Osmanlı Tarihi (1566-1789)

Yanıt Açıklaması: II. Süleyman, Macaristan seferi için İstanbul’dan Edirne’ye hareket ettiğinde Avusturyalılar’ın Belgrad’ı işgal ettiği haberi geldi. Kanunî Sultan Süleyman tarafından 1521’de fethedilen Belgrad, Orta Avrupa’nın en stratejik noktalarından biriydi. Belgrad Orta Avrupa’nın en stratejik noktalarından biridir ve Osmanlı’nın bu yönde gerçekleştirdiği seferlerde en önemli üssü konumundadır. Bu yüzden kaybedilmesi Osmanlı için büyük bir yıkım olmuştur.

Yanıt Açıklaması: 21 Nisan 1695’te Belgrad muhafazasına tayin olunan Süleyman Ağa, komutası altındaki 1.613 yeniçeriyle törenle yola çıktı. Ancak Mustafa Paşa Köprüsü’ne geldiklerinde yeniçeriler kendilerine cülûs bahşişi olarak tahsis edilen para verilmedikçe bir adım daha ileri gitmeyeceklerini söyleyip isyan ettiler. Askerin isyanı üç gün devam etti ve üçüncü günün sonunda istedikleri bahşişlerin verileceği vaadiyle ikna edildiler. Yeniçerilerin bu isyanının arkasında padişahın bizzat sefere çıkmasını istemeyen, başta Veziriazam Ali Paşa’nın geldiği iddia ediliyordu. Yeniçerilerin isyan etmesi ve Edirne’ye geri gelecekleri dedikodusunun şehirde yayılması üzerine Edirne’deki asker bir saldırı ihtimaline karşı teyakkuza geçti. II. Mustafa, ne olup bittiğini tam olarak anlayabilmek için yakın adamlarından birkaçıyla kıyafet değiştirip Mustafa Paşa Köprüsü yakınlarına gitti ve yaptığı sorgulamalarda isyanın arkasında Ali Paşa’nın bulunduğunu, veziriazamın askeri isyana teşvik etmekteki amacının da padişahı sefere çıkmaktan vazgeçirmek olduğunu öğrendi. Yeniçeri isyanında parmağı olduğu gerekçesiyle Veziriazam Sürmeli Ali Paşa’yı 1 Mayıs’ta azletti ve yerine Elmas Mehmed Paşa’yı tayin etti.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı yönetiminin ana kaidelerinden birisi de “Kanun-ı kadim”, yani eskiden beri uygulanmakta olan kanunlara riayettir.

Yanıt Açıklaması: Sadrazam vekili Köprülüzâde Fazıl Mustafa Paşa’nın gayretleriyle 8 Aralık 1687’de tahta Şehzâde Süleyman’ın geçirilmesi kararlaştırılmıştı. Yaklaşık 40 yıl hapis hayatı yaşayan Şehzâde Süleyman padişah olduğuna inanamamıştır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Türk batılılaşmasının başlangıcı olarak görülen “Lale Devri”, kanlı bir isyanla kapandı. 28 Eylül 1730 Perşembe günü, sözde, şeriatın gereğini yerine getirmek için başlatılan isyanı tetikleyen farklı sebepler vardı. Malî durumun bozulması, vergi yükünün artması, üst düzey devlet adamları arasındaki güç mücadeleleri, İran savaşlarındaki olumsuz gelişmeler bunların başlıcalarıydı. Özellikle İran seferi için büyük hazırlıklar yapılmasına rağmen III. Ahmed ile sadrazamın sefere gitmek istememeleri ve halk arasında seferin iptal edildiği dedikodusunun yayılması isyanı tetikleyen gelişmelerdi. Çünkü sefer için esnaf ve asker ağır malî yüklerin altına girmişlerdi.

Yanıt Açıklaması: Rusya-Prut, Rusya-İstanbul, Avusturya- Karlofça ve Avusturya-Pasarofça Osmanlı'nın bu ülkelerle yaptığı antlaşmalardır. Venedik- İstanbul ise bu antlaşmalardan biri değildir. Dolayısıyla doğru cevap "C" seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İbrahim Müteferrika ve Yirmisekiz Çelebizâde Mehmed Said Efendi tarafından Müteferrika’nın Fatih’te Yavuz Sultan Selim semtindeki evinde kurulan matbaanın ilk kitabı, basımı 1729 yılının ilk aylarında tamamlanan ve Vankulu Lugatı adıyla bilinen “Sıhahü’l-Cevheri”nin tercümesidir.

Yanıt Açıklaması: İznik kadısının idamı üzerine tepki gösteren ve bir tezkire yazdıran Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendi’yi verdiği bir emirle boğduran IV. Murad ilk kez bir şeyhülislâm idam eden Osmanlı padişahı olmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hazinenin sıkıntısını önlemek için Osmanlı tarihinde ilk defa 1688’de bakır para bastırıldı. “Mangır” adı verilen paranın ikisi bir akçe itibar edilmişti. Para darlığı bitmeyince bir mangır bir akçe kabul edildi. Ancak bu durum büyük bir ekonomik krize yol açtı. Esnaf mangırla mal satmak istemedi. Fiyatlar arttı ve kıtlık meydana geldi. Ayrıca kalpazanlık hadiseleri görüldü. II. Ahmed döneminde mahzurları yüzünden mangırdan vazgeçildi.

Yanıt Açıklaması: Lale Devri’nde İstanbul baştanbaşa imar edildi. Uzun süredir bakımsız kalmış devlet binaları, camiler, medreseler, çeşmeler onarıldı. Yeni saraylar, çeşmeler ve suyolları yapıldı.Tercüme heyetleri kurularak, çeşitli dillerden eserler Türkçe’ye çevrildi.Kitapların yangından kurtulması için yeni kütüphaneler kuruldu ve buralara önemli miktarlarda kitap toplandı. İtfaiye teşkilatı olan tulumbacılar yeni bir tarzda örgütlendi. Matbaa kuruldu, Avrupa’ya elçiler gönderilerek, burası tanınmaya çalışıldı. Başta çini olmak üzere, çeşitli imalathaneler kuruldu veya yeniden dizayn edildi.İstanbul, Osmanlı döneminde birçok defa büyük yangınlara maruz kalmıştı. Lale Devri’nde ilk defa düzenli bir itfaiye teşkilatı olan Tulumbacı Ocağı kuruldu.

Yanıt Açıklaması: Avrupa’da askerî okul denemeleri ilk defa Bohemya'da Albrecht von Wallenstein tarafından başlatılmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 24 Eylül 1736 tarihli son görüşmede müzakereler bir neticeye bağlanarak, bir antlaşma imzalandı. İran hacılarına İran kökenli bir emir-i hac tayini ve şehbender bulundurulması maddelerinde anlaşılmıştı. Ancak Osmanlı uleması Caferiliğin beşinci mezhep olarak tanınmasını kabul etmemişti. Bu meseleleri İran uleması ile müzakere için Osmanlı ulemasından iki kişinin İran’a gönderilmesine karar verildi. Nadir S¸ah, 1741’de İstanbul’a bir elçilik heyeti gönderdiğinde, yine Caferiliğin beşinci mezhep olarak tanınmasını istedi. Ancak Osmanlılar, Nadir S¸ah’ın bu ikinci teklifini kabul etmediler. Nadir S¸ah da daha sonra bu meseleyi Osmanlılar’a kabul ettiremeyeceğini anlayınca, Caferiliğin beşinci mezhep olarak tanınması isteğinden vazgeçti. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu antlaşmayla Avusturya, Tımışvar hariç bütün Macaristan ve Erdel’i aldı. Lehistan, Podolya ve Ukrayna’nın Osmanlı hakimiyetinde olan bölgelerini alırken, bunun karşılığında işgali altında olan Boğdan’ı boşalttı. Ayrıca Osmanlılar, Kırım Tatarları’nın Lehistan’a saldırmayacaklarına dair garanti verdiler. Venedik ise Mora’yı, Adriyatik Denizi’ndeki birkaç ada ile sahil şeridinden bazı yerleri aldı. Taraflar arasında sınırlar ana hatları ile çizildiğinden, antlaşmadan sonra kesin sınır tespiti için heyetler kurularak, ülkeler arasındaki sınırların tam olarak nereden geçeceği ve sınır taşlarının dikilecekleri yerler tespit edildi.

Yanıt Açıklaması: IV.Murad,Topal Recep Paşa'yı idam ettirdikten sonra VeziriazamlığaTabanıyassı Mehmed Paşa'yı getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sultan İbrahim’in Girit seferinden yeterli ganimetle dönmemesi üzerine idam ettirdiği isim Yusuf Paşa'dır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: II. Süleyman yaklaşık 40 yıl Şimşirlik olarak adlandırılan yerde hapis hayatı yaşadıktan sonra tahta çıkmıştır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Lale Devri denilince akla bu dönemin eğlenceleri gelir. Bu eğlence hayatında Sadrazam İbrahim Paşa’nın önemli bir rolü vardır. Sadrazam, Kâğıthâne’de padişahın eğlenmesi için “Sadâbâd” adı verilen yeni bir saray inşa ettirdi. Bu sarayda Fransa Kralı’nın sarayı ve yaşantısı örnek alındı. Devlet ileri gelenleri de bu konuda padişahı taklit ettiler. Boğaziçi ve Haliç’in etrafındaki topraklar devlet ricali tarafından paylaşıldı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı devletinde ilk defa yaşanan padişah katli emrini veren ve II. Osman'ın öldürülmesiyle sonuçlanan isyanın başındaki isim Davud Paşa’dır. Davud Paşa II. Osman'ı kementle boğdurtmuştur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Johann Gutenberg’in 15. yüzyılın ortalarında matbaayı kurup, kitap basmaya başlamasından kısa bir süre sonra baskı makinesi Osmanlı topraklarına geldi. İstanbul’da 1493’te ilk Yahudi matbaası kuruldu. Daha sonra 1567’de Ermeniler, 1627’de de Rumlar ilk matbaalarını açtılar. Ancak ilk Türk matbaası 1727’ye kadar kurulmadı.

Yanıt Açıklaması: Ancak Osmanlı uleması Caferiliğin beşinci mezhep olarak tanınmasını kabul etmemişti. Bu meseleleri İran uleması ile müzakere için Osmanlı ulemasından iki kişinin İran’a gönderilmesine karar verildi.