Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Tahta çıkışından sonra Balaban’ın ilk işi bürokrasiyi düzenlemek oldu. Memurlara disiplin duygusunu aşıladı. Acemi asker kaydı ve Maliye Dairesini (Âriz-i Memalik) yeniden düzenlemek suretiyle merkezî orduyu kuvvetlendirdi. Daha sonra da kendi arkadaşları olan Kırklar’a yönelerek onların nüfuzunu kırdı, karşı koyanları şiddetle cezalandırdı. Balaban mecburi bir saray mevzuatı geliştirdi. Hiç kimsenin kendisine hürmetsizlik etmesine müsaade etmedi. Haberleflme sistemini güçlendirdi ve memurlarının yaptıklarından haberdar olarak onların girişebileceği isyanlardan kendisini korudu. Hâkimiyetini, miras aldığı bölgelere yerleştirdi, barış ve düzenin sürmesi için uygun politikalar güttü. Delhi yakınlarındaki ormanları temizledi ve hırsızları dağıttı. Tüm bunlar Balaban'ın devlet düzenini yeniden kurma ve güçlendirme isteğini göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Urfa hakimi olan Cihangir Bey, tahta geçtiğinde Uzun Hasan Bey onu destekledi. Bu sırada amcaları Üveys Bey Urfa’yı herhangi bir direniş göstermeden Karakoyunlulara teslim etmişti. Uzun Hasan Bey, amcasını sert şekilde eleştirince Üveys Bey Urfa’yı geri aldı. Karakoyunlular Urfa’yı kuşatınca bu sıralarda Ergani’de bulunan Uzun Hasan, Cihangir Bey’in yardımına gelip şehri kurtardı. Bu olay Uzun Hasan’ın Türkmenler üzerindeki prestijini arttırdı.

Yanıt Açıklaması: I. Selim, Anadolu’daki Kızılbaşların harekete geçme ihtimaline karşı tedbirler aldıktan sonra, büyük bir ordu ile İran üzerine yürüdü. Erzincan üzerinden Tebriz’e doğru ilerledi. Hoy yakınlarındaki Çaldıran ovasında yapılan savaşta Safevîler yenildiler (23 Ağustos 1514). Şah İsmail savaş meydanını terk ederek Dergezin’e çekildi.

Yanıt Açıklaması: Soru kökünde verilen bilgiler aslında feodal dönemlerin genel karakteristiklerinden biri olan evlilik yolu ile ittifakların ve evlilikler yoluyla barış yapılmasının bir örneğini bize göstermektedir. Evlilik yolu ile tesis edilen barış ve ittifakların bir diğer amacı da farklı feodal birimleri aynı hanedanlık içinde toplamak ve ileride şahsi birleşme yoluyla bu birimlerin bir araya gelmesinin yolunu açmaktır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Danişmendliler, Anadolu’daki en önemli Türkmen beyliklerinden biri olarak, 1071- 1178 yılları arasında Sivas, Malatya, Kayseri, Tokat, Niksar, Amasya, Kastamonu, Çankırı, Çorum ve Elbistan dolaylarında hüküm sürmüştür.  Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Safevîlerin ilk dönemlerinde hem dini kurumların hem de Adalethane’nin başında Sadr bulunuyordu. Ne zaman tesis edildiği tam olarak belli olmamakla beraber sonraları adalet işleri Divan Begi’nin uhdesine devredildi. Divan Begi, en yüksek mahkeme görevini yürütüyordu. Bu görevin başında çoğunlukla Türk kökenliler bulunmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Anuş-Tigin, zekâ ve dirayeti sayesinde saray hizmetine girmiş ve en önemli saray vazifelerinden biri olan taşt-dâr’lık mevkiine kadar yükselmiştir. Kelime anlamıyla taştdâr,(Farsça) “leğen tutan” demektir. Taştdâr, sultan yemeğe otururken, yemekten kalktığında veya abdest alacağı zaman, elini yüzünü yıkaması için ona leğen, ibrik tutan kimsedir. Taşdâr, görevin ifası sırasında Sultan’a bu denli yakın olmayı gerektirdiğinden,güvenlik açısından önemine binaen ve sıkça yakınlarda bulunması icap ettiğinden Harezmşahlarda ve Hindistan’daki Türk Sultanlıklarında önemli bir makamdır.

Yanıt Açıklaması: Bu birlikler, Şah Abbas döneminde kurulmuştur. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Kara Yülük Osman Bey (1403-1435) Akkoyunlu Devletinin bir yöneticisidir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Fatih Sultan Mehmet, Akkoyunluların Trabzon üzerindeki himayelerini kaldırmaları ve Osmanlı topraklarına saldırmamaları karşılığında barışı kabul etti. Bundan sonra hızla Trabzon üzerine yürüyerek şehri fethetti (1461).

Yanıt Açıklaması: Badâunî’ye göre, 1579 yılında Ekber, hem din, hem dünya önderliğini kendi sayisetinde birleştirmek ister. Zira Eylül 1579’da Batı tarihçilerinin “yanılmazlık burultusu” dedikleri bir fetvanın yayınlandığı görülmektedir. Allah’ın gözünde “Sultan-ı âdil” mertebesi, “müctehid” mertebesinden daha üstündür. Bu bakımdan Ebulfeth Celâluddin Muhammed Ekber, en adil, en hâkim, Allah’tan en çok korkan bir padişahtır.

Yanıt Açıklaması: Sultanlık yönetimi daha önce geliştirilmiş İslam Devletlerinin modeli üzerine kuruldu. Bu model dîvân teşkilâtından meydana gelmekteydi. Dört büyük dîvân vardı: 1) Dîvân-ı Vezâret; 2) Dîvân-ı Risâlet; 3) Dîvân-ı İnşâ; 4) Dîvân-ı Arz. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Doğru seçenek A.

Yanıt Açıklaması: I. TAHMASB (1524-1576) Dulkadirli ve Tekelü Türkmenlerine mensup bazı grupların Osmanlılara katılması Kızılbaşların mukavemetini biraz olsun kırmışsada kışın erken bastırması yüzünden Kanunî Sultan Süleyman Bağdat’a çekilmiş veburayı herhangi bir direnişle karşılaşmadan ele geçirmiştir. Buna mukabil, ŞahTahmasb da Tebriz ve çevresini geri almıştır. Takip eden tarihlerde Şah Tahmasb’ın Osmanlılara barış teklifleri olmuşsa da Kanunî Sultan Süleyman bunları dikkate almamıştır.

Yanıt Açıklaması: Tur Ali Bey’in bu başarıları etraftaki Döğer, Bayat, Çepni, Avşar, Musullu, Pürnek gibi bazı Türkmen boy ve oymaklarının onun etrafında toplanmasına sebep oldu.

Yanıt Açıklaması: II. Abbas’ın 1666 yılında vefatı üzerine oğlu Safi Mirza, Şah Süleyman adıyla tahta geçmiştir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Ancak Şirvanşahlar ile yaptığı savaşta öldürüldü (1460). Bunun üzerine Safevî müridleri Haydar’ı kendilerine reis olarak benimsediler.

Yanıt Açıklaması: II. İsmail kısa süren saltanatında kendisine rakip olarak gördüğü kardeşlerini ortadan kaldırttı. Bu sıralarda henüz altı yaşında olan Herat hakimi Abbas Mirza ise onu öldürmeye gelen Ali Kulu Han-ı şamlu’nun tereddüt göstermesi sayesinde ölümden kurtuldu. II. İsmail’in 23 Kasım 1577’de ölümü pek çok açıdan karanlık kalmışsa da gerek saray çevresinde gerekse halk arasında memnuniyetle karşıladı. Bu sıralarda şiraz’da bulunan Muhammed Hüdabende, acele ile Kazvin’e gelerek tahta geçti.

Yanıt Açıklaması: Geçmiş dönem tarih yazınları, hatıratlar, biyografiler günümüzde tarihe ı şı k tutan, geçmiş hakkında bilgi edinmemizi sağlayan araçlardan bazılarıdır.