Osmanlı Tarihi (1566-1789)

Yanıt Açıklaması: Şark Meselesi’nin başlangıç tarihi hakkında birçok farklı görüş vardır. Albert Sorel, “Türkler, Avrupa’ya ayak bastığı andan itibaren bir şark meselesi meydana geldi” der. Attilla’nın 5. yüzyılın ortalarında Avrupa’yı tehdit etmesi, Selçuklular’ın 11. yüzyılın ikinci yarısında Anadolu’yu fetihleri, Osmanlılar’ın 14. yüzyılın ortalarında Rumeli’ye geçişi, 1683’teki İkinci Viyana Kuşatması ve bozgunu, 1699 Karlofça Antlaşması, 1737 Nemirov Kongresi, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması gibi hadiseler Şark Meselesi’nin başlangıç tarihi olarak gösterilir.

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyıl ıslahatlarının en önemli özelliklerinden biri devamlılığının olmamasıdır.

Yanıt Açıklaması: Devlet ileri gelenleri birbirleriyle lüks yaşam yarışına girmişlerdi. S¸airlerin, müzisyenlerin katıldığı büyük eğlenceler tertip ediliyordu. Lale bahçeleri içerisinde geceleri sırtlarına mum konulmuş kaplumbağalar dolaşıyor, çeşit çeşit çiçeklerle, özellikle laleler ile süslü bahçelerde cins cins kuşlar bulunuyordu. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Fazıl Mustafa Paşa, iç düzenlemenin ardından Avusturya’ya karşı harekete geçti. Niş, Semendire ve Belgrad geri alındı. Belgrad’ın alınmasıyla Tuna savunma hattı yeniden kuruldu. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Petervaradin Kalesi’ni fethetmek isteyen Ali Paşa, saldırı için hazırlık yapmadan, Avusturya ordusunun yakınlarına karargâh kurdu. Prens Eugene, Osmanlı ordusunun muharebe için hazırlık yapmasına fırsat vermedi. Harp meclisini bile toplamadan, hemen saldırıya geçmeye karar verdi. Osmanlı kuvvetleri, başlangıçta Avusturya piyadelerini geri püskürttüler. Yeniçeriler düşmanın sol kanadını çökertti. Fakat Prens Eugene’nin hemen pes etmeye niyeti yoktu. Derhal ordusunun sol kanadına takviyede bulunarak olası bir bozgunu önledi ve Osmanlı ordusunun sağ kanadına yüklendi. Osmanlı ordusunun sağ kanadının geri çekilmeye başlaması üzerine Prens Eugene genel taarruz emri verdi. Bu kanattaki komutanların şehit olması üzerine, sağ kolda başlayan bozgun yavaş yavaş ordunun diğer taraflarına da sirayet etti. Düşman süvarilerinin saldırısına dayanamayan Osmanlı ordusunun dağılmakta olduğunu gören Ali Paşa, bozgunu önlemek için yanındaki adamlarıyla düşmana saldırdı. Ancak düşman tarafından gelen bir kurşun sadrazamın tam alnına isabet etti ve Ali Paşa’yı yere yıktı. Savaşta tarif edilemez derecede gaddarlıklar yaşanmıştı. Eugene’in subaylarından biri, daha sonra şöyle yazacaktı: “Adamlarımız fazla kana susadıkları ve herkesi öldürdükleri için ancak 20 esir alabildik”. Petervaradin Muharebesi’nin sonunda, Osmanlı karargâhı da Avusturyalıların eline geçti. Karargâhta ele geçenleri taşımak için 300 araba tam üç gün boyunca çalıştı.

Yanıt Açıklaması: IV. Mehmed, iktidarını devam ettirmek için ava tövbe ettiğini ilân etti. Ancak bu defa da kendisi gece uyuyamaz hâle geldi ve sonunda devlet adamlarıyla yaptığı bir toplantıda, Davutpaşa’dan dışarı çıkmamak şartıyla, ava gitmesine müsaade edildi. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı tarihinde ilk defa 1688’de bakır para bastırıldı. “Mangır” adı verilen paranın ikisi bir akçe itibar edilmişti. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kaynaklarda o zamana kadar misli görülmemiş bir felaket olarak nitelendirilen 4/5 Temmuz 1756’daki yangın ise Cibali Kapısı haricinde çıkıp, yine dört kol hâlinde şehre yayıldı. Bu yangında 8 bin bina kül olmuştu. Bu binaların 580’i değirmen ve fırın, 70’i hamam, bir han, 200’ü cami ve 1.000 kadarı da dükkândı.

Yanıt Açıklaması: Karlofça Antlaşması 26 Ocak 1699 yılında imzalanmıştır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 22 Ağustos’ta Edirne’de kendisine biat edilen III. Ahmed, daha sonra İstanbul’a döndü. Eyüp Sultan Türbesi’ni ziyaret ederek, kılıç kuşandı. Saltanatının ilk günlerinde yeniçeri ve bostancıların bir isyan teşebbüsü olduysa da bastırıldı. III. Ahmed eniştesi Moralı Hasan Paşa’nın yardımıyla devletin üst makamlarında görev alan asi ileri gelenlerini tasfiye ederek, yeni bir yönetim kurdu.

Yanıt Açıklaması: İkinci Viyana kuşatması bozgununun ve daha sonraki savaşların çoğunun kaybedilmesinin asıl sebebi Osmanlı ordusunun Avrupa'nın 4 büyük devletine karşı birçok cephede savaş vermek zorunda kalmasıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bürokrat kökenli olan Sadrazam Nevşehirli İbrahim Paşa, 1718’deki Pasarofça Antlaşması’ndan sonra yaklaşık 35 yıldır süren savaş dönemine son verdi. Barış, eğlence ve yenileşme dönemini başlattı. Böylece 1683’ten bu yana süre gelen savaş ve karışıklıklar bitip, 1730 yılına kadar sürecek olan 12 yıllık Lale Devri başladı.

Yanıt Açıklaması: II. Süleyman 40 yıllık hapis hayatından sonra çıktığı tahtta dört yıl hükümdarlık yaptı ama hükümdarlığı ilk gününden son gününe kadar sıkıntılı geçti. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: 30 aylık maaş alacakları olduğu için

Yanıt Açıklaması: Bakır paranın kullanılmaya başlaması hazinenin sıkıntısını önleyememiştir.

Yanıt Açıklaması: Venedik’e savaş açılmasını isteyenlerin başını çeken, Silahdar Damad Ali Paşa, 26 Ağustos 1713’te sadrazamlığa tayin edildi. Venedik, Katolik olduğu için Mora’da baskı uygulamış ve bu yüzden de Ortodoks Rumlar rahatsız olmuşlardı. Osmanlı dönemindeki dini hürriyetlerine kavuşmak için Venedik işgalinden kurtulmak istiyorlardı. Osmanlı İmparatorluğu’nda tercümanlık işlerini yürüten, ayrıca Eflak ve Boğdan voyvodalıklarına getirilen Fenerli Rumlar, Osmanlı yönetimini Mora’yı geri almaya teşvik ediyorlardı. Osmanlılar, Mora’yı geri almak için fırsat kollarken, Venedik, imparatorluk topraklarından Karadağ’da isyan çıkarttı. Kendilerine sığınan asileri himaye etti. Osmanlı gemilerine de saldırılarda bulunulunca, Karlofça Antlaşması hükümlerini ihlal ettiği gerekçesiyle 8 Aralık 1714’te Venedik’e savaş açıldı.

Yanıt Açıklaması: Şark Meselesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun bir dünya gücü olduğu sırada ortaya çıkmamıştı. İmparatorluğun 17. yüzyıl sonlarında gücünü kaybetmesinden sonra, Avrupa’nın büyük güçlerinin bir diplomatik meselesi olarak ortaya çıkmıştı. Esas olarak Şark Meselesi, Osmanlılar Avrupa’dan atılırken topraklarını paylaşma meselesi ve Avrupa’nın büyük devletlerinin kendi aralarındaki güç dengesini korumak gayesiyle zayıflayan Osmanlılar’ın topraklarını bir denge unsuru olarak kullanmalarıydı.

Yanıt Açıklaması: III. Ahmed başka çaresi kalmadığını görünce tahtı bırakmaya razı oldu. Hanedanın III. Ahmed’den sonra en yaşlı üyesi olan Şehzâde Mahmud, Harem’deki dairesinden getirilerek 2 Ekim 1730 gecesi, Hırka-i Şerif Odası’nda tahta çıkarıldı. Hemen orada yeni padişaha biat merasimi yapıldı. 3 Ekim’de ise umumî biat törenleri icra edildi.

Yanıt Açıklaması: Avusturya ve İran ile uzun savaşlar, nüfus artışı, dünya iktisadi sistemindeki değişlikler ve askeri sistemdeki değişiklikler Osmanlı İmparatorluğunun 16. yüzyılın sonlarında büyük bir buhranın içine düşmesinin sebeplerindendir. E seçeneği ise bu sebepler içinde yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Venedik Cumhuriyeti 15 Temmuz 1684’te Osmanlı İmparatorluğu’na savaş ilân etti ve başta Papa, Floransa, Malta, Ceneviz ve İspanyol donanmalarının gemilerinden oluşmak üzere büyük bir donanma tertip ederek harekete geçti. Bu büyük donanmanın komutasına da Girit’i Türkler’e terkeden Morosini getirildi. Osmanlı İmparatorluğu ise bu müttefik donanma karşısında bazı tedbirler aldıysa da bunlar yeterli olmayacaktı. Morosini ilk iş olarak 8 Ağustos 1685’te Ayamavra Adası’nı işgal etti. Rumlar’ın da yardımı ile kale 15 günde Venedikliler’e teslim olmuştu. Bunun üzerine Osmanlı İmparatorluğu Boğaz muhafızı Şahin Mustafa Paşa’yı serdar olarak Mora’ya gönderdi. Mustafa Paşa, Limni’yi işgal etmek isteyen Morosini’yi bozguna uğrattı. Ancak özellikle Mora, Yanya ve Yenişehir’in yerli halkının Venedik lehine isyan etmeleri Osmanlı yöneticilerini zor duruma sokuyordu. İçeriden aldığı destekle birlikte Venedik donanması 28 Eylül 1685’te Preveze’yi işgal etti.