Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi

Yanıt Açıklaması: Artukluların kolları Harput, Hısn-ı Keyfa ve Mardin’den oluşur. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: .....İsmail, Tebriz’e girerek tahta oturdu. On iki imam Şiîliğini resmî mezhep ilan edip, ilk Şiî ezanı okuttu.

Yanıt Açıklaması: Harezmşahlara ait Otrar şehri Moğol hükümdarı Cengiz tarafından ele geçirilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sultan Sancar kendisine tabi olan ve İslam dini uğrunda kâfirler ile cihad eden bu saha müslümanlarının kanlarını döktüğü için Atsız’a kızıp onu aşağıladı. Atsız da bu fırsattan istifade ederek bağımsızlığını ilan etti.

Yanıt Açıklaması: Sünni İslam yeniden eski mevkiini kazandı ve Şeyh Ahmed Sirhindî ile yeni bir canlanma dönemine girdi. Tasavvufta yeni bir anlayış olarak vahdet-i şuhud görüşünü savundu. Bununla o, tasavvuftaki muğlak vahdet-i vücud inançları yerine daha sade ve zahiri bir söylem geliştirdi. Şeyh Ahmed’in etkisi büyük oldu ve Evrengzib’in politikaları ile Sünnilik doruğa ulaştı. Şeyh Ahmed’in etkisi Hindistan dışına taştı ve Nakşlibendiye tarikatının Müceddidiye kolu ile batı da Türkiye ve doğuda da Endonezya’ya kadar uzandı. Onun gayret ve irşatları ile tasavvuf tedricen Sünnilik dışı unsurlardan temizlendi ve Sünniliğin başlıca savunucularından biri haline geldi.

Yanıt Açıklaması: Uzun Hasan Bey, devletini genişletme faaliyetlerine girişti. 1458’de Dulkadirlileri mağlup etti. 1459’da ise Gürcistan üzerine sefer yaparak onlara ait altı kaleyi zapt etti. Dönüşte Eğil beylerine son vererek bölgede hakimiyetini kurdu. Böylece batıda Osmanlılarla komşu oldu. Bu sırada Osmanlı tahtında Fatih Sultan Mehmet oturuyordu.Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Babürlüler Devleti 1526 yılında kurulmuştur.

Yanıt Açıklaması: Kutlu Bey zamanında Karakoyunlular Musul’dan Erzurum’a kadar olan sahayı hâkimiyetleri altına almışlardı. Öte yandan, Eretna emirlerinden Mutahharten, Erzincan ve Bayburt’u ele geçirmişti. Kutlu Bey bir yandan Mutahharten’in yanında yer alırken diğer yandan nüfuzunu Erzincan-Bayburt hattının güneyine doğru yaymaya çalıştı. Palu, Kiğı ve Ergani’yi ele geçirdi. Kutlu bey 1389’da öldü. Cenazesi Bayburt’un Sinor köyüne defnedildi.

Yanıt Açıklaması: Muhammed Hüdabende'den sonra tahta I. Abbas geçmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Şah Tahsamb 1514-1576 tarihleri arasında yaşamıştır. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Kanuni devrinde Gucerat hâkimi Bahadır Şah’ın yardım talepleri ile Osmanlıların Hint Denizine yaptığı sonuncu sefer Seydi Ali Reis tarafından yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Babür’ün babası Ömer şeyh, Timur neslindendir. Timurlu bir şehzade olan Fergana Hükümdarı Ömer şeyh Mirza 1394’de öldü ve yerine oğlu 11 yaşındaki Babür’ü bıraktı. Babür 1483 tarihinde doğmuş, 1494’te babası ölünce çok genç yaşta babasının ülkesini idare etmek ve korumak için uzun yıllar savaşmak zorunda kalmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Avrupa saraylarında, Fatih Sultan Mehmed’den ayırmak için Uzun Hasan Bey “Küçük Türk” diye adlandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Harezmflahlar Devleti, XI. yüzy›l›n sonlar›nda Büyük Selçuklu ‹mparatorlu¤u yöneticilerinden Kudbeddin Muhammed b. Anufl-Tigin’in, gelenek icab›, Harezmflâh unvan› ile Harezm valili¤ine tayini ile bafllayan ve o¤lu Ats›z devrinde, onun Selçuklulardan ba¤›ms›z hareket etmeye bafllamas›yla geliflen süreçte kurulmufl oldu.

Yanıt Açıklaması: Harezmşahlar Devleti olarak üzerinde ittifak edilen siyasi teşekkül, XI. yüzyılda Türkler tararından kurulan Harezmşahlar Devletidir. İdare merkezi Gürgenc’tir.

Yanıt Açıklaması: 1617’de I. Abbas, Osmanlılara yenilmiş, bu yenilgi yüzünden duyduğu ruhî sarsıntı sırasında Babürlerin idaresindeki Kandahar’ı işgal etmek suretiyle teselli bulmaya çalışmıştır. Ancak bu hareketi, çok yakın dostu olan Cihangir üzerinde bir şok tesiri yapmış ve bundan sonra Cihangir, İran’a karşı Özbekler ve Osmanlılarla anlaşma yoluna gitmiştir. Bu sebeple Cihangir, zamanın Osmanlı hükümdarı IV. Murad’a yaklaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Günlük işlerin yürütüldüğü divanın başkanlığını veziriazam yapardı. Divan’da çok sayıdaki vezirlerden başka bir de vakanüvis bulunurdu. Vakanüvis aynı zamanda şahın münşisi idi. Divan’da veziriazamdan sonra Korçubaşı, Eşik Ağası Başı ve Kullar Ağası Başı gelirdi. Maliye işleri Müstevfî-yi Memalik ünvanı altında bir vezirin uhdesinde idi. Sarayın bütün işlerinin yürütülmesi ise Nazır-ı Buyûtat veya Buyûtat-ı Hassa-i Şerife tarafından gerçekleştiriliyordu.

Yanıt Açıklaması: Cengiz’in zaferleri ve bu yeni devletin kudret derecesi hakkında bilgi edinmek için, O’nun yanına bir elçilik heyeti gönderen Harezmşah’ın bu hareketine karşılık olmak üzere, Moğol Hükümdarı da ona bir heyet gönderdi. 1218’de Maveraünnehir’de Alâeddin Muhammed tarafından kabul edilen bu heyet, Cengiz’in kendisi ile dostluk ve ticaret ilişkiler kurmak istediğini ifade etti; bu suretle yapılan anlaşma gereği karşılıklı barış ve ticaret münasebetleri kurulmuş oldu. Bu anlaşmaya dayanarak ve daha doğru görünen diğer bir rivayete göre, elçilik heyetinin hemen adından Harezmşahlar ülkesine gelen 450-500 kişilik bir ticaret kervanı Harzemşah ülkesinde belirdi. Kervan, sınır şehri olan ve Terken Hatun’un akrabasından, muhtemelen de biraderinin oğlu, İnalcık’ın vali olarak bulunduğu Otrar’da, casusluk töhmeti ile tutuklanıp bütün mallarına el konulduktan sonra, tacirler ve kervancılar öldürüldü. Bu olay tarihe meşhur “Otrar Hadisesi” olarak geçti (1220). Nasılsa kaçıp kurtulabilen bir kişi, durumu Cengiz’e bildirdi. Cengiz, Harezmşah’a bir heyet göndererek, Kayır Han lakabını taşıyan Vali İnalcık’ın teslimini ve malların tazminini istedi. Alâeddin bu talebi hakaretle reddedince, Cengiz Han Harezmşahlara karşı harekâta girişmek için fırsatı elde etmiş oldu.. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: İl-Arslan öldüğü zaman, küçük oğlu ve veliahtı Calaleddin Sultan Şah, annesi Melike Terken ile beraber, Harezm’de bulunuyordu. Veliaht olması sebebiyle Harezmşahlık tahtına oturdu. Bunda annesi Terken Hatun’un da etkisi olmuştu. Fakat Cend’de vali bulunan büyük kardeşi Tökiş, Harezm’e gelmesi hususunda, kardeşinden aldığı emre itaat etmedi. Bunun üzerine, kendisine karşı askerî bir kuvvet gönderdiğini haber alan Tökiş, Kara-Hıtaylara iltica ederek, onlardan askerî yardım istedi. Harezm işlerine her vesile ile müdahale etmek için fırsat arayan ve kendilerini Harezmşahların metbuu sayan Kara-Hıtaylar, bu talebi kabul ettiler. Çok kuvvetli bir Kara-Hıtay ordusunun yardımı ile Tökiş’in Harezm’e yürüdüğünü haber alan Sultan Şah ve annesi, mukavemetin faydasızlığına hükmederek, taraftarları ve hazineleri ile birlikte, Harezm’i terk ettiler ve o sırada Horasan’ın en kuvvetli emiri ve Irak Selçuklularının nâibi mahiyetinde bulunan Melik Müeyyed Ay-Aba’nın yanına geldiler. Maksatları, Kara-Hıtaylardan destek alan Tökiş’e karşı Melik Müeyyed’in kuvvetinden istifade ederek, tekrar harezmşahlığı ele geçirmek idi.

Yanıt Açıklaması: İslam dünyasında İmam Rabbanî olarak da tanınan Sirhindî, Elh-I sünnet anlayışına göre yetişmiş, bazı disiplinlerde de eğitimler almıştı. İslam’ın iki bin yılındaki Müceddidi olarak başarılı görülmektedir. İslam’ın ikinci bin yılını bir gerileme devri değil, Rönesans devri olarak kabul ediyordu.