Osmanlı Tarihi (1566-1789)

Yanıt Açıklaması: İzmir’de bazı Yahudiler’i kendisinin mesih olduğunu iddia ederek etrafında toplamayı başaran Sabetay Sevi vakası 17. yüzyılın ortalarında ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Köprülü Mehmed Paşa dönemin önemli Celâli liderlerinden iken devlet tarafından affedilerek hizmete alınan Abaza Hasan Paşa’yı önce Halep valiliğine tayin etmiş, daha sonra da Erdel seferine çağırmıştı. Köprülü’nün sert icraatından kaçanlar ise Abaza Hasan Paşa’nın etrafında toplanmaya başlamışlardı. Şam Valisi Tayyarzâde Ahmed Paşa, Anadolu Valisi Can Mirza Paşa başta olmak üzere ondan fazla vali yanlarında sarıca ve sekbanlarla Konya’da toplandılar. Paşaların yanındaki kuvvet, 30 bin kişiyi geçmişti. Abaza Hasan Paşa, Köprülü’nün Erdel seferi davetine uymadığı gibi, padişahtan, sadrazamı azletmesini istedi. Bu isteği kabul edilmeyince Anadolu’da büyük bir Celâli isyanı başlattı. Celâliler, Bursa’ya varınca şehir kadısı ve eşrafından birkaç kişiyi Edirne’de bulunan padişaha gönderip, isteklerinin kabulünü istediler. Ancak IV. Mehmed, hepsini katledeceği yönünde ağır bir cevap verdi. Padişah, daha sonra Celâlilerin mektuplarını Erdel seferinde olan sadrazama göndertti.

Yanıt Açıklaması: Kadızâdeliler, IV. Murad döneminde İstanbul camilerinin çoğunun kontrolünü ellerine geçirdiler. Osmanlı yöneticileri, Kadızâdeliler’in dini telkinlerini, halka sıkıntılarını unutturacak geçici bir vasıta gibi görmüştü. Özellikle IV. Mehmed katında itibar sahibi olmuşlardı. Köprülü Mehmed Paşa, 1656’da sadrazam olunca ilk işinin bozulan devlet otoritesini yeniden tesis etmek olduğunu biliyordu. Üç seçenek de doğru olarak verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyılda yazılan, içeriğinde rüşvetin önüne geçilmesi, kanunlara riayet edilmesi gibi konulara değinilen yazarı tespit edilememiş eser Kitâb-ı Müstetâb'tır.  Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: IV. Mehmed’in ilk yıllarında veziriazamlık yapanlardan idam suretiyle görevden alınanlar Tarhuncu Ahmed Paşa ve İbşir Mustafa Paşa'dır.

Yanıt Açıklaması: IV. Murad'ın Lehistan seferi, Lehistan ile Rusya arasındaki sorun nedeniyle Lehliler’in barış istemesiyle son bulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Katolikliğin kalesi olan ve “Kilise’nin büyük kızı” sıfatıyla tanınan Fransa, Cizvit tarikatını 17. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı coğrafyasında etkinleştirmeye, dolayısıyla Katolik âleminde nüfuzunu ve liderliğini pekiştirmeye yönelik bir politika geliştirdi.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı-Venedik ilişkilerinde IV. Murad devrinde bozulmalar başlamış ve Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın sadareti döneminde, bir korsan yatağı hâline gelen Girit’e karşı sefer hazırlıkları başlamıştı. Venedikliler’in barış girişimleri sonuç vermiş ve savaşın önüne geçilmişti. Mamafih, mazul Kızlarağası Sümbül Ağa ile Mekke kadılığına yeni atanan Bursalı Mehmed Efendi’nin de içinde bulunduğu kalyon Girit yakınlarında Malta korsanları tarafından ele geçirilip ganimetin bir kısmı Girit valisine verilince Yusuf Paşa ve Cinci Hoca’nın da teşvikiyle Sultan İbrahim, Malta seferi görüntüsü altında, Girit’i almaya karar verdi (1645). Osmanlılar Hanya’yı aldılar ama, adanın en önemli kenti Kandiye dahil Girit’in geri kalan kısmının Venedik’ten alınması ancak 1669’da gerçekleşebildi.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: III. Murad döneminde, Özbek Hükümdarı II. Abdullah'ın İstanbul'a elçi gönderip gerek Ruslar’a gerekse Safevîler’e karşı ittifak teklif etmesi, Astrahan’a yeni bir sefer yapılması fikrini 1588’de tekrar canlandırmıştır. Ancak Kırım hanının bu teşebbüse de soğuk bakması sebebiyle daha ileri bir adım atılamamıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Tartışmanın teferruatına dair bir bilgi yok ancak daha o dönemden itibaren kulaktan kulağa bazı rivayetler anlatıla gelmiştir. Bunlardan birine göre Marki de Nointel iskemleyi sedirin üzerine koyduğunda oradaki çavuşlardan biri elçinin üzerine atılmış ve elçi ile birlikte iskemleyi yere fırlatmıştır. Başka bir rivayete göre ise kendisini bu kadar şiddetle sinirlendiren bu vaziyet karşısında elçilik sarayına dönmek üzere orayı kendi isteğiyle terketmiş ve sözde, huzura haysiyet kırıcı şartlar altında kabul edilmekten ise bundan vazgeçtiği hakkındaki kararını bildirip alnı açık olarak maiyyetini de birlikte almış, çıkmış gitmiş; onun bu hareketiyle gösterdiği azim “Türkler’de hayret ve Fransızlar’da sevinç” uyandırmıştı. Kesin olan bir şey varsa o da iskemle meselesinin uzun bir süre Osmanlı İmparatorluğu ile Fransa arasında tartışmalara konu olduğu ve Avrupa’da büyük akisler uyandırdığıdır.

Yanıt Açıklaması: I. Ahmed'in 22 Kasım 1617'de genç yaşta ani ölümüyle Osmanlı veraset usulünde bir ilk yaşandı. Devlet adamları, ölen padişahın oğlu şehzâde Osman’ı değil de hanedanın en büyük erkek ferdi olan I. Ahmed’in kardeşi Mustafa’yı tahta çıkardılar. Tahta çıkmada “ekber ve erşed” olarak anılacak yeni bir sistem başlıyordu.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Mizanü’l-hakk fi^ ihtiyari’l-ehakk Ka^tip Çelebi'nin Kadıza^deliler’den bahsettiği eseridir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İran ile Osmanlı ilişkileri, Şah Abbas'ın 1615’ten itibaren Nasuh Paşa Antlaşması’nın şartlarına uymaması yüzünden tekrar bozulmuş ve iki devlet arasında yeni bir savaş başlamıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İspanya'nın Katolik aleminin bayraktarlığı ve dünya hakimiyeti iddialarına karşı Portekiz’le aynı akıbeti yaşama tehlikesiyle yüz yüze gelen İngiltere, bunu engelleyebilecek yegane güç olan Osmanlılar’a başvurup işbirliği istemiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bütün kapıkullarını padişah katili ilan edip yakaladığı yerde öldürerek II. Osman'ın intikamını alacağını söyleyen ve birçok ocak mensubunun öldürülmesiyle sonuçlanan isyanın başındaki isim Erzurum Beylerbeyi Abaza Mehmed Paşa’dır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Köprülü’nün sert icraatından kaçanlar ise Abaza Hasan Paşa’nın etrafında toplanmaya başlamışlardı. Abaza Hasan Paşa, Köprülü’nün Erdel seferi davetine uymadığı gibi, padişahtan, sadrazamı azletmesini istedi. Bu isteği kabul edilmeyince Anadolu’da büyük bir Celâli isyanı başlattı. Verilen üç seçenek de doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kadızâdeliler, isteklerini yerine getirmek için silahlanıp, halkı yanlarına davet ettiler. Sadrazamın onları bu hareketten vazgeçmeleri yönündeki uyarılarına kulak asmadılar. İsteklerinin yerine gelmesinde direttiler. Bunun üzerine Köprülü Mehmed Paşa, Kadızâdeliler’in isteklerini reddetti. Mallarına el koyup, hareketin liderlerini tutuklatarak Kıbrıs’a sürdü. Yıllarca İstanbul’da istediklerini yaptıran, devlet işlerine müdahale eden Kadızâdeliler bir günde bitirilmişti.