Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Danişmendliler’de daha ilk dönemlerden itibaren para tedavülü görülür. Kendi adına ilk para bastıran beyliğin kurucusu Danişmend Gazi’dir.

Yanıt Açıklaması: Karesioğulları.Cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Danişmendliler'de daha ilk dönemlerden itibaren para tedavülü görülür. Kendi adına ilk para bastıran beyliğin kurucusu Danişmend Gazi'dir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Cengiz ile dostluk antlaşması yapmak isteyen Alaaddin'in talebi kabul edilmiş ve bunun üzerine bir Moğol Kervanı Harzemşah topraklarına yollanmıştır.Fakat kervan saldırıya uğramış ve tacirler ve kervancılar öldürülmüştür.Bu ik ülkenin savaşa girmesinin en önemli sebebi olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru seçenek A'dır.

Yanıt Açıklaması: Merkezi idarenin başında, Selçuklularda olduğu gibi, vezir bulunuyordu. Hükümdarın vekili sıfatı ile bütün devlet işlerini idare eden vezir, eğer nizamü’l-mülk lakabını taşıyorsa, hukümdarın yanında oturmak ve beraber yemek yemek gibi imtiyazlara sahipti. Vezâret mührü onda bulunur, memuriyetin alameti olarak, altın divit taşırdı ki, bütün bunlar Selçuklular devrinden kalan ananelerdir. Bütün Timarlardan, hatta sultana mahsus olan Hasslardan öşür alan vezirin maiyetinde, muhtelif divanlar vardı. Çeşitli yönetim şubeleri şeklinde olan bu divanların ( divan-ı tuğra, divan-ı inşa, divan-ı arz, divan-ı istifa, divan-ı israf vb.) görev ve yetkileri, Büyük Selçuklularınki gibiydi. Merkezi idarede, vezirden sonra, bir de divan reisi vardı. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Aydınoğulları.Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Karakoyunlu hanedanının Musul'dan Erzurum'a kadar geniş bir sahada hakimiyet kurmasını sağlayan Bayram Hoca, Karakoyunluların ilk beyidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1071 Malazgirt zaferinin ardından Anadolu’nun doğusunda mahalli Türkmen beyliklerinin ortaya çıkışına tanık oluyoruz. Erzurum ve çevresinde Saltuklular, Erzincan ve Kemah’ta Mengücükler, Yeşil Irmak havzasında Danişmendliler, Van Gölü havzasında Sökmenliler, Diyarbekir bölgesinde İnal Oğulları, Dilmaç Oğulları, Mardin ve Hısn-ı Keyfa Artukluları, Elazığ yöresinde de Çubuk Oğulları ve ardından Harput Artukluları, XI. asrın son çeyreğinde tarih sahnesine çıkmışlar, yaklaşık olarak iki asır boyunca bölgenin kaderine hakim olmuşlardır. Bu uzun sayılamayacak zaman dilimi içinde her bir beylik hâkim oldukları coğrafyada günümüz Türkiye’sinin yaratılmasına da katkıda bulunan büyük bir değişimi başlatmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Harezmşahlar Devleti’nin idare merkezi Gergenc’tir. Gürgenc; Hazret-i Harezm, Ürgenç, Curcaniya olarak da adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: 1071 Malazgirt zaferinin ardından Anadolu’nun doğusunda mahalli Türkmen beyliklerinin ortaya çıkışına tanık oluyoruz. Erzurum ve çevresinde Saltuklular, Erzincan ve Kemah’ta Mengücükler, Yeşil Irmak havzasında Danişmendliler, Van Gölü havzasında Sökmenliler, Diyarbekir bölgesinde İnal Oğulları, Dilmaç Oğulları, Mardin ve Hısn-ı Keyfa Artukluları, Elazığ yöresinde de Çubuk Oğulları ve ardından Harput Artukluları, XI. asrın son çeyreğinde tarih sahnesine çıkmışlar, yaklaşık olarak iki asır boyunca bölgenin kaderine hakim olmuşlardır. Bu uzun sayılamayacak zaman dilimi içinde her bir beylik hakim oldukları coğrafyada günümüz Türkiye’sinin yaratılmasına da katkıda bulunan büyük bir değişimi başlatmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Devletçe resmen meşruiyeti tanınmış mezhepler ve tarikatler dışındaki dini zümrelere girmek ve o türlü akideler beslemek, nizam ve asayişi bozmak ve verilen emirlere karşı gelmek en ağır suçtur . Buna mukabil hükümdar, tıpkı bir çoban gibi, ra’iyyet sürüsünün can, mal ve ırzını korumakla mükelleftir. Devlet idaresini daima meşgül eden diğer bir unsur daha vardır ki, o da konar-göçer kabilelerdir. Esasen geçim vasıtaları hayvancılık olan bu kabilelerle, onların otlak ihtiyaçlarını karşılayacak yaylak ve kışlaklar bulmak ve mevsim göçleri esnasında yol üstündeki yerleşik halkı, yani köy ve kasabaları, onların hareketlerinde korumak lazımdır. Kabilelerin de devlete karşı hukuki vaziyetleri ile ödedikleri vergilerin mahiyet ve miktarı da birbirinden farklıydı. Türkçe , Gazneliler ve Selçuklularda olduğu gibi,  Harezmşahlar devrinde de saray ve ordu lisanı olarak kullanılmıştır.  Ürgenç, coğrafi konumu itibarıyla, bir ticaret merkezi olmasının yanında, Atsız zamanından başlayarak, bilhassa Tökiş ve Alaeddin devirlerinde, devrin belli başlı âlim ve sanatkarlarını cezbeden parlak bir ilim ve sanat merkezi olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Beyliğin kurucusu İnal Türkmâni’dir.

Yanıt Açıklaması: Çubuk Bey:  Harput merkez olmak üzere, Palu, Mazgirt, Çemişkezek, Eğin, Arapgir, Genç ve Dersim’in güneyini hâkimiyet sahasına alarak bir beylik kurmuş olan Türkmen Kumandanı I. İzzeddin Keykavus: 1211-1220 arasında hüküm sürmüş olan Anadolu Selçuklu Hükümdarı Melik Kamil: Melik Mesud dönemindeki Eyyübi Hükümdarıdır Atabeg Tuğtekin: 1104'den 1128'e kadar Şam'a hakim olan bir Türkmen kumandanıdır. Artukoğlu İlgazi: Artukluların Mardin Şubesinin Kurucusudur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Babasının ölüm döşeğinde bulunduğu haberi geldiğinde Alâeddin, Turşiz muhasarası ile meşguldü. Kutbeddin iken, tahta çıkışından sonra bu lakabı Alâeddin’e çevrilen Muhammed, yüz bin dinar karşılığında, derhal muhâsarayı bırakarak, Harezm’e koştu ve babasının ölümünden 31 gün sonra, Alâeddin unvanı ile tahta çıktı. Alaeddin Muhammed, 1200-1220 yılları arasında hüküm sürmüştür. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: İspicab, Şaş, Fergana ve Kasan vilayetleri müslüman halkının güney-batıya doğru hareket etmelerini istemekle Alâeddin, Seyhun ötesindeki sahalarda Küçlük’e karşı etkili bir savunmadan aciz olduğunu göstermiş bulunuyordu. Bununla birlikte o, Kırgız çöllerindeki göçebe Kıpçaklara karşı yaptığı seferlerde daha başarılı sonuçlar almış ve Sığnak’ı ilhak etmişti (1215).

Yanıt Açıklaması: İmam Gazalî

Yanıt Açıklaması: Harezmşahlar ülkesinde XII. yüzyılda, Seyhun ötesi bozkırlarında yaşayan Türk göçebelerinin İslamlaşmasında ve bunlar arasında bir Türk tarikatının kurulmasında, en büyük rolü oynayan şahıs ise Ahmed Yesevî’dir. Etkileri günümüze kadar ulaşan Ahmet Yesevi ( Ahmet bin ibrahim bin ilyas Yesevi ), 11. yüzyılın ikinci yarısında bugünkü Kazakistan’ın Çimkent şehrinin hemen doğusundaki Sayram (isbicab) kasabasında doğmuştur. Sayram, o dönemde önemli bir kültür ve ticaret merkezidir. Babasının ölümünden sonra, ablası ile birlikte Sayram yakınlarındaki Yesi’ye yerleşen Yesevi, burada “Arslan Baba” adlı bir Türk şeyhinden ilk eğitimini almaya başlamıştır. Türbesi Yesi yakınındaki Otrar’da bulunan Arslan Baba, rivayete göre Muhammed’in emanet ettiği hurmayı Ahmet Yesevi’ye ulaştırmak görevini üstlenmiştir. Mezar-ı fierif’te bulunduğu bir dönemde, imam Rıza’nın öğrencisi olduğu belirtilen Arslan Baba’nın, Yesevi’nin manevi alanda yücelmesinde önemli bir yeri vardır. Yesevi, öğretisini hocası Arslan Baba’dan aldığı “ehl-i beyt” sevgisi ve bu doğrultudaki tasavvuf anlayışı üzerine kurmuştur. Bir Türk sufi tarafından kurulan bu ilk büyük “Türk tarikatı”, önce Maveraünnehir, Taşkent ve çevresi ile batı Türkistan’da etkili olmuştur. Daha sonra Horasan, İran ve Azerbaycan’da yaşayan Türkler arasında yayılan Yesevi tarikatı, XIII. yüzyıldan başlayarak göçlerle Anadolu’ya, oradan da Balkanlara ulaşmıştır. O’nun ve dervişlerinin Harezm’de ve bozkırlardaki derin etkileri asırlarca devam etmiş, Nakşibendilik ve Bektaşilik gibi, büyük tarikatların teşekkülünde etkili olmuştur. Türkçeyi tarikat dili olarak kabul etmekle, Türk tasavvuf edebiyatının kurulmasında da başlıca etken olan Ahmed Yesevî’nin ve Yesevî dervişlerinin, Seyhun havzasındaki İslamlaşma hareketinde, daha XII. yüzyıldan başlayarak, büyük bir rol oynadıkları ve bunun XIII-XVI. yüzyıllarda devam ettiği söylenebilir. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Celaleddin devrinde, Türklerin “yuluk” adını verdikleri bir divan-ı mezâlim bulunduğu ve Harzemşahlar teşrifatında Amir ve Malik unvanlarının üstünde bulunan han unvanlı birisinin bu divan başında olduğu belirtilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Artuklu Beyliği’ne adını veren Artuk Bey Oğuzların Döğer boyundandır. Önce Kutalmışoğlu Süleymanşah’a hizmet eden Artuk Bey, onunla anlaşamayınca Suriye Melik Tutuş’un hizmetine girmiştir. Kutalmışoğlu Süleymanşah ile Tutuş arasında cereyan eden Ayn Seylem Savaşı’nda Tutuş’un tarafını tutarak savaşı Tutuş’un kazanmasını sağladı. Hizmetlerinden dolayı Suriye Meliki Tutuş tarafından Kudüs valiliğine getirildi. 1091’de Artuk Bey ölünce yerine oğulları geçti lakin Kudüs’ün Fatımîlerin eline geçmesi üzerine (1098) Artuk Bey’in oğulları Sökmen ve İl-Gazi burada tutunamadılar. Güneydoğu Anadolu bölgesine gelerek üç kol hâlinde, Artuklu Beyliği’ni kurdular. Artuklular, Hısnıkeyfâ (Hasankeyf), Mardin ve Harput olmak üzere üç kol halinde hüküm sürmüşlerdir.