Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Beyliğin merkezi Kemah idi. Megücekler’in uç (suğur) dan ziyade iç beylik karakteri taşıması siyasi ve askeri hareketlilikten çok istikrarlı ve huzurlu bir dinginliğin hakim olmasına yol açtı. Bu farklılık, Mengücük Beyliğini diğer Türkmen devlet ve beylikleri içinde en zengin kültürel birikime sahip olma konumuna getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kara Mehmet, Türkmen beylerinden Hasan ile giriştiği mücadelede öldürülmüştür. (1389) Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kara Yusuf ise kısa süre sonra Osmanlı Sultanı Yıldırım Bayezid’e sığındı.

Yanıt Açıklaması: Yaklaşan Moğol tehlikesine karşı tedbir olarak 1228 yılında Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubad tarafından kurulan Karamanoğulları'nın başında Nure Sofı bulunmaktaydı. Karaman Bey'in hakim olduğu topraklar sarp ve korunaklı olduğu için serbestçe hareket edebiliyordu. Bu da onların alanlarının genişlemesine sebep olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Moğol Nüfuzu Moğol baskını karşısında çaresiz kalan Kara Arslan, Dârâ, Habur, Nusaybin ve Resülayn’ın Artuklular’a geri verilmesi karşılığında Moğol hâkimiyetini tanıdı. Kara Arslan Moğol felaketini atlatınca onların tabiyetinde (1259-1291) uzun ve sakin bir hayat sürmüş ve bu sayede küçük Artuklu Devleti’ne bir buçuk asırlık bir ömür sağlamıştır. Birçok hükümdar Moğol darbeleri ile taht, hayat ve devletlerini kaybederlerken Kara Arslan bu suretle Mardin Artukluları’nın hayatını uzatmıştır.

Yanıt Açıklaması: Kutalmış

Yanıt Açıklaması: Hacı Ahlatî: Ahlatşahlar himayesindedir. Tabib Ekmeleddin: Saltuklular himayesindedir. Kadı Bahaüddin: İnaloğulları himayesindedir. Cemalüddevle: İnaloğulları himayesindedir. İbnü'l-Ezrak: İnaloğulları himayesindedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Celaleddin Harezmşah’ın Anadolu’nun doğusundaki hareketleri ve nihayet Konya Selçuklu Sultanı I. Alâeddin Keykubad’ın ordusu karşısındaki ağır hezimeti (10 Ağustos 1230), Erzincan ve Erzurum sahalarının Selçuklu hâkimiyeti altına girmesine sebep olmuş, Diyarbekır havalisinde de, Mardin hariç, Eyyubîlerin hâkimiyetini kuvvetlendirmişti. Ertesi yıl (1231), Celaleddin’in ölümünden sonra, bu tehlikeli rakip karşısında ittifak ihtiyacını duyan Eyyübîler ve Anadolu Selçukluları arasında şiddetli bir rekabet ve mücadele devri başladı.

Yanıt Açıklaması: Karasi Bey, Germiyanlılarla beraber Batı Anadolu’da fetihlerde bulunmuşlardır. Balıkesir ve çevresininin Bizans’tan alınmasıyla beylik kurulmuştur. 1302 tarihinden itibaren ele geçirilen Bergama, Edremit, Susurluk gibi bölgenin mühim yerleşmelerine çok sayıda Türkmen yerleştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Dilmaç Oğulları hükümdarı Yakut Arslan 1146 yılı Şubat ayında vefat edince yerine Devletşah geçmiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu’nun doğusunda kurulan Türkmen beyliklerinden biri de Saltuklular’dır. Beyliğin merkezi Erzurum idi. Bunun dışında Pasinler, İspir, Kars, Oltu, Tercan, Bayburt, Micinkerd, Koçmaz, Artvin kent ve kalelerinde hüküm sürmüştü. Beyliğin kurucusu Ebu’l-Kasım Saltuk’a Sultan Alp Arslan’ın Malazgirt zaferi sonrasında Erzurum ve civarını ikta ettiği görüşü tartışmalı olmakla beraber Ebu’l-Kasım Saltuk’un beyliğin kurucusu olduğu bugün şüphe götürmez bir şekilde açıklığa kavuşturulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Cihan Şah’ın en önemli amacı Timurlu ülkesinde baş gösteren kargaşalıktan istifade ederek Horasan bölgesini ele geçirmekti. Bu amaçla gittikçe yükselmeye başlayan Akkoyunlu tehlikesini göz ardı ederek Horasan bölgesine yöneldi. Damgan, Cürcan, Me?hed ve Ni?abur’u işgal ettikten sonra Herat’a yöneldi. Şehri direniş görmeden ele geçirip kendi adına hutbe okuttu. Böylece Timurluların başkentini ele geçirmiş ve Şahruh’un halefi durumuna gelmişti. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Bu bölgede daha önce kurulan devletler bulunmakla birlikte Harezmşahlar Devleti olarak üzerinde ittifak edilen siyasi teşekkül, XI. yüzyılda Türkler tarafından kurulan Harezmşahlar Devletidir. İdare merkezi Gürgenc’tir.

Yanıt Açıklaması: 1150 tarihinde yaptırılan Bitlis Ulu Camii Dilmaçoğulları tarafından yaptırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Harezmşahlarda nizamü’l-mülk lakabı taşıyan vezirlerin görev ve imtiyazları arasında hükümdarın yanında oturmak, hükümdarla beraber yemek yemek, vezaret mührünü taşımak ve altın divit taşımak gösterilebilir. Ancak Kadıların tayin, azil ve teftişini yapma görevi akzü’l-kuzat denilen payitahtın en büyük kadısına aitti.

Yanıt Açıklaması: Uc beylerinin güçlenmesi ve konar-göçer Türkmen beylerinin prestij kazanmasında I.Alaaddin Keykubad’ın önemli rolü bulunmaktadır. Yaklaşan Moğol tehlikesine karşı hem Bizans hem de Doğu sınırlarını tahkim ettiren Alaaddin Keykubad, bu maksatla göçer grupları ve beylerini devlet hizmetine almış ve onlara ayrıcalıklar sunmuştur. Ancak Türkiye Selçuklularının 1243 Kösedağ Savaşı’nda hezimete uğrayıp Moğol tahakkümüne girmesinden sonra uc beyleri ve Türkmenler otorite boşluğundan faydalanarak daha bağımsız hareket etmeye başlamıştır. Bu dönemde hem otoritesi kalmayan Selçuklulara hem de Moğollara karşı mücadele edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sökmen Bey: Hısn-ı Keyfa Kolu'nun kurucusudur. Fahreddin Kara Arslan: Hısn-ı Keyfa Kolu'nun hükümdarıdır. Timurtaş: Artuklu hükümdarı Davud döneminde Mardin de hüküm sürmüştür. Nasiruddin Mahmud: Hısn-ı Keyfa Kolu'nun hükümdarıdır. Çubuk Bey: Harput merkez olmak üzere, Palu, Mazgirt, Çemişkezek, Eğin, Arapgir, Genç ve Dersim’in güneyini hâkimiyet sahasına alarak bir beylik kurmuş olan Türkmen Kumandanıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu anlaşma bir anlamda Latinlere ticari imtiyazlar sağlanan ilk kapütilasyon sayılabilir. Deniz ticareti ile oldukça zenginleşen Aydınoğulları, bu özelliğini anlaşma ile kaybetmiş ve çöküş dönemine girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Taştda^r, sultan yemeğe otururken, yemekten kalktığında veya abdest alacağı zaman, elini yüzünü yıkaması için ona leğen, ibrik tutan kimsedir.

Yanıt Açıklaması: Ankara Savaşından sonra, büyük ve tehlikeli bir düşman olarak gördüğü Kara Yusuf’u ortadan kaldırmak isteyen Timur, torunu Miran?ahoğlu Ebubekir’i kuvvetli bir orduyla Karakoyunluların üzerine gönderdi. Sib yakınlarında Nehrü’l-Ganem kıyısında yapılan savaşta Kara Yusuf ağır bir yenilgiye uğradı. O savaş meydanından kaçarak Şam’a sığındı. Celayirli Ahmet de kısa süre önce Şam’a gelmiş ve Şam naibi Şeyhü’l-Mahmudî’den kabul görmüştü. Timur bu defa Memlük sultanına baskı yaparak onların öldürülmesini istedi. Memlük Sultanı Ebu’l-Ferec, Timur’un düşmanlığını göze alarak onları öldürmedi. Ancak hapsetti. Şam’da bir yıl kadar zindanda kalan iki sultan yeniden dostluk kurdular. Doğru cevap D’dir.