut kaydeden konar-göçerlerin devlet eliyle iskânı teşebbüsüdür. Yerleşik halkın ekili arazilerini hayvanlarına çiğnetmek, ahalinin malına ve canına kastetmek gibi asayişsizliklerinin yanında bu gruplar büyük kitleler hâlinde harekete geçtikleri zaman onlarca köy ve kasabayı yağmalayabilmekteydiler. Devlet aşiretlerin yerleştirilmeleri için fermanlar çıkararak, bunların harap ve boş yerlere sürgün yoluyla iskânını emretmiştir. Ayrıca yaylak ve kışlak mahallerine iskân edilen konar-göçer gruplar da olmuştur. Bu dönemdeki belli başlı iskân yerleri Kütahya, Aydın, Konya, Karaman, Antalya, İç-il, Ankara, Nevşehir, Çukurova, Diyarbakır, Malatya, Rakka, Halep havalisi ve Kıbrıs Adası olmuştur. Aşiretlerin eşkıyalıklarını önlemek için sürgün yoluyla yapılan bu yerleştirmenin amaçlarını şu şekilde özetlemek mümkündür. a. Konar-göçer aşiretlerin eşkıyalık yapmalarının önüne geçmek. b. Konar-göçer aşiretleri iskân ederek, onlardan daha fazla vergi almak. c. Harap olan alanlar ile boş arazileri ziraata açmak. d. Askerî alanda konar-göçerlerden daha fazla yararlanabilmek. e. Konar-göçerleri özellikle güney ve doğu bölgelerine yerleştirerek, tampon bölgeler oluşturmak. Doğru Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Üç ifade de doğrudur.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde konar-göçerler Yörük veya Türkmen olarak adlandırılırlardı.