Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Babası hayatta iken veliaht olan Abu’l-Feth İl-Arslan, onun ölümü üzerine, hızla Harezm’e döndü ve resmen tahta geçerek işleri yoluna koydu. Harezm’de bulunan amcaları İnal-Tigin ile Yusuf’u, ve kardeşleri Hıtay Han ile Süleyman Şah’ı öldürttükten sonra, 22 Ağustos 1156’de, rakipsiz olarak, Harezmşah tahtına oturdu. Diğer gelişmeler Alaaddin Muhammed (1200-1220) devrinde yaşanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Delhi’de hüküm süren Türk Sultanlıklarının üçüncüsü Balabanlılardır. Balaban, Orta Asya’nın Moğollarca istila edildiği dönemde köle olarak yakalanmış ve Delhi’de İltutmuş’a satılmıştı. Kabiliyeti ve sebatı sayesinde yüksek yerlere geldi. Delhi’de hüküm süren Türk Sultanlıklarının üçüncüsü Balabanlılardır. Balaban, Orta Asya’nın Moğollarca istila edildiği dönemde köle olarak yakalanmış ve Delhi’de İltutmuş’a satılmıştı. Kabiliyeti ve sebatı sayesinde yüksek yerlere geldi. 1266 ile 1290 tarihleri arasında yirmi dört yıl hâkimiyet süren bu hanedan, bir rivayete göre Kıpçakların Uluğ-Borlu kabilesine, başka bir rivayete göre de Orta Asya’nın İlberi Türklerine mensuptu., bir rivayete göre Kıpçakların Uluğ-Borlu kabilesine, başka bir rivayete göre de Orta Asya’nın İlberi Türklerine mensuptu. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Tam adı Celaleddin Mehmet Ekber Şah olan Hümayûn’un oğlu Ekber, tahta çıktığında henüz 14 yaşındaydı.

Yanıt Açıklaması: Şah Safi döneminde (1629-1642) 1639’da Osmanlılarla imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması Osmanlı-İran sınırını geniş ölçüde belirlediği gibi iki ülke arasında uzun süreli bir barış dönemin de başlangıcı oldu.

Yanıt Açıklaması: Ekber Şah tahta geçer geçmez Osmanlılara ilgisini ifade eden bir mektubu Ali Reis ile Kanuni’ye göndermiştir.

Yanıt Açıklaması: Böylece Sivas, Tokat, Niksar ve Kayseri Osmanlıların eline geçti.

Yanıt Açıklaması: Şah Tahmasb’ın 1576 yılında vefatı üzerine tahta kimin geçeceği hususunda yeniden rekabet başlamış, Ustacaluların desteğiyle Haydar Mirza tahta oturtulmuşsa da Avşar, Rumlu ve Türkmen beylerinin muhalefeti üzerine tahttan indirilmiş ve yerine II. İsmail, Safevî tahtına oturtulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Hindistan’da Babürlü devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı (1526-1530) olan Babür  iyi bir asker ve kabiliyetli bir kumandan olmasının yanında başarılı bir yazar ve şairdi. Hatıraları meşhurdur. Ayrıca edebiyat eserleri, resim, yapılar ve kurumlarla ilgili eleştirel denemeleri vardır. Babür iyi bir devlet adamı ve komutan oldu- ğu kadar, yüksek kültürü ve edebî kabiliyeti ile de ün kazanmıştır. İyi kılıç kullanıp, iyi ok atan ve iyi ata binen Babür şair, yazar, hattat ve müzisyendi. Türk- çeyi ve Farsçayı aynı kuvvetle kullanırdı. Yazmış olduğu hatıralar gerek devrin tarihi gerekse Babür’ün yüksek kültürü ve edebî zevki hakkında açık bir Şkir verir. Bu arada Babür’ün geniş bir tasavvuf kültürüne sahip olduğu da bilinmektedir. Bu sebeple dervişlere hizmet etmeyi kendisi için her zaman bir iftihar vesi- lesi saymıştır. Bu duygular onu zulümden uzak tutmuş daima müşŞk ve adil yap- mıştır. Bütün bu özellikleri ile tarihte önemli bir yeri olan Babür 1530 yılında öl- müş, yerine oğlu Hümayûn geçmiştir. Babürnâme adlı eseri önemlidir.

Yanıt Açıklaması: Şah İsmail, Osmanlılara karşı Avrupa devletleri ile ittifak kurmaya çalışaş Safevi Şeyhi Şah İsmail'dir.

Yanıt Açıklaması: Yönetim merkezi, 1504 yılında işgal edip karargâh haline getirdiği Kabil oldu.

Yanıt Açıklaması: Uzun Hasan Bey’in Karakoyunlu devletine son vermesiyle bu defa yaylakları ele geçiren Akkoyunlular, Erzurum-Diyarbekir koridorunda göçebe hayvancılık ile uğraşan Türkmenleri siyasî çatılarının altına alma çalışmalarını tamamlamış oldular. Böylece, Doğu Anadolu’da bulunan Musullu, Pürnek, Hamza Hacılu, Avşar, Bayat, İnallu, Tabanlu, Danişmendlü, Bicanlu gibi boy ve oymaklar Bayındır boyunun etrafında toplanarak Akkoyunlu Devleti’ni meydana getirdiler.

Yanıt Açıklaması: Moğol hükümdarları gerçek manada otoritenin tek sahibi idiler. Ordunun teşkilatlanmasından ve organizasyonundan sorumlu kişi mir bahşi idi.

Yanıt Açıklaması: İmparator Şah Cihan, kendi döneminde Agra’da önemli mimari eserler meydana getirdi. Bunlar, Tac Mahal, Agra Kalesi, Cuma Camii ve diğerleridir. Agra’da sultan sarayı olarak 1638-1648 yılları arasında inşa edilen Kızıl Kale (Red Fort) ya da Lal Kale de Şah Cihan’ın eserlerinden birisidir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Babası hayatta iken veliaht olan Abu’l-Feth İl-Arslan, onun ölümü üzerine, hızla Harezm’e döndü ve resmen tahta geçerek işleri yoluna koydu. Harezm’de bulunan amcaları İnal-Tigin ile Yusuf’u ve kardeşleri Hıtay Han ile Süleyman Şah’ı öldürttükten sonra, 22 Ağustos 1156’de, rakipsiz olarak, Harezmşah tahtına oturdu. Bu operasyonların ordu içinde yaratacağı kötü yansımaları önlemek için de askerlerin iktalarını ve maaşlarını arttırmayı ihmal etmeyen İl-Arslan’ın Harezmşahlığı, o yılın Ramazan ayında Merv’e gelen Sultan Sancar tarafından gönderilen ferman ile de teyit olundu.

Yanıt Açıklaması: 1212’de Semerkand’ın Alâeddin tarafından zaptı ile Maveraünnehir’de Harezmşahlar hâkimiyetinin kesin bir şekilde yerleşmesini sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: II. Abbas’ın 1666 yılında vefatı üzerine oğlu Safi Mirza, Şah Süleyman adıyla tahta geçti. O da tıpkı selefleri gibi, tahttan indirilme korkusu ile saray ileri gelenlerine karşı katı bir tutum içine girip pek çok kişiyi öldürttü. Barışçı bir dış politika takip edip İran’ı savaştan uzak tuttu. Hatta Kişm adasını işlgal edip Bender Abbas’ı topa tutan Hollandalılara karşı asker sevk etmek yerine müzakere yolunu seçti. Bununla birlikte Safevî Devleti’nin, Şah Safi döneminde başlayan çöküşü Şiah Süleyman zamanında daha da hızlandı. Onun 1694 yılında vefatından sonra yerine oğlu Sultan Hüseyin tahta geçti.

Yanıt Açıklaması: 1554'te Osmanlı'nın İran'a yönelmesi sonrası Şah Tahmasb iyi  niyetli yaklaşımlarda bulunmuş, 1555 sonrası  Osmanlı ile barış dönemi başlamıştır. Şehzade Bayezid'in İran'a sığınması barışa zedelemiş ancak, şahzedenin Osmanlılara teslim edilmesi ile durum eski halini almıştır.

Yanıt Açıklaması: Safiyüddin Safevi Devletine adını veren tarikat kurucusudur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Uzun Hasan Bey, devletini genişletme faaliyetlerine girişti. 1458’de Dulkadirlileri mağlup etti. 1459’da ise Gürcistan üzerine sefer yaparak onlara ait altı kaleyi zapt etti. Dönüşte Eğil beylerine son vererek bölgede hakimiyetini kurdu. Böylece batıda Osmanlılarla komşu oldu. Bu sırada Osmanlı tahtında Fatih Sultan Mehmet oturuyordu. Osmanlılara karşı Karamanoğulları, İsfendiyaroğulları, Trabzon Rum Devleti ve Venediklilerle ittifak kurmaya çalıştı.

Yanıt Açıklaması: Cüneyd’in şeyhliğine karşı çıkan amcası Cafer, Karakoyunlularla işbirliği yaparak onun Erdebil’den uzaklaşmasını sağladı. Cüneyd, Anadolu’ya gelerek II.Murad’dan kendisine faaliyet gösterebileceği bir yer vermesini istedi. Osmanlı Sultanının bu isteği reddetmesi üzerine Konya’ya giden Cüneyd, Sadreddin Konevî dergahında bir müddet ikamet etti. Burada dergahın reisi Şeyh Abdüllatif ile fikri münakaşaya girişip Şiiîlik konusundaki düşüncelerini açığa vurunca, Konya’dan ayrılmak zorunda kalıp, Karamanoğullarına tabi olan Varsak Türkmenlerinin arasına gitti. Ancak bu defa Karamanoğullarının baskısı ile buradan da ayrılmak zorunda kalıp, Halep Türkmenlerinin içine gitti.