Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Devletin şer’i kaza ile mükellef bütün teşkilatı, pâyitahtakti kaza divanı tarafından idare edilir ve bunun başında, doğrudan-doğruya hükümdarın fermanı ile tayin edilen ve akzü’l-kuzat unvanını taşıyan bir âlim bulunurdu.

Yanıt Açıklaması: 1400 yılında Timur’un Anadolu seferine katılan Kara Yülük Osman Bey,onunla birlikte Sivas’ın muhasara ve zaptına katıldı. Ankara savaşında bizzat bulunup, Osmanlı kuvvetlerinin solunda bulunan Süleyman Çelebi’yi bozguna uğrattı. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Günlük işlerin yürütüldüğü divanın başkanlığını veziriazam yapardı. Divan’da çok sayıdaki vezirlerden başka bir de vakanüvis bulunurdu. Vakanüvis aynı zamanda şahın münşisi idi. Divan’da veziriazamdan sonra Korçubaşı, Eşik Ağası Başı ve Kullar Ağası Başı gelirdi. Maliye işleri Müstevfî-yi Memalik ünvanı altında bir vezirin uhdesinde idi. Sarayın bütün işlerinin yürütülmesi ise Nazır-ı Buyûtat veya Buyûtat-ı Hassa-i Şerife tarafından gerçekleştiriliyordu. Safevîlerin ilk dönemlerinde hem dini kurumların hem de Adalethane’nin başında Sadr bulunuyordu. Ne zaman tesis edildiği tam olarak belli olmamakla beraber sonraları adalet işleri Divan Begi’nin uhdesine devredildi. Divan Begi, en yüksek mahkeme görevini yürütüyordu. Bu görevin başında çoğunlukla Türk kökenliler bulunmaktaydı. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Şehzade Beyzid babası Kanuni Sultan Süleyman'a karşı giriştiği isyanda başarısız olunca Safevi devletine sığınır. Şah Tahmasb Osmanlı Devleti ile ilişkilerini bozmamak için şehzadeyi Osmanlı Devleti'ne teslim etmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kutlu Bey zamanında Karakoyunlular Musul’dan Erzurum’a kadar olan sahayı hâkimiyetleri altına almışlardı. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1512’de Özbekler Horasan’a saldırıp Herat’a kadar olan yerleri almışlardır. Doğru cevap A’dır.

Yanıt Açıklaması: Babür 1530 yılında ölmüş, yerine oğlu Hümayûn geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: Akkoyunlu Devleti’nin idaresindeki konar-göçer Türkmenler ve Akkoyunlu hânedanının dayanağı Bayındır boyunun Doğu Anadolu’ya gelmesi, muhtemelen Moğol istilası sırasında olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Melik Kamil Artuklular’ın Hısn-ı Keyfâ kolunu yıkmıştır

Yanıt Açıklaması: Hicretin 10. yüzyılının yani bininci yılının tamamlanıp 2. bin yıla girildiği bu sıralarda (1591) Hindistan’da Mehdilik fikri oldukça yaygın ha^le gelmişti. Sonuçta ortaya, kendisini mehdi gören bir sürü insan çıkmıştı. Bunlardan bazıları zaman zaman etrafına hayli taraftarlar toplayarak sultanlara kafa tutabilecek duruma gelebiliyorlardı. Bu sebeple mehdilik iddiasında bulunan kimselerle çok uğraşılmış, ulema da bu mücadelede sultanların yanında yer almıştı. Bu mehdilik hareketleri Ekber’i de etkilemiştir. Dolayısıyla ulemanın nüfuzunu kırarak İslam dininin başı olmayı planlayan Ekber, dini bir kişilik olan Şeyh mübarek ve oğullarının etkisiyle mehdilik temayülü göstermiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Avşarların Kırıklı kabilesine mensup olan Nadir, 1726’da Esterabad bölgesine yerleşmiş olan II. Tahmasb’a katıldı. Öncelikle kabileler arasındaki çatışmalara son verdi. 1727-1729 yılları arasında Herat’ta Abdalî Afganlıları ile şavaştıktan sonra İsfahan’a yürüyüp 1729’da şehre girdi. Aralık 1729’da Eşref’i Şiraz yakınlarında yenilgiye uğratıp İran’dan çıkardı. Böylece İran’daki Afgan hâkimiyeti sona erdi. Nadir Han Avşar, 1732’da II. Tahmasb’ı tahttan indirerek onun oğlu III. Abbas’ı tahta geçirdi. Ancak, onun çocuk yaşta olmasından istifade ederek 1736’da Nadir Şah unvanı ile tahta geçti. Böylece 1722’den beri zaten fiilen sona ermiş olan Safevî Devleti tamamen ortadan kalktı. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Hümayûn uzun mücadelelerden sonra Delhi’ye 1555’de tekrar girerek babasının tahtına oturmasının ardından, bir yıl sonra 1556’da ölmüştür.

Yanıt Açıklaması: Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Uzun Hasan Bey’in Karamanoğulları topraklarında nüfuz sahibi olmaya çalışması, Trabzon’un fethini önleme gayretleri, Osmanlılara karşı Venediklilerle ittifaka girişmesi, hatta Osmanlı topraklarına zaman zaman taarruz etmesi, bu devlet ile ilişkileri savaş noktasına getirdi. Avrupa saraylarında, Fatih Sultan Mehmed’den ayırmak için “Küçük Türk” diye adlandırılan Uzun Hasan Bey’in Osmanlı Devleti’ne karşı rekabete girişmesi heyecanla ve ümitle karşılandı.

Yanıt Açıklaması: Safevi Devletinin son hükümdarı Sultan Hüseyin'dir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Danişmendliler Türkiye Selçuklularıyla birlikte Haçlılara karşı mücadele ettiler. Haçlı tehlikesini atlatan Danişmendliler, 1098’den itibaren tekrar Malatya’yı sıkıştırmaya başladılar. Kent üç yıl kuşatma altında tutuldu. Danişmendliler ülkesi 1101 yılında Lombardlardan oluşan büyük bir Haçlı ordusunun istilası ile karşılaştı. Danişmend Gazi derhal I. Kılıç Arslan ile ittifak yaptı. Ardından Haleb Selçuklu Meliki Rıdvan’ın yardımını aldı. Merzifon’a ulaşan Haçlılar Danişmendliler tarafından pusuya düşürüldü ve ağır bir mağlubiyete uğratıldı. Danişmend Gazi, aynı yıl I. Kılıç Arslan ile beraber Ereğli yakınlarındaki bir başka Haçlı kuvvetini imha ederek, Anadolu’nun bir Türk yurdu olarak kalmasında büyük bir hizmette bulunmuştur. Haçlılara karşı kazandığı zaferden sonra Danişmend Gazi yeniden Malatya üzerine yürürken Bohemond’u 100.000 altın karşılığında serbest bırakmıştır. Malatya’yı kuşatan Danişmendli ordusu karşısında Haçlılardan yardım alamayan ve halk tarafından sevilmeyen Gabriel direnemedi. Türkler kenti teslim aldılar. (Eylül 1102) Kaynaklara nazaran Danişmend Gazi kenti imar etmiş, ahaliye aman vererek mülklerini geri iade ettikten başka onlara gıda ve yiyecek dağıtmıştır. Danişmend Gazi 1105 yılında ölmüştür. Yerine on iki oğlu arasından Emir Gazi geçmiştir. Şahsiyeti ve yaptığı hizmetler Türkmenlerin nazarında destanlaşmış ve ölümsüzleşmiştir. Tabiyetindeki Hıristiyan unsurlar da ölümüne son derece üzülmüş ve günlerce matem tutmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: İshak Mengücek Gazi'nin oğludur. Erzincan kolunu Fahreddin Behramşah kurmuştur. Davudşah Selçuklular'dan uzaklaşma stratejisi izlemiştir. Şahinşah döneminde Divriği Türkiye Selçuklularına bağlanmıştır. Divriği Mengücekleri'nin yıkılışı ile ilgili net bir bilgi bulunmamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Böylece Palu, Kiğı ve Ergani’den sonra Âmid de Akkoyunluların eline geçti (1403). Öte yandan diğer Akkoyunlu beylerinden Pir Ahmet ve Pir Ali, Timur’un Ankara savaşında elde ettiği ganimetlere saldırdıkları için yakalanıp hapsedildiler. Böylece Kara Yülük Osman Bey rakipsiz olarak Akkoyunlu tahtına oturdu.

Yanıt Açıklaması: Saruhanoğulları. Cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Çağdaş Grek Tarihçileri Akkoyunları “Amid Türkleri” diye adlandırıyordu. Doğru cevap B'dir.